بازار آریا - دنیای اقتصاد : زهران ممدانی، قانون‌گذار ایالتی 34ساله، روز سه‌شنبه مصادف با 13آبان با پیروزی در انتخابات شهرداری نیویورک، صعودی خیره‌کننده در عرصه سیاسی را رقم زد. او که قرار است به لیبرال‌ترین شهردار این کلان‌شهر در چند نسل اخیر تبدیل شود، با شکست دادن اندرو کومو، فرماندار سابق و کورتیس اسلیوا، نامزد جمهوری‌خواه، پیروزی بزرگی برای جناح مترقی حزب دموکرات به ارمغان آورد.
عکس: AFP
با این پیروزی تاریخی، ممدانی که یک سوسیالیست دموکرات است، نام خود را به‌عنوان نخستین شهردار مسلمان با تبار جنوب آسیایی و نخستین شهردار متولد آفریقا در تاریخ نیویورک ثبت کرد. او همچنین با به‌دست گرفتن قدرت در اول ژانویه2026 (حدود 11دی‌ماه1404)، جوان‌ترین شهردار این شهر در بیش از یک قرن اخیر خواهد بود. به گفته هیات انتخابات شهر، بیش از 2میلیون نیویورکی در این رقابت رای دادند که این بزرگ‌ترین مشارکت در یک رقابت شهرداری در بیش از 50سال گذشته است.
به گزارش الشرق الاوسط، ممدانی در جشن پیروزی خود در بروکلین، در میان تشویق بی‌امان حامیانش، هویت خود را نه یک نقطه ضعف، بلکه یک نقطه قوت خواند: «عرف رایج به شما می‌گوید که من از یک نامزد ایده‌آل بسیار فاصله دارم. من جوان هستم، هرچند تمام تلاشم را می‌کنم که مسن‌تر شوم. من مسلمان هستم. من یک سوسیالیست دموکرات هستم. از همه بدتر، من برای هیچ‌کدام از اینها عذرخواهی نمی کنم.» او پیروزی‌اش را «حکمی برای تغییر» از سوی طبقه کارگر شهر دانست و متعهد شد هر روز با هدف بهبود زندگی شهروندان از خواب بیدار شود.
شهردار جدید باید راهی برای تحقق وعده‌های بلندپروازانه خود بیابد؛ وعده‌هایی چون مهدکودک رایگان، اتوبوسرانی شهری رایگان و ایجاد یک «اداره ایمنی جامعه» برای پاسخ به برخی تماس‌های اضطراری توسط متخصصان بهداشت و روان به جای پلیس. منتقدان می‌گویند این برنامه‌ها غیرواقعی هستند و با توجه به مخالفت سرسختانه کتی هوکول، فرماندار نیویورک، با افزایش مالیات بر ثروتمندان، مشخص نیست منابع مالی آنها چگونه تامین خواهد شد. موضع او در قبال «اداره پلیس نیویورک» نیز که زمانی آن را «نهادی سرکش و نژادپرست» خوانده بود، به دقت زیر نظر خواهد بود؛ هرچند او اخیرا از آن اظهارات عذرخواهی کرده است.
ممدانی در برابر رقبا
ممدانی کارزار انتخاباتی خود را به‌عنوان یک چهره تقریبا گمنام آغاز کرد، درحالی‌که اندرو کومو، با شهرت و ارتباطات گسترده، بخت نخست پیروزی به شمار می‌رفت. جذابیت ذاتی ممدانی، ویدئوهای خلاقانه در رسانه‌های اجتماعی و برنامه اقتصادی پوپولیستی او، به سرعت رای‌دهندگان را در این شهر گران‌قیمت به خود جلب کرد. در مقابل، تلاش کومو برای بازگشت به قدرت، تحت‌الشعاع گذشته‌اش قرار گرفت. اتهامات آزار جنسی که چهار سال پیش به استعفای او از فرمانداری منجر شد و همچنین کمپین منفی او علیه رقبا، مانع بزرگی بر سر راهش بود. در نهایت، ممدانی در انتخابات مقدماتی دموکرات‌ها با اختلاف 13درصد کومو را شکست داد.
