بزرگنمايي:

بازار آریا - تعادل /وزارت جهاد کشاورزی شبانه تصمیم گرفت، عوارض صادراتی خرما را 50 درصد افزایش دهد. گفته می‌شود این سیاست لحظه‌ای در راستای تنظیم بازار داخل انجام شده، اما افزایش 50 درصدی تعرفه صادرات خرما در مقطع ماه رمضان عملا منجر به توقف صادرات این محصول خواهد شد و صادرکنندگان نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند.
از یکسو نه تنها خرما روی دست کشاورزان می‌ماند، از سوی دیگر هم درآمدهای ارزی صادراتی کاهش می‌یابد و هم بازارهای هدف از دست می‌رود. آنطور که رییس انجمن ملی خرمای ایران، توضیح می‌دهد، 50 درصد خرمای تولیدی در سال زراعی گذشته در انبارهاست وهنوز به فروش نرفته و حدود 25 درصد از این خرما برای ایام ماه مبارک رمضان کفایت می‌کند و برنامه‌ریزی شده بود که مابقی آن صادرات شود. طبق داده‌های انجمن خرما، در سال جاری تا امروز 210 میلیون دلار صادرات انجام شده و تا عدد سال گذشته هنوز 240 میلیون دلار فاصله داریم، که با این سیاست دولت، این میزان ارز صادراتی از دست می‌رود. در چنین شرایطی، دریافت عوارض 50 درصدی از صادرکنندگان، اگر پر کردن خزانه دولت نیست، پس چیست؟ 
هشدار درباره توقیف صادرات
13 بهمن ماه بود که ایوب فصاحت رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی اعلام کرد که 600 تن خرما برای عرضه در تمام استان‌ها ذخیره شده است. حال به تازگی او اعلام کرده است میزان دخیره‌سازی خرما به 900 تن رسیده است. قرار است از این میزان خرما حداقل 100 تن در استان تهران توزیع شود و زمان توزیع آن هم از یک هفته مانده به ماه رمضان در میادین شهرداری تهران است. چندی پیش شهرداری تهران اعلام کرده بود، قیمت خرما در میادین قطعا 15 درصد ارزان‌تر از سطح شهر است. با این برنامه‌ریزی پیش‌بینی می‌شد، دولت دست به برنامه صادرات خرما نزند. اما ظاهرا قرار است برنامه صادرات خرما هم به واسطه کنترل قیمت‌ها در بازار داخلی محدود شود. فصاحت اخیرا اعلام کرد که عوارض صادرات خرمای مضافتی از صفر به 50 درصد افزایش می‌یابد. به گفته رییس سازمان تعاون روستایی، اعمال تعرفه جدید به زودی آغاز و تا پایان خرداد سال آینده ادامه خواهد یافت. بدین‌ترتیب صادرکنندگان دوباره با یک سیاست لحظه‌ای از سوی دولت روبه رو شدند. سیاستی که قطعا وزارت جهادکشاورزی می‌توانست چند ماه زودتر آن را به فعالان حوزه اطلاع‌رسانی کند. حال، داده‌های انجمن خرما نشان می‌دهد، از میزان یک میلیون و 300 هزار تن خرمای تولیدی نزدیک به 70 درصد آن در کشور مصرف می‌شود و فقط 30 درصد آن صادر می‌شود. با این حال سال گذشته نزدیک به نیم میلیارد دلار ایران صادرات خرما داشته است. البته اخیرا وزارت جهادکشاورزی برای تنظیم بازار خرمای داخلی دستور افزایش تعرفه صادرات خرما را تا 50 درصد داده است.
