بازار آریا - دنیای اقتصاد : عرضه اولیه شرکت‌های بورسی و فرابورسی سهم بسیار محدودی در تجهیز منابع مالی سال جاری داشته است. در هفت ماه نخست امسال، تنها 888میلیارد تومان از این طریق پذیرفته شده است؛ درحالی‌که سکوهای تامین مالی جمعی در همین دوره 7هزار و 586میلیارد تومان جذب سرمایه داشته‌اند.
علی عبدالمحمدی: سازمان بورس به صورت ماهانه اقدام به انتشار مجموعه گزارش‌هایی تحت‌عنوان گزارش آماری وضعیت بازار سرمایه می‌کند. در این گزارش‌ها، آمارهای مختلف مربوط به بازار سرمایه گردآوری و منتشر می‌شود. بخشی در این گزارش تحت‌عنوان جذب و تجهیز منابع وجود دارد که در آن به تفصیل در خصوص ارزش جذب و تجهیز منابع به تفکیک نوع (سرمایه‌ای یا بدهی)، اطلاعاتی ذکر می‌شود که در ادامه این گزارش به تفصیل جزئیات این موضوع بررسی خواهد شد.
تامین مالی از طریق تاسیس شرکت‌ها و عرضه اولیه‌ها
در حوزه تاسیس شرکت‌های سهامی عام، در 7 ماهه نخست سال‌جاری، جذب منابعی صورت نگرفته است؛ این در حالی است که در سال گذشته، هزار و 740میلیارد تومان از این محل جذب و تجهیز منابع صورت گرفت. عرضه اولیه یا (IPO) عرضه سهام یک شرکت در بورس و فرابورس برای نخستین‌بار است؛ یعنی زمانی که سهام یک شرکت برای اولین‌بار به عموم مردم فروخته می‌شود تا شرکت بتواند از این طریق سرمایه جذب کند. پیش از عرضه اولیه، سهام شرکت معمولا در اختیار موسسان و سهامداران عمده است؛ اما با انجام عرضه اولیه، بخشی از مالکیت شرکت به سرمایه‌گذاران جدید واگذار می‌شود. سال گذشته و از این طریق 7 هزار و 83میلیارد تومان گردآوری سرمایه انجام شد؛ آمار مذکور در سال گذشته در حالی به ثبت رسید که تامین مالی از این طریق در سال‌جاری به یک همت نیز نرسیده است و در 7 ماهه نخست امسال تنها 888میلیارد تومان جذب نقدینگی از طریق عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس انجام گرفته‌است.
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
بخش بعدی، تجهیز منابع از طریق افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال‌شده سهامداران است. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال‌شده یکی از روش‌های متداول تامین مالی شرکت‌ها است که در آن، شرکت برای گسترش فعالیت‌ها یا بهبود ساختار مالی خود، از سهامداران می‌خواهد مبالغ جدیدی را به‌صورت نقدی پرداخت کنند یا مطالبات قبلی خود از شرکت (مانند سودهای پرداخت‌نشده یا طلب‌های دیگر) را به سرمایه تبدیل نمایند. در نتیجه، سرمایه ثبت‌شده شرکت افزایش یافته و تعداد سهام آن بیشتر می‌شود؛ سهامدارانی که در این فرآیند مشارکت می‌کنند، متناسب با آورده یا مطالباتشان سهام جدید دریافت می‌کنند. در 7 ماهه نخست امسال، حدود 22 همت از این طریق جذب منابع صورت گرفته‌است؛ این در حالی است که در سال گذشته تقریبا 100 همت از محل این نوع از افزایش سرمایه تامین مالی انجام شده بود.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
افزایش سرمایه از محل سود انباشته به معنای تبدیل بخشی از سودهای نگهداری‌شده شرکت در سال‌های گذشته به سرمایه جدید است. در این روش، شرکت بدون دریافت وجه نقد از سهامداران، بخشی از سودهای ذخیره‌شده را به سهام جدید تبدیل کرده و میان سهامداران فعلی توزیع می‌کند. در نتیجه، سرمایه ثبت‌شده شرکت افزایش می‌یابد اما تعداد کل سهام نیز بیشتر می‌شود، در حالی که ارزش دارایی سهامداران تغییر نمی‌کند؛ چراکه این افزایش صرفا یک جابه‌جایی در بخش‌های مختلف حقوق صاحبان سهام است. سال گذشته حدود 326 همت افزایش سرمایه از محل سود انباشته انجام گرفت؛ این در حالی است که در 7 ماهه نخست امسال، فقط 69 همت از این محل افزایش سرمایه صورت گرفته‌است.
