بازار آریا - مترجم: منا اختیاری مدیران اغلب بر اساس توانایی‌‌‌شان در کنترل موقعیت‌‌‌های بحرانی قضاوت می‌‌‌شوند. اقدامات آنها در دوره‌‌‌های مبهم و نامعلوم می‌‌‌تواند به‌سادگی، روحیه و عملکرد یک تیم را به‌شدت تقویت یا تضعیف کند. این چالشها فارغ از اینکه ناشی از آشفتگی‌‌‌های اقتصادی باشند، یا دگرگونی تکنولوژی یا رخدادهای جهانی، همواره درحال تغییر و تحول مدل فضاهای کاری هستند. و در چنین زمان‌‌‌هایی است که مدیریت موثر سازمان اهمیتی حیاتی پیدا می‌کند و به نیرویی راهبردی تبدیل می‌شود که سازمان را در مسیر درست حفظ می‌کند. این نوشتار به کاوش و بررسی این مهم می‌‌‌پردازد که سازمان‌ها چگونه می‌‌‌توانند در دوران بحران و تغییر، تیم‌‌‌هایشان را به‌خوبی هدایت کنند و با حفظ ثبات پیش بروند.
درک نقش یک مدیر در میانه بحران
در دوره‌‌‌های بحرانی و بحبوحه تغییر، رهبری تیم‌‌‌ها معنای تازه‌‌‌ای پیدا می‌کند. مدیران ارشد دیگر صرفا مجری برنامه‌‌‌ها و استراتژی‌‌‌ها نیستند، بلکه باید به فردی آینده‌‌‌نگر، حلال مسائل و انگیزه‌‌‌بخش تبدیل شوند. نقششان به گونه‌‌‌ای گسترش پیدا می‌کند که هم جهت‌‌‌دهی کنند و هم به تیم‌‌‌هایشان روحیه و اعتماد‌به‌نفس بدهند. از رهبران سازمان‌ها انتظار می‌رود در میانه هرج‌‌‌ومرج، خونسردی خود را حفظ کرده و ضمن حفظ ارتباطی صادقانه و شفاف، تصمیمات دشواری بگیرند که سازمان را به سمت ثبات هدایت کند.
مسوولیت مدیران در زمان بحران دوچندان می‌شود. بخشی از این مسوولیت‌‌‌ها شامل برقراری ارتباط شفاف، سازگاری با شرایط متغیر و ایجاد محیطی است که آموزش و توسعه تیم‌‌‌های کارآمد و با بهره‌‌‌وری بالا حتی در دل چالشها هم ادامه پیدا کند. در چنین شرایطی، مدیران باید تکیه‌‌‌گاه‌‌‌های اصلی تیم‌‌‌های خود باشند و بین همدلی و تصمیم‌گیری قاطع، تعادلی ظریف برقرار کنند.
وجود چالش در مدیریت بحران اجتناب‌‌‌ناپذیر است. رهبران تیم‌‌‌ها باید آماده مقابله با مقاومت، منابع محدود و فشار ناشی از حفظ روحیه تیم‌‌‌هایشان باشند، اما همین چالشها می‌‌‌توانند فرصت رشد و نوآوری را فراهم کنند. رهبران باید بتوانند این فرصت‌‌‌ها را شناسایی و از آنها استفاده کنند تا تیم‌‌‌ها و سازمان‌های خود را رو به جلو هدایت کنند.
استراتژی‌‌‌های موثر
رهبری اثربخش تیم‌‌‌ها در دوران تغییر نیازمند آن دسته از استراتژی‌‌‌هایی کاربردی است که قدرت مدیریت موثر دوران گذار و تغییرات را به مدیران می‌دهد. ارتباطات شفاف در راس چنین استراتژی‌‌‌هایی قرار دارد. اینکه اعضای تیم دلایل تغییر را درک کنند، بدانند باید انتظار چه نتایجی را داشته باشند و خودشان چه نقشی در این فرآیند ایفا می‌کنند، از مقاومت نیروها می‌‌‌کاهد و تحول را هموارتر می‌کند.
در دوره‌‌‌های تغییر، تصمیم‌گیری حیاتی می‌شود. رهبران سازمان‌ها باید با دقت و احتیاط گزینه‌‌‌ها را سبک‌‌‌سنگین کنند و پیامدهای کوتاه‌‌‌مدت و بلندمدت هر گزینه را بسنجند. همچنین مشارکت دادن اعضای تیم در فرآیند تصمیم‌گیری، علاوه بر اینکه دیدگاه‌‌‌های ارزشمندی را فراهم می‌‌‌آورد، حس مالکیت و تعهد را نیز در اعضا افزایش می‌دهد.
