بازار آریا - دنیای اقتصاد - حمید ملازاده: در هفتهای که گذشت، بازار جهانی نفت شاهد یکی از تحولات سرنوشتساز خود در سال‌جاری بود؛ تغییری بنیادین که نه‌‌‌تنها بر قیمت‌ها تاثیر گذاشت، بلکه بازتابی از جهتگیری تازه در سیاست‌‌‌های تولیدی اوپک‌‌‌پلاس محسوب می‌شود.
تا لحظه تنظیم این خبر و با استناد به تارنمای tradingeconomics.com، بهای شاخص برنت در روز دوشنبه 7 ژوئیه حدود 68 دلار در هر بشکه معامله شد، آن هم در شرایطی که بازارها در پی اعلام رسمی اوپک‌‌‌پلاس برای تسریع در روند افزایش تولید، به شدت نسبت به افزایش عرضه حساس شده‌‌‌اند.
این گروه، که متشکل از کشورهای عضو اوپک و متحدانشان از جمله روسیه است، در نشست 5 ژوئیه خود توافق کرد که تولید نفت را در ماه اوت 2025 به میزان 548هزار بشکه در روز بالا ببرد؛ افزایشی که به‌‌‌طور چشمگیری از روند صعودی 411هزار بشکه‌‌‌ای ماه‌‌‌های مه، ژوئن و ژوئیه فراتر رفته و نشانه‌‌‌ای از اراده جدی برای بازگرداندن سهم بیشتری از عرضه به بازار جهانی است.
این تصمیم، نه‌‌‌تنها چشم‌‌‌انداز قیمت‌ها را با تردیدهایی مواجه کرده، بلکه مسیر جدیدی را برای توازن میان عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت ترسیم می‌کند. این اقدام بخشی از روند بازگشت تدریجی کاهش داوطلبانه 2 میلیون و 200هزار بشکه‌‌‌ای تولید از سوی هشت کشور عضو اوپک‌‌‌پلاس محسوب می‌شود؛ روندی که از ماه آوریل آغاز شد و به‌‌‌صورت مرحله‌‌‌ای ادامه یافته است: ابتدا با افزایش 138هزار بشکه‌‌‌ای، سپس افزایش‌‌‌های ماهانه 411هزار بشکه‌‌‌ای برای ماه‌‌‌های مه، ژوئن و ژوئیه، و حالا جهش قابل‌‌‌توجه ماه اوت. با توجه به گفته‌‌‌های منابع آگاه، انتظار می‌رود در نشست بعدی اوپک‌‌‌پلاس که در سوم ماه اوت برگزار خواهد شد، این گروه با افزایش دیگری به میزان تقریبی 550هزار بشکه در روز برای ماه سپتامبر موافقت کند.
این تصمیم نه‌‌‌تنها گام نهایی برای پایان رسمی کاهش داوطلبانه 2 میلیون بشکه‌‌‌ای تولید از سوی کشورهای عربستان، روسیه، امارات، عراق، کویت، عمان، قزاقستان و الجزایر خواهد بود، بلکه مجوز افزایش ظرفیت تولید امارات متحده عربی تا 300هزار بشکه در روز بیشتر از گذشته را نیز صادر خواهد کرد. افزایش‌‌‌های پی‌‌‌درپی عرضه در حالی انجام می‌شود که قیمت نفت همچنان تحت‌‌‌فشار باقی مانده و بازارها به‌‌‌دنبال نشانه‌‌‌هایی از تعادل میان عرضه و تقاضا هستند. تحلیلگران موسسهRBC Capital اعلام کرده‌‌‌اند که با تحقق کامل این افزایش‌‌‌ها، حدود 80درصد از کاهش‌‌‌های داوطلبانه به بازار باز خواهد گشت.
با این حال، تاکید می‌شود که بخش عمده‌‌‌ای از این عرضه جدید تاکنون از سوی عربستان بوده و بسیاری از دیگر کشورها از برنامه‌‌‌های خود عقب‌‌‌تر هستند. در این بین، عربستان در اقدامی معنادار، قیمت نفت شاخص «عرب لایت» خود برای آسیا را در ماه اوت به بالاترین سطح چهار ماه اخیر افزایش داده است؛ نشانه‌‌‌ای از اعتماد این کشور به بهبود تقاضای منطقه‌‌‌ای.
پیش‌بینی گلدمن ساکس
بانک گلدمن ساکس به عنوان بزرگ ترین موسسه سرمایه‌گذاری جهان در آمریکا نیز با انتشار گزارشی اعلام کرد که افزایش تولید ماه سپتامبر به میزان 550هزار بشکه در روز به‌‌‌معنای پایان کامل فاز کاهش داوطلبانه اوپک‌‌‌پلاس خواهد بود. به گفته این موسسه مالی، این روند نشان می‌دهد که این ائتلاف به‌‌‌سمت تعادلی پایدارتر در حال حرکت است؛ تعادلی که با اهدافی همچون بازگرداندن ظرفیت مازاد، تثبیت سهم بازار، حفظ انسجام داخلی و مهار راهبردی نفت شیل آمریکا طراحی شده است.
