بازار آریا - نوریل روبینی * هرچند بسیاری از مفسران، رویکرد سخت‌گیرانه خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین، در اصلاحات اقتصادی را به نقد کشیده‌اند، اما نتایج انتخابات پارلمانی اکتبر نشان می‌دهد که مردم آرژانتین درد کوتاه‌مدت اقتصادی را به بازگشت به سیاست‌های پرونیستی ترجیح داده‌اند. اکنون مسیر میلی برای به سرانجام رساندن برنامه‌هایش هموار است.
همزمان با نزدیک شدن به انتخابات پارلمانی آرژانتین در ماه اکتبر، تحلیل‌ها درباره چشم‌انداز اقتصادی و مالی این کشور به‌شکل فزاینده‌ای بدبینانه شده بود. با توجه به سررسید بخش قابل‌توجهی از بدهی‌های خارجی در سال آینده، دیدگاه غالب بر این بود که برنامه تثبیت اقتصادی مبتنی بر نرخ ارز (کاهش ارزش پول ملی به میزانی کمتر از نرخ تورم برای مهار آن) به شکل‌گیری یک ارز با بیش‌ارزش‌گذاری هنگفت و کسری حساب خارجی منجر شده است که ناگزیر بحران‌آفرین خواهد بود. اما من، که کتابی درباره بحران‌های ارزی در بازارهای نوظهور نوشته‌ام و سیاست‌های آرژانتین را از نزدیک دنبال کرده‌ام، معتقد بودم این اجماع، سخت در اشتباه است.
خاویر میلی، برخلاف الگوی شکست‌خورده برنامه‌های تثبیت اقتصادی پیشین
(از جمله در دولت‌های کارلوس منم (1999-1989) و مائوریسیو ماکری(2019-2015)، از پیروزی خود در انتخابات 2023 برای اجرای قوی‌ترین سیاست‌های ریاضت مالی و اصلاحات ساختاری در تاریخ این کشور بهره برد. در سال 2024، تعدیل مالی اولیه (بدون احتساب پرداخت بهره) به 5 درصد تولید ناخالص داخلی رسید و این اقدام، پس از یک دوره رکود اولیه، زمینه را برای یک جهش اقتصادی نیرومند فراهم کرد.
در آن مقطع، با توجه به نبود رژیم ارزی کاملا شناور، شاید پزوی آرژانتین اندکی بیش‌ارزش‌گذاری شده بود، اما دست‌کم کسری حساب جاری بسیار ناچیز بود. اگر این کشور می‌توانست دسترسی خود به بازارها را احیا کند، قادر بود سررسید بدهی‌های خارجی آتی خود را به تعویق بیندازد. همچنین اگر ابهامات انتخاباتی برطرف می‌شد، اصلاحات میلی و منابع طبیعی عظیم کشور قطعا مقادیر هنگفتی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) جذب می‌کردند؛ رقمی که شاید به 70میلیارد
دلار می‌رسید (از جمله تامین مالی 25میلیارد دلاری برای یک مرکز داده OpenAI). علاوه بر این، نرخ
تورم پیش از این نیز از بیش از 100 درصد قبل از انتخاب میلی، به حدود 30 درصد کاهش یافته بود.
بنابراین، در آستانه انتخابات پارلمانی اخیر، مشکل آرژانتین نه توان بازپرداخت بلکه نقدینگی بود. با این حال، عدم قطعیت‌های انتخاباتی که بر رشد
اقتصادی امسال سایه افکنده بود (به‌ویژه پس از آنکه اپوزیسیون پرونیست در انتخابات استانی سپتامبر در بوئنوس آیرس عملکردی بهتر از انتظار داشت)، سرمایه‌گذاران را نگران کرده بود.
به دنبال چند رسوایی فساد و اشتباهات تاکتیکی از سوی میلی، پزو علی‌رغم مداخلات برای حفظ نرخ
ارز در یک محدوده مشخص، تضعیف شد. نرخ بهره داخلی به‌شدت افزایش یافت، شکاف نرخ اوراق قرضه دولتی به‌طور قابل‌توجهی عمیق‌تر شد و بازار
سهام افت کرد. نگرانی اصلی این بود که اگر پرونیست‌ها بتوانند کرسی‌های کافی برای اِعمال حق وتوی موثر را به دست آورند، کل برنامه اصلاحات میلی ممکن است از هم بپاشد.
