سیاستمداراتی که دو هفته‌ پیش جهان را تکان دادند

بازار آریا - اکوایران : در اول سپتامبر، شی جین‌پینگ میزبان نشست سازمان همکاری شانگهای بود، جایی که او «هژمونی‌طلبی» و زورگویی اقتصادی آمریکا را مورد انتقاد قرار داد، خواستار سیستمی «عادلانه‌تر و برابرتر» شد و ابتکار حکمرانی جهانی را اعلام کرد که هدفش نفوذ بیشتر در جنوب جهانی است.
این روزها تاریخ با سرعت حرکت می‌کند: نظم جهانی در لحظه در حال تغییر است. کافی است به روند دو هفتۀ گذشته نگاه کنید. مجموعه‌ای از رویدادها، از پکن تا ایالت جورجیا، نشان می‌دهد دشمنان نظم موجود به رهبری ایالات متحده در حال قدرت‌نمایی هستند، در حالی که مدافع اصلی آن در خطر پایین آوردن افق‌های خود و هدر دادن توانمندی‌های حیاتی‌اش است.
رؤیاهای تجدیدنظرطلبانه در چین به نمایش گذاشته شد. در اول سپتامبر، شی جین‌پینگ میزبان نشست سازمان همکاری شانگهای بود، جایی که او «هژمونی‌طلبی» و زورگویی اقتصادی آمریکا را مورد انتقاد قرار داد، خواستار سیستمی «عادلانه‌تر و برابرتر» شد و ابتکار حکمرانی جهانی را اعلام کرد که هدفش نفوذ بیشتر در جنوب جهانی است.
به گزارش بلومبرگ، دو روز بعد، او یک رژۀ عظیم نظامی برای گرامیداشت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم برگزار کرد، با مهمانان افتخاری ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و کیم جونگ‌اون، رهبر کرۀ شمالی. این حاکمان نه تنها در جستجوی جاودانگی با هم متحد هستند، بلکه از اساس، در دشمنی با جهانی که در آن واشنگتن و متحدانش قوانین آن را تعیین می‌کنند هم همسو هستند.
این اتحاد به همکاری واقعی منجر می‌شود: طبق گزارشی جدید از بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، خودکامگان اوراسیایی در حال به اشتراک گذاشتن فناوری و تجمیع توانایی‌های نظامی به روش‌هایی فزاینده و بلندپروازانه هستند. روسیه با فناوری و دانش فنی به برنامه‌های تسلیحاتی کرۀ شمالی کمک می‌کند. تجارت راهبردی با چین و کمک‌های نظامی ایران و کرۀ شمالی به ادامۀ جنگ پوتین در اوکراین کمک می‌کند. آن جنگ فقط تشدید شده است: پاسخ پوتین به نشستش با دونالد ترامپ در آلاسکا تشدید حملات هوایی مرگبار بوده است.
در همین حال، شی خواستار آغاز دوره‌ای جدید از صلح شد ــ‌حین به نمایش گذاشتن قابلیت‌هایی مانند موشک‌های قاره‌پیمای جدید که شاید با استفاده از آن‌ها اقیانوس آرام غربی را با جنگ بازآفرینی کند. ارتش او زورگویی علیه فیلیپین را افزایش داده، مانورهای تهاجمی در اطراف تایوان را عادی کرده و نشان داده که می‌تواند قدرت خود را تا دریای تاسمان نیز بسط دهد. چینِ شی یک ابرقدرت نوظهور سرشار از اعتماد به‌نفس است، در حالی که ابرقدرت حاکم، درگیر خودآزاری است.
ترامپ به این دیدار سران یاغی واکنش نشان داد: او شی، پوتین و کیم را به «توطئه علیه ایالات متحده آمریکا» متهم کرد. بی‌راه نمی‌گوید اما تأسف‌بار است که در ناکام گذاشتن طرح آنان چندان توانا نیست.
ترامپ هفته‌های اخیر را صرف درگیری با هند بر سر تجارت و خرید نفت از روسیه کرده است. تنش‌های تجاری، شتاب 25 سالۀ همکاری آمریکا و هند را به‌عنوان وزنۀ تعادلی در برابر چین کند کرده و در عین حال به نخست‌وزیر نارندرا مودی دلیل بیشتری برای تلاش در جهت کاهش تنش با پکن داده است. این واقعیت که ترامپ تاکنون هند ــ‌نه چین‌ــ را به خاطر خرید نفت روسیه هدف گرفته، بیانگر قضاوت راهبردی عجیب اوست: چرا با دشمن روبه‌رو شد وقتی می‌توان شریک حیاتی را تحت فشار قرار داد؟ آخرین پیشنهاد ترامپ فقط اندکی بهتر است: او از اروپا می‌خواهد روی هر دو کشور چین و هند به‌خاطر خرید نفت خام پوتین تعرفه وضع کند.
