بازار آریا - اکوایران : براساس آخرین آمارهای اعلام شده از تورم آذرماه ۱۴۰۴، افزایش قیمت کالاها و خدمات بیشتر از سمت خوراکیها و آشامیدنیها بوده است؛ به طوری که تورم نقطه به نقطه این گروه در آذر امسال حدود ۷۲ درصد اعلام شده است.
در برنامه «تیتریک» هشتم دیماه ۱۴۰۴، مجموعهای از مهمترین تحولات اقتصادی و سیاسی داخلی و بینالمللی را بررسی کردیم؛ از آذرِ تلخ سفرهها و پیشتازی خوراکیها در گرانی و فشار فزاینده بر دهکهای کمدرآمد، تا عقبماندن بودجه محیط زیست از تورم و پیامهای نگرانکننده آن. در ادامه، به تبعات حذف ارز ترجیحی در صنعت دارو و شکنندگی زنجیره تأمین پرداختیم، بازارهای جهانی در سال ۲۰۲۵ را با محور جنگهای تجاری و چرخش فدرال رزرو مرور کردیم، واقعگرایی بودجه ۱۴۰۵ در واردات خودرو را واکاوی کردیم و در نهایت، ابعاد سیاسی و ژئوپلیتیکی سفر نتانیاهو به واشنگتن و پیامدهای احتمالی آن برای خاورمیانه ۲۰۲۶ را مورد تحلیل قرار دادیم.
آذرِ تلخ سفرهها؛ خوراکیها پیشتاز گرانی
طبق آخرین آمارهای اعلام شده از تورم آذرماه ۱۴۰۴، افزایش قیمت کالاها و خدمات بیشتر از سمت خوراکیها و آشامیدنیها بوده است. به طوریکه تورم نقطه به نقطه این گروه در آذر امسال حدود ۷۲ درصد اعلام شده است. اما سوال اینجاست که این افزایش قیمتها در کالاهای خوراکی بر تورم کدام دهکهای درآمدی کشور اثر داشته است؟
بر اساس این آمارها، بیشترین فشار افزایش قیمت کالاهای خوراکی به دهک اول و دوم وارد شده است. آمارها نشان میدهد حدود ۶۸ درصد افزایش قیمت سبد کالایی خانوار از سمت مواد غذایی بوده است. این نسبت در دهک دهم کاهش پیدا کرده است.
همچنین بررسی تورم سبد خانوارهای دهک اول در سال ۱۴۰۴ به وضوح نشان میدهد با گذر زمان سهم تورم کالاهای خوراکی در سبد خانوارهای کمدرآمد افزایش پیدا کرده است. این اتفاق به معنای افزایش فشار خوراکی بر خانوارها بوده و معاش آنها دچار آسیب کرده است.
بودجه سازمان محیط زیست از تورم عقب ماند
بودجه سازمان محیط زیست در سال آینده تنها حدود ۱۴ درصد افزایش خواهد یافت.
به گفته یک کارشناس اقتصادی با توجه به رقم تورمی که امسال و سال آینده تجربه خواهیم کرد، قدرت واقعی بودجه کاهش یافته و این سیگنال صادر میشود که در دیدگاه مدیران کشور، محیط زیست کالای درجه است.
حذف ارز ترجیحی و زنجیره شکننده دارو
حذف ارز ارزان وارداتی در صنعت دارو، اگرچه روی کاغذ با جبران مابهالتفاوت از طریق بیمه و یارانه منطقی به نظر میرسد، اما در اقتصاد تحریمی ایران زیر سایه قیمتگذاری دستوری میتواند به شوک نقدینگی، کاهش عرضه و افزایش قیمت واقعی دارو منجر شود. نحوه اجرا و سرعت جبران، تعیینکننده تفاوت بین حفظ دسترسی بیماران یا فشار مضاعف بر زنجیره تولید و پخش است.
مروری بر بازارهای جهانی در سال ۲۰۲۵
سال ۲۰۲۵ با ترس آغاز شد؛ ترسی که مستقیم در بازارهای مالی دیده میشد. بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، بحثهای تعرفهای، فشارهای سیاسی بر فدرال رزرو و خاطره جنگ تجاری، فضای ابتدای سال را بیشتر روانی کرده بود تا تحلیلی. سرمایهگذاران کمتر به دنبال تحلیل قیمتها بودند و بیشتر نگران تصمیمات دولتها و بانکهای مرکزی بودند که مسیر بازارها را تعیین میکرد.
