بازار آریا - اجلاس کاپ 30، در برزیل در حالی برگزار می‌شود که انتقادهای شدید به پروژه‌های کم‌اثر و بحران اعتماد به نظام تأمین مالی اقلیمی، سایه سنگینی بر این رویداد انداخته است. آیا کشورهای توسعه‌یافته می‌توانند تعهدات میلیارد دلاری خود را عملی کنند؟
به گزارش شانا به نقل از مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، در آستانه برگزاری اجلاس کاپ 30 در شهر بلم برزیل، نگاه جهانی بار دیگر متوجه چگونگی تأمین مالی اقلیمی و نقش واقعی این سرمایه‌ها در مقابله با بحران آب‌وهواست. حضور بیش از 140 هیئت و 57 تن از سران کشورهای مختلف در این نشست، نشان از حساسیت این دوره دارد.
یکی از محورهای اصلی اجلاس، بحث بر سر تعریف درست «تأمین مالی اقلیمی» است؛ موضوعی که با انتقاد تند بیل گیتس از پروژه‌های «برچسب‌دار اما کم‌اثر» دوباره داغ شده است. در حالی که کشورهای ثروتمند وعده تأمین 300 میلیارد دلار تا سال 2035 را داده‌اند، تردیدها درباره واقعی بودن و محل هزینه‌کرد این منابع زیاد است.
نمونه‌هایی از سرمایه‌گذاری‌های بحث‌برانگیز، از جمله حمایت از خودروسازان لوکس در هند سبب شده برخی نهادهای بین‌المللی به «سطحی‌نگری اقلیمی» متهم شوند. منتقدان هشدار می‌دهند که گاهی «کاهش انتشار» جای «رفاه انسانی» را می‌گیرد.
گزارش تازه‌ای از دفتر روزنامه‌نگاری تحقیق، نگاهی به سرمایه‌گذاری‌های مؤسسه سرمایه‌گذاری بین‌المللی بریتانیا انداخته است. یکی از پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری 244 میلیون دلاری در کسب‌وکار خودروهای برقی یک شرکت هندی (ماهیندرا اند ماهیندرا) است. خودروهای تولیدی این شرکت بین 17.5 تا 30 هزار دلار قیمت دارند، در حالی که تولید ناخالص داخلی سرانه هند پارسال طبق آمار بانک جهانی تنها 2 هزار و 697 دلار بود!
آیا طرح جنگل‌های برزیل موفق می‌شود؟
در محور دیگر نشست کاپ 30، ابتکار جاه‌طلبانه برزیل برای ایجاد «صندوق جنگل‌های گرمسیری برای همیشه» قرار دارد؛ طرحی 125 میلیارد دلاری برای حفاظت از جنگل‌های استوایی. این صندوق با ترکیبی از منابع دولتی و سرمایه خصوصی طراحی شده است.
بر اساس این طرح، 25 میلیارد دلار سرمایه اولیه از منابع دولتی و خیریه با بازدهی مشابه اوراق خزانه آمریکا جمع‌آوری می‌شود، سپس 100 میلیارد دلار بدهی ارشد از سوی بخش خصوصی منتشر می‌شود که به‌دلیل پشتوانه سرمایه اولیه، ریسک و نرخ سود پایین‌تری دارد. مقام‌های برزیلی می‌گویند لازم نیست این رقم در همین اجلاس تأمین شود، اما صندوق باید در کاپ 30 حمایت سیاسی لازم را به‌دست آورد.
اما منتقدان می‌گویند این طرح مبتنی بر «توهم سود بی‌خطر» است و در کشورهای در حال توسعه ریسک بدهی بالایی دارد، در مقابل، دولت برزیل تأکید دارد که این مدل از سوی بانک جهانی و مشاوران معتبر بررسی شده و می‌تواند به الگویی جهانی بدل شود؛ به شرط آنکه در کاپ 30 حمایت سیاسی و مالی لازم را جلب کند.
زمان تصمیم‌گیری در خصوص گذار عادلانه فرارسیده است
از سوی دیگر، مارینا سیلوا، وزیر محیط زیست برزیل، در آستانه اجلاس کاپ 30 از رهبران جهان خواسته است که پیامی روشن درباره «گذار عادلانه از سوخت‌های فسیلی» بدهند. او هشدار داده که پایان دادن به جنگل‌زدایی و سوخت‌های فسیلی، تنها با «برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری واقعی» ممکن است، نه با «تفکر جادویی».
به گفته وی، «اگر حمایت جهانی از پاسخ‌های محلی به آثار تغییر اقلیم صورت نگیرد، کشورهای آسیب‌پذیر همچنان بیشترین هزینه‌ها را خواهند پرداخت.»
این در حالی است که بر اساس گزارش «شکاف تولید سال 2025»، کشورهای تولیدکننده سوخت‌های فسیلی ازجمله برزیل، همچنان قصد دارند تا سال 2030 بیش از دو برابر مقداری که با هدف محدود کردن افزایش دمای زمین به 1.5 درجه سانتی‌گراد سازگار است، نفت، گاز و زغال‌سنگ تولید کنند.
اجلاس کاپ 30 در بلم، آزمونی برای سنجش صداقت کشورها در مسیر گذار سبز است. از یک‌سو بحران اعتماد به سازوکارهای مالی اقلیمی عمیق‌تر شده و انتقادها از پروژه‌های نمایشی بالا گرفته است و از سوی دیگر، تردیدهای جدی نسبت به موفقیت طرح‌های بلندپروازانه‌ای مانند صندوق جنگل‌های گرمسیری برزیل وجود دارد. در نهایت بر کسی پوشیده نیست که مسیر مقابله با تغییر اقلیم نه در شعارها و وعده‌ها، بلکه در نحوه تخصیص واقعی منابع و طراحی سازوکارهای عادلانه رقم می‌خورد.