بازار
انبارها مملو از خرما
موضوعی که با و اکنش منفی فعالان بازار به ویژه صادرکنندگان مواجه شده است. محسن رشیدفرخی رییس انجمن ملی خرمای ایران با اشاره به اینکه نیمی از صادرات خرما در طول ماه رمضان انجام می‌شود؛ گفت: افزایش 50 درصدی تعرفه صادرات خرما در مقطع ماه رمضان عملا منجر به توقف صادرات این محصول خواهد شد و صادرکنندگان نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند و کشاورزان نیز از مزیت‌های صادرات محروم خواهند شد. رشید فرخی توضیح داد که 50 درصد خرمای تولیدی از سال قبل در انبارهاست و حدود 25 درصد از این خرما برای ایام ماه مبارک رمضان کفایت می‌کند و برنامه‌ریزی شده بود که مابقی آن صادرات شود. اما با افزایش تعرفه با مشکل مواجه شد. اصولا با گرم شدن هوا مصرف خرما پایین می‌آید. از طرفی به زودی محصول جدید به بازار وارد می‌شود. بنابراین سیاست توقیف صادرات به گفته رییس انجمن ملی خرمای ایران باعث می‌شود خرما روی دست کشاورزان بماند. طبق داده‌های انجمن خرما، امسال تا امروز 210 میلیون دلار صادرات داشتیم و تا عدد سال گذشته هنوز 240 میلیون دلار فاصله داریم. این در حالی است که در برخی اقلام خرما بیش از 50 درصد محصولات سال زراعی گذشته به فروش نرسیده و توقف یک‌باره صادرات منجر به بی‌اعتمادی بازارهای صادراتی به محصولات صادراتی ایران خواهد شد. او گفت: از سوی دیگر ممنوعیت یا محدودیت‌های صادراتی در واقع کارنامه‌های صادراتی ما هستند و در آینده باعث می‌شود بازارهای صادراتی ما دچار بی‌اعتمادی ‌شوند. همانطور که به واسطه ممنوعیت صادراتی که در سال 1397 داشتیم در سال 98 نتوانستیم دوباره اعتماد بازارهای هدف را جالب کنیم و عملا بازارسازی‌هایی که توسط تجار و صادر‌کنندگان انجام شده بود از دست رفت.
تعاون روستایی 1000 تن خرمای خریداری شده را عرضه کند
رشید فرخی با بیان اینکه وضع عوارض صادراتی به گفته بخش دولتی برای تنظیم بازار داخل اعمال شده گفت: سال قبل یک تجربه خوب از تنظیم بازار توسط انجمن را پشت سر گذاشتیم و برای ماه رمضان امسال نیز به دولت پیشنهاد دادیم عرضه مستقیم با قیمت‌های رقابتی پایین را خواهیم داشت. آن هم در وضعیتی که طبق گفته مسوولان مربوطه سازمان تعاون روستایی بیش از هزار تن خرمای خریداری را در اختیار دارد که برای تنظیم بازار ماه مبارک رمضان کافی است. اما متاسفانه با وضع عوارض 50 درصدی عملا نابودی تولید و تولید‌کنندگان را در پی خواهد داشت. رشید فرخی معتقد است دولت راحت‌ترین کار برای تنظیم بازار را در دستور کار قرار داده است. درحالی که می‌توانست مانند سال گذشته قیمت این محصول را در بازار به صادرات وصل نکند. او می‌گوید: برای بازار ماه رمضان تعاون روستایی هزار تن خرمایی که در اختیار دارد را عرضه کند ما نیز اعلام آمادگی می‌کنیم که مانند سال قبل در عرضه مستقیم خرما همکاری کنیم. چرا که وضع عوارض صادراتی آن هم در زمانی که به اصطلاح «دوره پیک صادرات» این محصول است عواقب خوبی در پی نخواهد داشت. با این تفاسیر رشید فرخی ابراز امیدواری کرد که تا 5 سال آینده صادرات خرمای ایران به یک میلیارد دلار افزایش پیدا کند. درحال حاضر به غیر از کشورهای همسایه و مسلمان، خرمای ایران به بازارهای اتحادیه کشورهای CIF، هند و بخشی از اروپا صادر می‌شود. همچنین براساس داده‌های انجمن ملی خرمای ایران، ایران بعد از مصر با تولید یک میلیون و 300 هزار تن خرما، دومین تولیدکننده این محصول در جهان است. همچنان ایران بیش از عربستان خرما تولید می‌کند. درحال حاضر 100 هزار تن خرما از کشور عربستان بیشتر تولید داریم. اما مشخص نیست در سال‌های آینده هم همچنان ایران در تولید پیشتاز باشد. چراکه چون تولیدکنندگان باتوجه به کمبود منابع آبی کشور به دنبال افزایش سطح زیرکشت این محصول نیستند. البته میزان بهره‌وری افزایش خواهد یافت تا اتفاقی که برای پسته افتاد و صرفا سطح زیرکشت رشد کرد تکرار نشود.