افزایش سرمایه از محل اندوخته
افزایش سرمایه از محل اندوخته به معنای انتقال بخشی از اندوخته‌های اختیاری یا قانونی شرکت به حساب سرمایه است. در این روش، شرکت از منابع داخلی خود استفاده می‌کند و وجهی از سهامداران دریافت نمی‌شود. هدف از این اقدام معمولا تقویت ساختار مالی و افزایش سرمایه اسمی شرکت است. در نتیجه، تعداد سهام افزایش می‌یابد و سهام جدید به صورت سهام جایزه بین سهامداران فعلی توزیع می‌شود، بدون آنکه تغییری در مجموع حقوق صاحبان سهام ایجاد شود. سال گذشته، حدود 32 همت از این طریق افزایش سرمایه انجام شد؛ مبلغ افزایش سرمایه از این طریق در 7 ماهه نخست امسال نیز بالغ بر 31 همت است.
افزایش سرمایه از طریق مازاد تجدید ارزیابی
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها زمانی انجام می‌شود که شرکت ارزش روز دارایی‌های خود مانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات یا سرمایه‌گذاری‌ها را با ارزش دفتری آنها جایگزین می‌کند. این تجدید ارزیابی باعث افزایش ارزش دارایی‌ها و در نتیجه رشد حقوق صاحبان سهام می‌شود؛ بدون آنکه وجه نقدی وارد شرکت شود. هدف اصلی این نوع از افزایش سرمایه، اصلاح ساختار مالی، به‌روزرسانی ترازنامه و کاهش نسبت بدهی به سرمایه است؛ اما چون منجر به ورود پول جدید نمی‌شود، تاثیری مستقیم بر نقدینگی شرکت ندارد. در 7 ماهه نخست امسال، افزایش سرمایه از این طریق، حدود 177 همت بوده‌است؛ درحالی‌که در سال گذشته، حدود 658 همت از این طریق افزایش سرمایه انجام شد.
تامین مالی جمعی
تامین مالی جمعی یا (Crowdfunding) روشی نوین برای جمع‌آوری سرمایه از تعداد زیادی از افراد و از طریق بسترهای آنلاین است. در این شیوه، صاحبان ایده، کسب‌وکار یا پروژه، طرح خود را در یک سکو یا پلتفرم مشخص معرفی می‌کنند و افراد علاقه‌مند با مبالغ خرد در تامین سرمایه آن مشارکت می‌کنند. بسته به نوع طرح تامین مالی جمعی، مشارکت‌کنندگان ممکن است در ازای سرمایه‌گذاری خود پاداش دریافت کنند، در سود پروژه شریک شوند یا صرفا به صورت حمایتی و غیرانتفاعی مشارکت کنند. این روش به‌ویژه برای استارت‌آپ‌ها و پروژه‌های نوآورانه مفید است؛ زیرا بدون نیاز به نهادهای مالی سنتی امکان جذب منابع مالی را فراهم می‌کند. براساس آماری که منتشر شده، در 7 ماهه نخست امسال، حدود 7 هزار و 586میلیارد تومان از طریق این طرح‌ها تامین مالی صورت گرفته‌است و سال گذشته نیز 12 هزار و 845میلیارد تومان از محل طرح‌های تامین مالی جمعی، تجهیز منابع انجام شده بود.
نکته قابل‌توجه، اختلاف فاحش تجهیز منابع از طریق طرح‌های تامین مالی جمعی با عرضه اولیه شرکت‌ها در 7 ماهه نخست امسال است؛ بی‌ثباتی و عدم‌اطمینان سهامداران در بازار سرمایه موجب شده تا نهاد ناظر عرضه‌های اولیه را به تعویق بیندازد و صفی از شرکت‌های آماده ورود به بازار سهام شکل بگیرد. به همین دلیل است که تجهیز منابع از این طریق در 7 ماهه نخست امسال به یک همت نیز نرسیده است؛ درحالی‌که از طریق طرح‌های تامین مالی جمعی، تقریبا 9 برابر عرضه‌های اولیه تجهیز منابع انجام شده‌است.