در چنین شرایطی، مهمترین رویداد سال، جنگهای تجاری بود. نقطه عطف این ماجرا در ۲ آوریل رقم خورد، زمانی که ترامپ تعرفههای سنگینی برای اکثر کشورها اعلام کرد و بازار سهام و اوراق بدهی آمریکا واکنش شدیدی نشان دادند. این فشار بازارها باعث شد ترامپ عقبنشینی کند؛ ابتدا سیگنال خرید سهام صادر کرد و سپس تعلیق ۹۰ روزه تعرفهها را اعلام کرد.
پس از این اتفاق، توجهها به فدرال رزرو معطوف شد. در هشت ماه اول سال، صبوری فدرال رزرو در برابر تورم ناشی از تعرفهها چشمگیر بود. اگرچه تورم هنوز کاهش نیافته بود و نگرانی از اثرات تعرفهها وجود داشت، اما فشارهای سیاسی به پاول افزایش یافت. ترامپ بارها از او انتقاد کرد و خواستار کاهش سریعتر نرخ بهره شد. با این حال، اثر تعرفهها کمتر از حد انتظار بود؛ تورم از کنترل خارج نشد و تجارت جهانی فرو نپاشید، هرچند فشار قیمتی محدود در برخی کالاها باقی ماند.
در طول تابستان، دادههای اقتصادی تصویر متناقضی ارائه کردند: مصرف همچنان فعال بود اما سرعت رشد کاهش یافته بود، بازار کار فعال اما نشانههایی از کندی داشت، و فشارهای تورمی نسبت به قبل ضعیفتر شدند. این وضعیت باعث شد فدرال رزرو محتاطتر و در عین حال انعطافپذیرتر عمل کند. در نشست جکسون هول، پایان مقاومت فدرال رزرو در برابر کاهش نرخ بهره آشکار شد و سیگنال داویش از سوی پاول صادر شد؛ سه کاهش نرخ بهره در سه جلسه پایانی سال، انتظارات بازار را تغییر داد و حرکت صعودی طلا، نقره و بازار کالاها را رقم زد.
بازار سهام روایت جداگانهای داشت: سرمایهگذاری در هوش مصنوعی شدت گرفت و بحثهای حباب یا انقلاب بهرهوری بر نوسانات افزود. در داخل آمریکا، تعطیلی دولت و مباحث کسری بودجه، فضای انتظارات را پیچیدهتر کرد. در سهماهه پایانی، دادههای اقتصادی شفافتر شدند: رشد تولید ناخالص داخلی قوی بود، اما نرخ بیکاری به ۴.۶ درصد رسید و بازار کار نشانههایی از خستگی داشت.
در نهایت، سال ۲۰۲۵ نشان داد حتی سیاستگذاران قدرتمندی مثل ترامپ نیز مجبور به تعدیل مواضع خود در برابر واکنش بازارها میشوند. توییتها، تعرفهها و بستههای مالی بزرگ نوسان ایجاد کردند، اما قدرت واقعی در اقتصاد امروز نه تنها در دست سیاستگذاران، بلکه در دست بازارهاست.
واردات خودرو در بودجه ۱۴۰۵
لایحه بودجه ۱۴۰۵ سرانجام واقعیت واردات خودرو را پذیرفته است. دولت در بودجه ۱۴۰۴ پیشبینی کرده بود که از محل حقوق گمرکی خودرو ۱۱۴ همت درآمد کسب کند، اما در هشت ماه اول تنها ۷ درصد این رقم محقق شد؛ کمتر از ۵.۵ همت. این فاصله آشکار نشان میدهد سیاستهای گذشته جواب ندادهاند.