اما از آنجا که مشکل آرژانتین صرفا نقدینگی بود، میلی یک خط اعتباری سوآپ بحث‌برانگیز 20میلیارد دلاری از خزانه‌داری
آمریکا دریافت کرد؛ حمایتی که مشروط به پیروزی او در انتخابات بود. در نهایت، او و احزاب متحدش پیروز شدند و در هر دو
مجلس کرسی‌هایی به دست آوردند. مفسران مالی، با تمرکز وسواس‌گونه بر عدم قطعیت انتخاباتی، ارتباطات سیاسی میلی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور
آمریکا و بیش‌ارزش‌گذاری نرخ ارز، چشم خود را بر دستاوردهای بالقوه اصلاحات رادیکال مالی و ساختاری او بسته بودند.
اکنون، برای نخستین بار پس از مدتی طولانی، آرژانتین این شانس را دارد که از چرخه باطل سیاست‌هایی که مکررا این کشور را به ورطه نکول بدهی‌ها و
تورم بالا کشانده‌اند، بگریزد. پس از آنکه دولت پرونیست پیشین، کشور را تا آستانه یک مارپیچ
تورمی و نکول دیگر پیش برد، میلی با کارآمدی قاطعانه‌ای در حال ساماندهی این آشفتگی است. هرچند بسیاری رویکرد سخت‌گیرانه او را نقد کرده‌اند، نتایج انتخابات اکتبر نشان می‌دهد که مردم آرژانتین، درد کوتاه‌مدت
اقتصادی را به بازگشت به سیاست‌های پرونیستی ترجیح می‌دهند.
میلی اکنون دست خود را به‌سوی دیگر نیروهای میانه‌رو دراز خواهد کرد تا ائتلافی بسازد که بتواند برنامه‌اش را نه از طریق فرمان‌های اجرایی، بلکه از مسیر قانون‌گذاری، با شروع از اصلاحات بازار کار و نظام مالیاتی، ادامه دهد. آزادسازی
اقتصادی بیشتر، متعاقبا موجی از سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را به راه خواهد انداخت و رشد
اقتصادی پایدار را برای آینده تضمین خواهد کرد.
اگرچه هیچ بسته سیاست
اقتصادی بی‌نقص نیست، رویکرد کلی میلی، به‌ویژه در قیاس با سیاست‌های شکست‌خورده گذشته، استوار و منطقی است. البته، رژیم ارزی باید به‌مرور زمان انعطاف‌پذیرتر شود. اما گزینه‌های افراطی، چه گذار فوری به نرخ
ارز کاملا شناور و چه (در سوی دیگر) دلارزدایی کامل، منطقی نیستند. گزینه نخست می‌تواند به نوسانات مفرط نرخ
ارز منجر شود (به‌ویژه پس از حذف کامل کنترل‌های سرمایه)، درحالی‌که گزینه دوم (که مورد تایید رسانه‌های معتبری چون وال‌استریت ژورنال بوده) حتی عملی هم نیست، زیرا آرژانتین ذخایر ارزی کافی در اختیار ندارد. میلی، به‌عنوان یک لیبرترین سرسخت، شاید در گذشته با ایده دلارزدایی کامل همراهی نشان داده بود، اما اکنون دریافته است که این واقعا یک گزینه عملی محسوب نمی‌شود.
گزینه بهتر، یک رژیم ارزی است که نوسانات را در یک دامنه وسیع مجاز بداند؛ رژیمی که شاید اهدافی مبتنی بر نرخ
ارز موثر اسمی (NEER) به همراه یک متغیر کلان پولی برای مهار رشد اسمی داشته باشد. چنین نظامی ضمن محدود کردن نوسانات، تضمین می‌کند که ارزش
پول ملی رقابتی باقی بماند و تراز خارجی مثبت باشد. جریان‌های بازگشتی
سرمایه و سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی جدید نیز می‌توانند برای بازسازی ذخایر ارزی رو به کاهش کشور به کار روند، نه آنکه منجر به تقویت ناخواسته ارزش
پول ملی شوند.
واکنش بازار به انتخابات اکتبر تایید می‌کند که سرمایه‌گذاران با استراتژی میلی همراه‌اند. وحشت حاکم بر روزهای منتهی به انتخابات، نه ناشی از شخص او، بلکه ناشی از چشم‌انداز بازگشت پرونیست‌ها بود. اکنون که ابهامات انتخاباتی اخیر مرتفع شده، آرژانتین مسیری روشن به سوی ثبات سیاسی در پیش دارد.
به‌احتمال زیاد شاهد ورود قابل‌توجه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی خواهیم بود که به تسریع رشد
اقتصادی در طول زمان کمک خواهد کرد. آرژانتین حتی ممکن است به الگویی برای آن دسته از اصلاحات
اقتصادی بازارمحور و اقدامات ریاضت مالی بدل شود که در سایر اقتصادهای آمریکای لاتین، مانند شیلی، برزیل و کلمبیا (که همگی در سال‌های آتی انتخابات پیش رو دارند) مورد نیاز است.
* اقتصاددان و استاد دانشگاه نیویورک