در همین حال، موسی موسی غضنفرآبادی نماینده مردم بم و رییس کمیسیون قضایی و حقوقی نیز با گلایه از اتخاذ چنین تصمیماتی گفت: بعد از سال‌ها بازاریابی‌هایی که تولید‌کنندگان خرما انجام داده‌اند و الان هم قرار داد دارند و تعهداتی دارند با اعمال این عوارض قطعا مقرون به صرفه نیست که صادرات خود را مثل سابق انجام بدهند. بنابراین به خاطر اینکه نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند بازارهایی که به دست آورده‌اند را از دست می‌دهند. این نماینده مجلس تاکید کرد که تاوان و هزینه کم کاری‌هایی که توسط وزارت جهاد کشاورزی به خصوص سازمان تعاون روستایی انجام داده نباید از جیب کشاورز پرداخت شود؛ به این معنا که این سازمان باید یک تا د و ماه قبل نیاز را برای تنظیم بازار خریداری کند نه اینکه الان با وضع چنین عوارضی اینگونه به کشاورزان ظلم کنند. او همچنین با تاکید بر اینکه مسوولان نباید نسبت به این موضوع مهم بی‌تفاوت باشند، افزود: در چنین زمانی که در واقع زمان طلایی برای کشاورزان این حوزه محسوب می‌شود ممنوعیت صادراتی یا به عبارتی وضع عوارض صادراتی شرایط را برای کشاورزان بد می‌کند. آن هم در شرایطی که طبق بازدیدهایی که صورت دادیم انبارها و سردخانه‌ها پر از خرما است و برای تنظیم بازار ماه مبارک رمضان هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.
درآمدهای دولت از محل ورود وخروج کالا
حال اگر نگاهی به آمار درآمدی گمرک در سال جاری بیندازیم، شاید متوجه شویم که برنامه دولت برای خلق اینگونه بخشنامه‌های یک شبه چیست. بنابر آماری که محمد رضوانی فر رییس گمرک به تازگی اعلام کرد: در بخش درآمدها، حقوق ورودی و ورود خودرو و موبایل بالای 600 دلار و 23 ردیف درآمدی گمرک، تا 24 بهمن‌ماه، از 100 هزار میلیارد تومان عبور کرده است. در زمینه مالیات بر ارزش افزوده هم 90 هزار میلیارد تومان وصول‌ شده؛ یعنی تا اینجا گمرک 190 هزار میلیارد تومان مجموعه وصولی گمرک به خزانه بوده است که در زمینه حقوق و ورودی رشد 78 درصدی نسبت به سال گذشته دارد و مجموعا 46 درصد نسبت به سال گذشته رشد درآمدی داشتیم. این آمارها نشان می‌دهد، دولت رییسی حساب ویژه‌ای روی عوارض صادراتی و حقوق ورودی کالاها در مزرهای تجاری کشور
بازکرده است. سیاستی که فعالان اقتصادی بارها نسبت به عواقب وتبعاتی که این تصمیم بر چرخه اقتصادی کشور دارد، هشدار داده اند؛ اما گوش شنوایی برای شنیدن نیست. 
قیمت مصوب خرما
اما قیمت مصوب خرما در ماه رمضان چقدر است؟ بررسی بازار نشان می‌دهد، همین الان کف قیمت یک کیلو خرما 60 هزار تومان و سقفش بالای 220هزار تومان است. درحال حاضر در سوپرمارکت‌های سطح شهر خرمای مضافتی 700گرمی بین 105هزار تا 133 هزار تومان به فروش می‌رود. البته برخی فروشگاه‌های مجازی خرمای مضافتی را از همین الان ناموجود اعلام کردند. خرمای کبکاب هم بین 69 هزار تومان تا 128 هزار تومان بسته به وزن خرما به فروش می‌رود. 400 گرم خرمای زاهدی هم در بازار الان حدود 74 هزار تومان عرضه می‌شود. اما رییس انجمن ملی خرمای ایران، قیمت هر کیلوگرم خرمای مضافتی درجه یک درب سردخانه در آستانه ماه مبارک رمضان را 80 تا 85 هزار تومان اعلام کرد. به گفته او، قیمت خرما امسال در مقایسه با سال قبل 12 الی 13 درصد افزایش قیمت دارد. درضمن قیمت هر کیلوگرم خرمای کبکاب نیز در سال جاری حدود 45 تا 50 هزار تومان است که قیمت آن در سال گذشته نیز همین حدود بود.