در بودجه ۱۴۰۵، رقم درآمد گمرکی با کاهش ۷۴ درصدی به ۳۰ همت رسید؛ یعنی این بار دولت عددی واقعبینانهتر و قابل تحققتر نوشته است. تعرفهها برای خودروهای برقی و پلاگین هیبرید بدون تغییر باقی ماندهاند، اما هیبریدیهای معمولی از ۱۰۰ درصد به ۴۰ درصد و بنزینیهای زیر ۱۵۰۰ سیسی از ۱۱۰ درصد به ۴۰ درصد کاهش یافتهاند. کاهش تعرفهها پیام واضحی دارد: اگر وارداتی انجام شود، عمدتاً از این بخش خواهد بود.
حتی با فرض تحقق کامل این درآمد و قیمت خودرو ۲۰ هزار یورو، واردات حدود ۳۶ هزار دستگاه خواهد بود؛ رقمی که با سالهای ۹۵ و ۹۶ فاصله زیادی دارد. خودروهای بنزینی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سیسی نیز تعرفهشان به ۷۰ درصد کاهش یافته و برای خودروهای بالای ۲۰۰۰ سیسی تقریباً تغییری رخ نداده است.
جمعبندی روشن است: بودجه ۱۴۰۵ نه حامی واردات است و نه مخالف آن؛ تنها واقعبینانه است. کاهش تعرفهها هدف رقابتی ندارد و تنها به منظور منطقی کردن قیمت نهایی خودرو انجام شده است. با این حال، تحقق همین ارقام نیز مشروط به تخصیص ارز و ثبت سفارش است. بودجه ۱۴۰۵ بیش از هر چیز یک اعتراف است؛ اعتراف به اینکه از واردات خودرو قرار نیست معجزهای رخ دهد.
سفر نتانیاهو به واشنگتن
در روزهای پایانی سال میلادی، اقامتگاه شخصی دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در فلوریدا میزبان روزهای شلوغی است که فراتر از جشنهای آغاز سال نو، شامل دیدارهای دیپلماتیک مهمی میشود. این دیدارها میتوانند مسیر سال ۲۰۲۶ و معادلات جهانی را تحت تأثیر قرار دهند. یکی از رویدادهای مهم، سفر غیرمنتظره بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به آمریکا است که برای پنجمین بار در سال ۲۰۲۵ با ترامپ دیدار میکند و وی را در صدر رهبران خارجی قرار داده که امسال مهمان کاخ سفید بودهاند.
طبق گزارش آکسیوس، ایده این دیدار ابتدا از سوی نتانیاهو مطرح شد و ترامپ با استقبال از آن، دیدار در فلوریدا را پذیرفت. این ملاقات، در شرایطی انجام میشود که مقامات آمریکایی از روند اجرای توافق غزه توسط اسرائیل ناراضی هستند و حتی برخی نزدیکان ترامپ معتقدند که نتانیاهو تنها روی حمایت شخصی ترامپ حساب باز کرده است. بنابراین، نحوه اجرای مرحله دوم توافق غزه به نظر میرسد محور اصلی مذاکرات باشد.
با این حال، غزه تنها موضوع اختلاف نیست؛ سیاستهای اسرائیل در سوریه و لبنان نیز در دستور کار است. در سوریه، تضاد بین حمایت ترامپ از دولت احمد الشرع و اهداف اسرائیل در حفظ منطقه حائل محسوس است. در لبنان، واشنگتن تلاش دارد مسئله خلع سلاح گروههای غیر دولتی را به شکل دیپلماتیک پیش ببرد، در حالی که اسرائیل به دنبال چراغ سبز برای تشدید عملیات نظامی است.
پرهیاهوترین محور این دیدار، اما ایران است. گزارشها حاکی از آن است که نتانیاهو قصد دارد موضوع بازسازی توان موشکی ایران را مطرح کرده و ترامپ را به از سرگیری کمپین علیه تهران ترغیب کند.
در مجموع، دیدار پایان سال ترامپ و نتانیاهو فراتر از یک نمایش دیپلماتیک ساده است و انتظار میرود که نتایج آن تأثیر قابل توجهی بر سیاستهای خاورمیانه در سال ۲۰۲۶ داشته باشد. این ملاقات نشان میدهد که تعاملات شخصی رهبران و مذاکرات پشت درهای بسته میتوانند خطوط اصلی سیاست منطقهای و بینالمللی را شکل دهند و مسیر تحولات سال آینده را تحت تأثیر قرار دهند.
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.