کومو به عنوان نامزد مستقل وارد انتخابات عمومی شد؛ اما نتوانست انرژی لازم را به کمپین خود تزریق کند. کورتیس اسلیوا، نامزد جمهوری‌خواه، نیز نتوانست در این شهر عمدتا دموکرات‌نشین، موفقیتی کسب کند. اسلیوا پس از پذیرش شکست، ضمن آرزوی موفقیت برای ممدانی هشدار داد: «اگر شما برای پیاده‌سازی سوسیالیسم و تضعیف پلیس تلاش کنید، ما به بدترین دشمنان شما تبدیل خواهیم شد.» کومو نیز در سخنرانی خود، کمپینش را «پرچم هشداری» برای آینده شهر خواند؛ اما از حامیانش خواست که شهردار منتخب را هو نکنند و گفت: «امشب، شب آنها بود.»
برنامه‌های سیاسی سوسیالیست سرسخت
«زهران کوامه ممدانی»، یک سوسیالیست دموکرات 34ساله و پسر فیلمساز مشهور هندی، میرا نایر، و آکادمیسین اوگاندایی، محمود ممدانی است. ممدانی که پیش از ورود به سیاست به‌عنوان مشاور مسکن به خانواده‌های کم‌درآمد برای جلوگیری از اخراج کمک می‌کرد، در سال2020 به عضویت مجلس ایالتی نیویورک از منطقه کوئینز درآمد و اکنون با یک برنامه سیاسی ترقی‌خواهانه و جسورانه، سکان هدایت بزرگ‌ترین شهر آمریکا را بر عهده گرفته است.
به گزارش الجزیره، شاید برجسته‌ترین وجهه سیاسی ممدانی، مواضع بی‌پرده و سرسختانه او در قبال جنگ اسرائیل در غزه باشد. او یکی از صریح‌ترین منتقدان این جنگ در میان مقامات منتخب آمریکاست و آن را به وضوح «نسل‌کشی» خوانده است. ممدانی حامی جدی جنبش تحریم اسرائیل (BDS) است و در اظهارنظری جنجالی اعلام کرد در صورت انتخاب به‌عنوان شهردار، بنیامین نتانیاهو را در سفر احتمالی‌اش به نیویورک «دستگیر خواهد کرد» تا پایبندی شهر به قوانین بین‌المللی را نشان دهد. او همچنین از فاصله‌گرفتن از شعار «جهانی‌سازی انتفاضه» خودداری کرد و در پاسخ به منتقدان که آن را یهودستیزانه می‌خواندند، گفت این شعار نه فراخوانی برای خشونت، بلکه ابراز همبستگی با مظلومان جهان است.
برنامه سیاسی جاه‌طلبانه او بر محور بازتوزیع ثروت و گسترش خدمات عمومی استوار است. وعده‌های کلیدی او شامل رایگان کردن تمامی اتوبوس‌های شهری، توقف افزایش اجاره‌بها و ساخت مسکن اجتماعی با مالکیت عمومی، و تاسیس فروشگاه‌های مواد غذایی دولتی در مناطق محروم است. ممدانی قصد دارد هزینه این طرح‌ها را از طریق افزایش قابل‌توجه مالیات بر شرکت‌ها و افراد با درآمد بالای یک‌میلیون دلار تامین کند. در حوزه امنیت عمومی نیز، او پیشنهاد انتقال منابع از اداره پلیس به یک «اداره ایمنی جامعه» با محوریت متخصصان سلامت روان و امدادگران بحران را مطرح کرده است.