ماجرای آمریکا و هند تنها رابطۀ کلیدی نیست که دچار مشکل شده است. در توکیو، نخست‌وزیر شیگرو ایشیبا اعلام کرد که استعفا خواهد داد، نتیجۀ سقوطی سیاسی که با توافق تجاری نامتعادلی مرتبط بود که احساس می‌کرد ناچار به امضای آن با ترامپ شده است. در همان زمان، دستورکار مهاجرتی ترامپ با دستورکار اقتصادی‌اش و همچنین با اتحاد آمریکا و کرۀ جنوبی دچار تضاد شد.
در ایالت جورجیا، مأموران ادارۀ مهاجرت و گمرک بیش از 300 کارگر کره‌ای را دستگیر کردند و در برخی موارد به آن‌ها زنجیر زدند، اندکی پس از آنکه ترامپ از شرکت‌های کره‌ای خواسته بود سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های خود را در آمریکا افزایش دهند. نتیجه در سئول، سرخوردگی از پیام‌های متناقض واشنگتن و خشم سیاسی گسترده نسبت به رفتار خشن با شهروندانش بود.
اتحاد آمریکا و کرۀ جنوبی عمیق‌تر از آن است که با یک ضربه لطمه ببیند. اما در اینجا، مانند بسیاری موارد دیگر، به‌نظر می‌رسد ترامپ نسبت به تحقیر سیاسی و آسیب دیپلماتیکی که وارد می‌کند بی‌تفاوت است.
شاید به این دلیل که تمرکز او بیشتر بر امور داخلی است. هفتۀ گذشته، پولیتیکو گزارش داد که پیش‌نویس استراتژی دفاع ملی پنتاگون، امنیت سرزمین اصلی و نیمکرۀ غربی را بر تعامل جهانی در اروپا، خاورمیانه و حتی اقیانوس آرام غربی، عرصه‌هایی که آمریکا مدت‌ها آن‌ها را خط مقدم دفاع خود می‌دانست، در اولویت قرار داده است. ترامپ در حال افزایش قدرت رزمی آمریکا در دریای کارائیب است تا ونزوئلا را تحت فشار قرار دهد و مانند هفتۀ گذشته، حملات مرگباری را علیه مظنونان قاچاقچی مواد مخدر انجام دهد.
سیاست «سخت‌گیری» آن حمله احتمالاً از نظر سیاسی مطلوب است؛ اما از نظر قانونی، یا فقدان آن، نگران‌کننده است. نه اینکه دولت نگران باشد. معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس در توییتر نوشت که او چنین مسائل بی‌اهمیتی را «به هیچ جایی‌‌اش نمی‌گیرد»، و دموکرات‌ها را به تلاش برای فرستادن پسران و دختران آمریکا به مردن در جنگ روسیه و اوکراین متهم کرد.
ترامپ، از سوی دیگر، تهدید کرد که از وزارت تازه‌نام‌گذاری‌شدۀ جنگ علیه دشمنی دیگر استفاده خواهد کرد: شهر شیکاگو. این اظهارنظر چیزهای زیادی دربارۀ تمایلات روزافزون نالیبرال ترامپ می‌گوید، و همینطور دربارۀ این احساسش که بدترین دشمنان آمریکا در داخل هستند، نه در خارج.
آدام اسمیت گفت «در یک ملت ویرانی فراوانی وجود دارد.» به همین ترتیب، نظم‌های جهانی یک‌شبه پایان نمی‌یابند. اما روز به روز تصورش ساده‌تر می‌شود که چگونه، اگر نه دقیقاً چه زمانی، نظم جهانی‌ای که مدت‌ها بر قدرت و رهبری مولد آمریکا استوار بوده، در اثر فشار رقبای پیش‌رونده و جسور و شاید همین‌طور از سوی ایالات متحده‌ای که در حال لغزیدن به‌سوی سیاست‌های نالیبرال و زوال راهبردی است، از هم خواهد پاشید.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.