بازار آریا - خراسان /تازه ترین نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی از منفی تر شدن حساب سرمایه، اقبال سرمایه گذاران بخش خصوصی مسکن به شهرهای کوچک و افت نسبی ارزش صادرات نفت در نیمه نخست امسال نسبت به نیمه اول 1401 حکایت دارد.
تازه ترین داده های بانک مرکزی نشان می دهد که در نیمه نخست امسال، حساب سرمایه که بخشی از آن می تواند ناظر به خروج سرمایه از کشور باشد، از شش ماهه سال گذشته و حتی 12 ماه سال های قبل از آن پیشی گرفته است. این داده ها در بخشی دیگر حاکی از این است که در تابستان امسال برخلاف سال قبل، رشد سرمایه گذاری بخش خصوصی در ساختمان های جدید، در شهرهای کوچک بیش از شهرهای بزرگ بوده که می تواند حکایت از اقبال بیشتر بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این مناطق باشد. این آمارها همچنین نشان می دهد که صادرات نفت در شش ماهه امسال نسبت به سال گذشته، با افت نسبی همراه بوده است.

حساب سرمایه منفی تر شد
حساب سرمایه کشور در سال های اخیر مورد توجه اقتصاددانان، بوده است. به گزارش همشهری، حساب سرمایه بیانگر تغییر در مالکیت دارایی‌های کشور (نسبت به خارج) است، چنان چه این حساب مثبت باشد حاکی از افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی در داخل کشور است. در واقع حساب سرمایه نشان می‌دهد که آیا سرمایه در حال ورود به اقتصاد یک کشور است یا خروج از آن. تغییرات بزرگ در حساب سرمایه می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که آن کشور چقدر برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب است و تاثیر بزرگی روی نرخ تبدیل ارز آن کشور داشته باشد.با این حال، این شاخص در سال های اخیر برای اقتصاد ایران عمدتاً منفی بوده است. هر چند بانک مرکزی تاکنون به کرات تاکید کرده که تراز منفی حساب سرمایه به معنای فرار سرمایه نبوده و در واقع به معنای افزایش مطالبات از دنیای خارج است (در نتیجه، حداقل بخشی از ارز خارج شده از چرخه اقتصاد کشور احتمالاً به آن برخواهد گشت)، با این حال، این گزاره که منفی شدن حساب سرمایه در طول سال های متمادی نشان دهنده کاهش انگیزه سرمایه گذاران برای حفظ سرمایه در داخل کشور است، در بین کارشناسان و رسانه ها مطرح شده است. اتفاقی که به طور خلاصه همزمان با تثبیت دستوری نرخ ارز رخ داده است.با این اوصاف، نماگرهای اخیر بانک مرکزی نشان می دهد که در شش ماهه نخست امسال خالص حساب سرمایه به حدود منفی 15.4 میلیارد دلار رسیده و مقایسه این رقم با رقم مشابه در سال گذشته نشان می دهد که در حدود 2.5 میلیارد دلار منفی تر شده است. همچنین با اذعان به این که میزان خالص حساب سرمایه در فصول مختلف می تواند دچار نوسان شود، با این حال، رقم کنونی این شاخص، لااقل از کل سال های گذشته نیز، منفی تر است.
گمانه هایی درباره تعمیق منفی شدن خالص حساب سرمایه
در شرایطی که جزئیات بیشتری درخصوص خالص حساب سرمایه منتشر نشده و با فرض این که خروج فرارگونه سرمایه از کشور ذیل منفی شدن این شاخص محتمل است، می توان به دو عامل تشدید کننده این وضعیت به شرح زیر اشاره کرد:
1-احتمال تاثیر سیاست تثبیت ارزی: اگرچه بانک مرکزی موفق شده در سال جاری به میزان قابل قبولی ثبات در بازار ارز را با کمترین شائبه تعیین دستوری نرخ ارز تعیین کند، اما به نظر می رسد تفاوت نرخ های غیررسمی و رسمی احتمالاً توانسته موجب افزایش تمایل سرمایه گذاران برای خروج سرمایه از چرخه اقتصادی کشور شود.
2-مهاجرت به خارج از کشور: در سال های اخیر شاهد تشدید مهاجرت به خارج از کشور هستیم. روندی که طبعاً با خروج ارز از چرخه اقتصاد کشور همراه خواهد بود.

بازار
نشانه های اقبال سرمایه گذاران مسکن به شهرهای کوچک
از حساب سرمایه که بگذریم، در بخش دیگر نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی، ارقام مربوط به سرمایه گذاری بخش خصوصی در ساختمان های جدید مناطق شهری ذکر شده است. در این زمینه در حالی که رشد این سرمایه گذاری ها در سه ماهه دوم سال گذشته برای شهرهای بزرگ و سایر مناطق شهری به ترتیب 40.8 و 38.4 درصد بوده، ملاحظه می شود که این وضعیت در سه ماهه دوم امسال معکوس شده است. به طوری که در تابستان امسال رشد سرمایه گذاری بخش خصوصی در شهرهای بزرگ 54.9 درصد و در سایر مناطق شهری 66.8 درصد بوده است. برای همین می توان گفت اجمالاً سرمایه گذاران بخش خصوصی نسبت به سرمایه گذاری در شهرهای کوچک، راغب تر شده اند. دلیل این مسئله به طور خلاصه می تواند امکان بیشتر رشد قیمت ها در شهرهای کوچک تر نسبت به شهرهای بزرگ تر باشد.
افت نسبی ارزش صادرات نفت
آمارهای بین المللی از وضعیت صعودی صادرات نفت ایران در ماه های گذشته خبر می دهد، با این حال، نماگرهای بانک مرکزی نشان می دهد که در نیمه نخست امسال، ارزش صادرات نفت کشور نسبت به سال گذشته افت اندکی داشته است. بر این اساس، در شرایطی که صادرات نفت ایران در نیمه نخست سال گذشته 29 میلیارد و 394 میلیون دلار بوده، این رقم در نیمه نخست امسال به 28 میلیارد و 122 میلیون دلار کاهش یافته است. دلیل اصلی این افت به افت نسبی قیمت نفت در سال جاری نسبت به سال گذشته باز می گردد.
تعمیق خام فروشی در تجارت خارجی
ارزش پایین تر کالاهای صادراتی نسبت به وارداتی را می توان نوعی خام فروشی دانست. در این زمینه داده های اخیر بانک مرکزی نشان می دهد که در نیمه نخست امسال این شاخص بدتر شده است. به طوری که ارزش واحد هر تن صادرات ایران در سه ماهه اول و دوم سال گذشته به ترتیب 472 و 464 دلار بوده که این ارقام در بازه زمانی مشابه امسال به 351 و 361 تقلیل پیدا کرده است. از سوی دیگر ارزش واحد هر تن واردات کشور در سه ماه اول و دوم سال گذشته به ترتیب 1550 و 1637 دلار بوده که این ارقام در بازه زمانی مشابه سال جاری به 1638 و 1814 افزایش یافته اند. در این زمینه یکی از حوزه هایی که به نظر می رسد نیازمند تحول در کالاهای صادراتی است، پتروشیمی است.