هرچند که ترامپ و برخی جمهوری‌خواهان ممدانی را به کمونیست بودن متهم کرده‌اند، اما او خود را «سوسیال دموکرات» می‌داند و این برچسب را رد کرده است. کارشناسان نیز با این موضوع موافقند و تاکید می‌کنند که برنامه‌های او مانند تثبیت اجاره‌بها و حمل‌ونقل عمومی ارزان، با اصول سوسیالیسم دموکراتیک همخوانی دارد، نه اقتصاد دستوری و تک‌حزبی کمونیسم. حتی رقیب او، کومو، نیز گفته بود: «ممدانی کمونیست نیست، سوسیالیست است.»
موفقیت ممدانی با یک کمپین مردمی که توسط بیش از 22هزار داوطلب و با حمایت چهره‌های ترقی‌خواه برجسته‌ای چون برنی سندرز و الکساندریا اوکاسیو-کورتز به پیش می‌رفت، رقم خورد. او در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات توانست اندرو کومو، رقیب قدرتمند و شناخته‌شده خود را که از خانواده‌ای سیاسی و کمپینی پرهزینه برخوردار بود، قاطعانه شکست دهد. با وجود آنکه حامیان کومو، ممدانی را به‌دلیل نداشتن تجربه اجرایی برای مدیریت شهری پیچیده چون نیویورک «نامناسب» می‌خواندند، اما رای‌دهندگان در نهایت به پیام تغییر و سیاست‌های جسورانه او رای مثبت دادند.
جوان‌ترین شهردار یک قرن اخیر
مسیر موفقیت ممدانی خیره‌کننده بود. او که در ابتدای سال تنها یک‌درصد محبوبیت داشت، در 34 سالگی به جوان‌ترین شهردار نیویورک در یک قرن اخیر و همچنین اولین شهردار مسلمان و جنوب آسیایی این شهر تبدیل شد. به گزارش نیویورک‌تایمز، موفقیت او حاصل دو کمپین موازی بود: یکی کمپین عمومی پرشور و قانون‌شکن در انتخابات مقدماتی و دیگری، یک کمپین پشت پرده و حساب‌شده برای آرام کردن قدرتمندان در انتخابات سراسری. در انتخابات مقدماتی، کمپین ممدانی با نادیده گرفتن رسانه‌ها و نهادهای سنتی، مستقیما با مردم ارتباط برقرار کرد. آنها با تمرکز بر بحران هزینه زندگی، استفاده هوشمندانه از شبکه‌های اجتماعی و برگزاری رویدادهای خلاقانه مردمی، ارتشی از داوطلبان را سازمان‌دهی کردند. این رویکرد کاملا در تضاد با کمپین پرهزینه و دور از مردمِ کومو بود.
اما پس از پیروزی در انتخابات مقدماتی، چالش اصلی آغاز شد. ساختار قدرت شهر، از جمله متحدان کومو و میلیاردرهایی مانند بیل اکمن، برای شکست او بسیج شدند. یک بحران بزرگ زمانی رخ داد که در غیاب ممدانی، یک تیراندازی مرگبار در میدتاون اتفاق افتاد و کومو تلاش کرد تا با مرتبط کردن این حادثه به مواضع قبلی ممدانی مبنی بر «کاهش بودجه پلیس»، او را بی‌کفایت نشان دهد. با این حال، یک چرخش سرنوشت‌ساز رخ داد: افسر پلیس مقتول، یک مسلمان بنگلادشی‌تبار بود. حضور فوری ممدانی در کنار خانواده داغدار پس از بازگشت به نیویورک، این تهدید را به فرصتی برای نمایش رهبری و همدلی تبدیل کرد و به او اجازه داد تا مواضع تکامل‌یافته خود را در مورد پلیس تبیین کند.