پرورش یک فرهنگ سازمانی مثبت برای مدیریت تغییر ضروری است. رهبران سازمان‌ها باید گفت‌‌‌وگوی آزاد را تشویق کنند، موفقیت‌‌‌ها را جشن بگیرند و چالشها را صادقانه و شفاف مطرح کنند. ایجاد محیط حمایتگری که در آن افراد احساس کنند ارزشمند هستند و حرف‌‌‌هایشان شنیده می‌شود، مشارکت و همکاری را افزایش می‌دهد. مدیران می‌‌‌توانند با اجرای این استراتژی‌‌‌ها، سازمان‌های خود را به‌سلامت از تغییرات عبور دهند و با حفظ حرکت و پیشروی، به نتایج مطلوبی برسند.
ساخت تیمی تاب‌‌‌آور
در دوران بحران و تغییر، برخورداری از تیمی تاب‌‌‌آور سرمایه کلیدی هر سازمانی محسوب می‌شود. ساختن چنین تیمی نیازمند اقدامات آگاهانه رهبران سازمان برای پرورش سازگاری و قدرت در اعضای تیم است. یکی از راهکارهای موثر در این زمینه، آموزش تیم‌‌‌های کارآمد است که مهارت و دانش لازم برای عملکرد موفق در شرایط سخت را در اختیار اعضای تیم‌‌‌ها قرار می‌دهد.
نقش رهبران سازمان‌ها در توسعه تیمی بسیار حیاتی است. آنها باید فرصت‌‌‌های مستمری را برای یادگیری و رشد فراهم کنند و اعضای تیم را ترغیب کنند که مهارت‌‌‌ها و تخصصشان را توسعه دهند. ارائه بازخورد منظم و به‌‌‌موقع، در کنار اذعان به تلاش‌‌‌ها و قدردانی از موفقیت‌‌‌ها، روحیه و انگیزه را تقویت کرده و فرهنگ تعالی را ارتقا می‌دهد.
توانمندسازی هم یکی دیگر از عوامل کلیدی در ساختن تاب‌‌‌آوری است. مدیران باید با تفویض مسوولیت‌‌‌ها به اعضای تیم‌‌‌هایشان اعتماد کنند تا در انجام وظایف و تصمیم‌گیری‌‌‌ها نقش موثری داشته باشند. تیم‌‌‌های توانمند، در مقابل چالشها واکنش‌‌‌های مثبت‌‌‌تری نشان می‌دهند و با ابتکار و خلاقیت به‌‌‌دنبال راه‌‌‌حل می‌‌‌گردند. مدیران می‌‌‌توانند با تمرکز بر ساختن تیم‌‌‌های تاب‌‌‌آور، تضمین کنند که سازمان‌هایشان در برابر سختی‌‌‌ها چابک، مقاوم و رقابتی باقی می‌‌‌مانند.
هدایت با الگوی عملی
تیم رهبری اجرایی در دوران بحران و تغییر، حال‌وهوا و خط‌مشی کل سازمان را تعیین می‌کند و الگوی عملی بودن در این شرایط اهمیت دوچندانی دارد. اصالت و پایبندی به اصول اخلاقی ازجمله ویژگی‌‌‌های ضروری هستند که اعتماد و احترام به وجود می‌‌‌آورند. هنگامی که رهبران سازمان‌ها خود سمبل همان رفتارها و ارزش‌‌‌هایی باشند که از تیم خود انتظار دارند، فرهنگ مسوولیت‌‌‌پذیری و تعهد در سازمان نهادینه می‌شود.
مدیران با تجلی رفتار و گفتار مطلوب، به تیم‌‌‌های خود انگیزه می‌دهند که تغییر را بپذیرند و به استقبال چالشها بروند. الگوی عملی بودن در کلام خلاصه نمی‌شود، بلکه در تمام تصمیمات، اقدامات و نوع رفتارهایی که با اهداف و ارزش‌‌‌های سازمان هم‌‌‌راستا هستند تجلی پیدا می‌کند. مدیرانی که به استانداردهای اخلاقی پایبند هستند و وجدان کاری بالایی دارند، اعتمادسازی می‌کنند و باعث تعهد جمعی برای دستیابی به عظمت و تعالی می‌‌‌شوند. ثبات رفتاری در رهبری سازمان، فرهنگ را تقویت کرده و در شرایط دشوار چراغ راهنمای تیم‌‌‌ها می‌شود.