این سیاست، همچنین تلاشی برای مقابله با نوسانات غیرقابل پیش‌بینی در بازار و افزایش شفافیت در رفتارهای تولیدی اعضای اوپک‌‌‌پلاس تلقی می‌شود. بر پایه پیش‌بینی گلدمن، تولید هشت کشور یادشده از ماه مارس تا سپتامبر 2025 در مجموع 1 میلیون و 670هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به رقم 33 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. عربستان سعودی نقش محوری در این میان ایفا خواهد کرد و بیش از 60درصد از این افزایش تولید را به تنهایی بر عهده خواهد داشت. این کشور نه‌‌‌تنها با سرعت بیشتری ظرفیت تولیدی خود را بازمی‌‌‌گرداند، بلکه با افزایش قیمت نفت سبک عربی برای بازار آسیا به بالاترین سطح در چهار ماه اخیر، سیگنال مثبتی از اعتماد به تداوم تقاضا در این منطقه ارسال کرده است.
با وجود فشارهای نزولی ناشی از افزایش عرضه و همچنین نگرانی‌های مربوط به تعرفه‌‌‌های تجاری ایالات متحده، گلدمن ساکس همچنان پیش‌بینی خود را برای قیمت نفت خام برنت در سه‌‌‌ماهه چهارم سال 2025 در سطح 59 دلار و برای سال 2026 در سطح 56 دلار حفظ کرده است. این پیش‌بینی با در نظر گرفتن کاستی‌‌‌های عرضه، به‌‌‌ویژه در روسیه و کاهش ظرفیت مازاد اوپک‌‌‌پلاس انجام شده و نشان‌‌‌دهنده دیدگاهی محتاطانه اما باثبات نسبت به روند آتی قیمت‌هاست.
از سوی دیگر، این بانک به رشد تقاضای جهانی نیز اشاره کرده؛ به‌‌‌ویژه رشد قابل‌‌‌توجه مصرف نفت در چین، تداوم فعالیت‌‌‌های اقتصادی جهانی، و ضعف دلار آمریکا که می‌تواند به تقویت واردات نفت توسط کشورهای مصرف‌کننده منجر شود. در همین راستا، گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده که مصرف جهانی نفت در سال 2025 حدود 600هزار بشکه در روز و در سال 2026 حدود 1 میلیون بشکه در روز افزایش یابد؛ افزایشی که خود می‌تواند تا حدودی فشارهای ناشی از رشد عرضه را تعدیل کند. با وجود این چشم‌‌‌انداز، گلدمن ریسک‌‌‌های موجود را برای سال 2025 متوازن، اما برای سال 2026 بیشتر نزولی ارزیابی کرده است.
تهدیدهای تعادل بازار
این بانک معتقد است که دو عامل می‌توانند به‌‌‌طور بالقوه تهدیدی برای تعادل بازار در سال 2026 باشند: نخست، احتمال لغو دور دوم کاهش‌‌‌های داوطلبانه پساکرونا از سوی اوپک‌‌‌پلاس که معادل 1 میلیون و 650هزار بشکه در روز خواهد بود؛ و دوم، خطر وقوع رکود اقتصادی در ایالات متحده، که اقتصاددانان گلدمن احتمال آن را در حدود 30درصد برآورد کرده‌‌‌اند. این عوامل در مجموع می‌توانند روند قیمتی بازار نفت را در سال 2026 با چالش‌‌‌هایی جدی مواجه کنند.
از سوی دیگر، سیاست‌‌‌های تجاری ایالات متحده نیز عامل فشار دیگری بر بازار به‌‌‌شمار می‌‌‌آید. ترامپ اعلام کرده که آمریکا به‌‌‌زودی توافق‌‌‌های تجاری جدیدی را نهایی خواهد کرد و تا 9 ژوئیه سایر کشورها را از تعرفه‌‌‌های جدید مطلع خواهد ساخت؛ تعرفه‌‌‌هایی که از اول ماه اوت اجرایی خواهند شد. سرمایه‌گذاران نگران هستند که این تعرفه‌‌‌ها به کاهش رشد اقتصادی و در نتیجه کاهش تقاضای انرژی منجر شود. در مجموع، بازار نفت وارد مرحله‌‌‌ای تازه از بازتعریف توازن تولید، قیمت‌‌‌گذاری و سیاستگذاری جهانی شده است.
بازگشت گام‌‌‌به‌‌‌گام اوپک‌‌‌پلاس به تولید کامل، افزایش قیمت نفت عربستان، پیش‌بینی‌‌‌های دقیق و محتاطانه بانک‌های بزرگ و هم‌‌‌زمان سایه تهدیدهای ژئوپلیتیک و اقتصادی، همگی نشانه‌‌‌هایی از نبردی پیچیده میان عرضه، تقاضا و سیاست در قلب بازار جهانی نفت هستند.