همزمان، ممدانی «کمپین جذابیت برای مدیران ارشد» را آغاز کرد. او با درک این نکته که بدون رضایت حداقلی نخبگان تجاری نمی‌تواند شهر را اداره کند، به‌طور سیستماتیک با ده‌ها تن از قدرتمندترین چهره‌های اقتصادی نیویورک دیدار کرد. هدف او تغییر عقیده آنها نبود، بلکه «آرام کردن هیستری» حاکم بود. او با گوش دادن فعال و نشان دادن انعطاف‌پذیری، خود را از کلیشه یک ایدئولوگ سرسخت متمایز کرد. در عرصه سیاسی نیز، او با عذرخواهی از فرماندار کتی هوکول و مصالحه بر سر انتصاب کمیسر پلیس، حمایت حزب دموکرات را جلب کرد. اگرچه تلاشش برای جلب نظر مایکل بلومبرگ ناموفق بود، اما حمایت دیرهنگام بلومبرگ از کومو دیگر تاثیری نداشت. در نهایت، ممدانی توانست ائتلافی نامحتمل از ترقی‌خواهان چپ‌گرا مانند برنی سندرز و چهره‌های میانه‌رو و قدرتمند حزب مانند فرماندار هوکول ایجاد کند. پیروزی او نه فقط حاصل یک شورش پوپولیستی، بلکه نتیجه یک بندبازی سیاسی ماهرانه برای خلع سلاح مخالفان قدرتمندش بود.
آیا ممدانی وارد تقابل با ترامپ می‌شود؟
با پیروزی ممدانی نیویورک وارد مرحله جدیدی از تقابل با دولت فدرال خواهد شد. ترامپ بلافاصله پس از مشخص شدن نتایج، با «کمونیست» خواندن شهردار جدید، تهدید کرد که بودجه فدرال اختصاص‌یافته به بزرگ‌ترین شهر آمریکا را قطع خواهد کرد. این اقدام، پرسش‌های مهمی را درباره قانونی بودن این تهدید و میزان وابستگی نیویورک به کمک‌های واشنگتن مطرح کرده است. بر اساس گزارش حسابرس ایالتی نیویورک، این شهر برای سال مالی2026 به حدود 7.4میلیارد دلار بودجه فدرال نیاز دارد که این مبلغ تنها 6.4درصد از کل هزینه‌های شهر را تشکیل می‌دهد. این بودجه عمدتا در بخش‌های خدمات اجتماعی و مسکن هزینه می‌شود. بنابراین، هرچند قطع این بودجه ضربه‌ای جدی خواهد بود، اما حیات اقتصادی شهر را به طور کامل مختل نمی‌کند.
مهم‌تر از آن، موانع قانونی بر سر راه تهدید ترامپ قرار دارد. بر اساس قانون اساسی آمریکا، اختیار تخصیص بودجه (قدرت کیف پول) در دست کنگره است، نه رئیس‌جمهور. رئیس‌جمهور نمی‌تواند به صورت یک‌جانبه بودجه‌ای را که کنگره تصویب کرده، متوقف کند. قانونی به نام «قانون کنترل توقیف بودجه مصوب 1974» که دقیقا برای جلوگیری از چنین اقدامی توسط رئیس‌جمهور وقت، ریچارد نیکسون، تصویب شد، دست رئیس‌جمهور را در این زمینه بسته است. به گفته کارشناسان حقوقی، هرگونه تلاش برای قطع بودجه به دلایل سیاسی، غیرقانونی بوده و بلافاصله در دادگاه به چالش کشیده خواهد شد.
این تهدید بی‌سابقه نیست. دولت ترامپ پیش از این نیز تلاش کرده بود بودجه‌های اختصاص‌یافته به نیویورک در دوران شهردار سابق، اریک آدامز را مسدود یا کاهش دهد. گزارش حسابرس ایالتی نشان می‌دهد که شهر نیویورک از هم‌اکنون با کاهش صدها‌میلیون دلاری بودجه‌های فدرال مواجه شده است. بنابراین، هرچند تهدید ترامپ برای قطع کامل بودجه از نظر قانونی تقریبا غیرممکن است، اما دولت او می‌تواند با ایجاد موانع اداری و تاخیر در پرداخت‌ها، فشار قابل‌توجهی بر مدیریت شهری جدید وارد کند و نبردی فرسایشی را میان واشنگتن و نیویورک رقم بزند.
رویای احیای نیویورک باشکوه
پرواز «ممدانی» با وعده «مسکن»
فصل جدید حکمرانی