درس‌‌‌هایی از فاجعه ال فارو
مطالعات موردی بسیاری نشان می‌دهند که بسیاری از پیامدهای مخرب، از ضعف‌‌‌های ارتباطی ناشی می‌‌‌شوند. یکی از نمونه‌‌‌های شناخته‌‌‌شده این اصل، غرق شدن کشتی باری آمریکایی «ال فارو» در سال 2015 در نزدیکی باهاما در جریان توفان «خواکین» بود که به جان باختن هر 33 خدمه کشتی منجر شد. این فاجعه زمانی رخ داد که به‌‌‌رغم هشدارهای جدی درباره توفانی سخت، کشتی به مسیر خود ادامه داد و پس از برخورد با توفان درجه 4 دچار آب‌‌‌گرفتگی شد و موتورش از کار افتاد. بررسی‌‌‌ها نشان دادند که ضعف‌‌‌های مدیریتی و ارتباطی همچون تصمیم‌گیری اشتباه و ترس از زیر سوال بردن تصمیمات کاپیتان کشتی باعث از دست رفتن فرصت تغییر مسیر و جلوگیری از فاجعه شد. همچنین، در تحقیقات بعدی مشخص شد که نبود پروتکل‌‌‌های ایمنی مناسب، اطلاعات ناکافی از شرایط جوی و فقدان فرهنگ امنی که به گفت‌‌‌وگوهای باز و مدیریت ریسک منجر شود، ازجمله عوامل تشدیدکننده این حادثه بودند.
درس‌‌‌های حاصل از این فاجعه بر اهمیت مدیریت انعطاف‌‌‌پذیر، آگاهی موقعیتی و لزوم وجود فضایی امن و آزاد برای بیان نظرات - جایی که تمام اعضای تیم احساس کنند حرف‌‌‌هایشان شنیده می‌شود - تاکید دارند. ارتباطات باز در کنار مدیریت قدرتمند می‌‌‌تواند از فجایع جلوگیری کند و حتی در سخت‌‌‌ترین شرایط هم سازمان را به موفقیت برساند.
مدیرانی که شفاف عمل می‌کنند و گوش شنوا دارند، محیطی می‌‌‌سازند که در آن اعضای تیم بدون ترس ایده‌‌‌ها و دغدغه‌‌‌های خود را بیان می‌کنند. این فضا به فرهنگ بهبود مستمر، تشویق بازخورد و نوآوری منجر می‌شود. در چنین محیطی، افراد باانگیزه‌‌‌تر عمل می‌کنند و راه‌‌‌حل‌‌‌های خلاقانه‌‌‌تری ارائه می‌دهند. رهبران سازمان‌ها با ایجاد فضایی امن و شفاف، کاری می‌کنند که تیم‌‌‌هایشان در مواجهه با چالشها، مقاوم و متحد بمانند. مدیریت موثر در دوران بحران و تغییر حیاتی است. مدیران می‌‌‌توانند با به‌‌‌کارگیری این بینش‌‌‌ها و استراتژی‌‌‌ها، توانمندی‌‌‌های خود را ارتقا داده و تیم‌‌‌هایی کارآمد و موفق بسازند. فرقی نمی‌‌‌کند که شما یک مدیر باتجربه باشید، یا مدیری در ابتدای راه. با این اصول می‌‌‌توانید نقشه راه عبور از پیچیدگی‌‌‌های بحران و تغییر را ترسیم کنید.
برای آن دسته از افرادی که مشتاقند دانش خود را در حوزه رهبری سازمانی گسترش دهند، بهره‌‌‌گیری از منابع آموزشی بیشتر یا مشارکت در برنامه‌‌‌های توسعه رهبری و سازمانی گزینه بسیار خوبی است. با سرمایه‌گذاری در قابلیت‌‌‌های راهبری تیمی، می‌‌‌توانید محرک تغییرات مثبت شوید و الهام‌‌‌بخش تیم‌‌‌ها و سازمانتان باشید تا حتی در سخت‌‌‌ترین دوره‌‌‌ها هم پیش بروید و موفق باشید.
منبع: theleadershipsphere.com