بازار آریا - دنیای اقتصاد - مهدیه مهدوی : بازار سرمایه ایران در روزهای آغازین زمستان، شاهد یکی از چشمگیرترین چرخشهای نقدینگی در سالهای اخیر بود. پس از ماهها خروج پیوسته سرمایه از بازار سهام، جریان پول حقیقی با شدت و حجم بیسابقهای به سمت بورس بازگشت. این روند صعودی که از اواخر آذر ماه کلید خورد، در روزهای ابتدایی دیماه با عبور تاریخی شاخصکل از مرز ۴میلیون واحد همراه شد و سیگنالهای روشنی از احیای اعتماد سرمایهگذاران خرد و بازگشت پرقدرت آنها به تالار شیشهای ارسال کرد.
بر اساس آمار، خالص جریان ورود و خروج پول حقیقی به بازار در این دوره یکماهه، نزدیک به ۱۲ هزارمیلیارد تومان ثبت شدهاست که این رقم یکی از بالاترین سطوح ورود نقدینگی در سالهای اخیر بهشمار میرود. این جریان مثبت، حاصل ورود حدود ۲۵هزارمیلیارد تومان پول از سوی سرمایهگذاران حقیقی و خروج تنها ۱۲ هزار و ۸۸۶میلیارد تومان محاسبه شد؛ یعنی ورود پول تقریبا دو برابر خروج آن بودهاست.
این آمار نهتنها نشاندهنده تغییر روند از خروج به ورود پایدار است، بلکه سیگنالی قوی از بازگشت اعتماد به بازار سرمایه ارسال میکند. در این دوره که حدود ۲۸ روز معاملاتی میشود، بازار در ۲۰ روز ورود پول مثبت را تجربه کرده و تنها در ۸ روز با خروج مواجه بودهاست. این نسبت، که بیش از ۷۰درصد روزهای معاملاتی را به ورود اختصاص میدهد، بیانگر غالب بودن تمایل خرید میان سرمایهگذاران خرد است. چنین روندی میتواند مقدمهای برای رشد پایدار شاخصکل بورس باشد.
جزئیات یکماهه
بررسی روند ماهانه این جریان نقدینگی، تصویر روشنتری از بازار ارائه میدهد. آذرماه با خالص ورود حدود ۱۰هزار و ۴۸۹میلیارد تومان، شروع قدرتمندی داشت. این ماه با وجود برخی روزهای خروج پول، در مجموع مثبت به پایان رسید و روزهای پررونقی مانند ۲۹ آذر با ورود نزدیک به ۳ هزارمیلیارد تومان نقش پررنگی در این عملکرد ایفا کردند. این روند مثبت در دیماه نیز ادامه یافت اما با نوساناتی همراه بود؛ برجستهترین روز این دوره، هفتم دیماه بود که با ورود سه هزار و ۱۵۰میلیارد تومان (بالاترین ورود روزانه از آذر) همراه بود، با این حال روزهای پایانی هفته اول دی با خروجهای سنگین مواجه شد؛ روز هشتم با خروج هزار و ۶۰۶میلیارد تومان و نهم با خروج ۷ هزار و ۶۷۵میلیارد تومان، توجه فعالان بازار سرمایه را جلب کرد. این خروجها خالص ورود ماه را تحتتاثیر قرار خواهد داد که نشاندهنده حساسیت بازار به رویدادهای خارجی و عدمثبات اقتصادی است. این اتفاق سیگنالی جدید از ریسکهای کلان اقتصادی پیشرو است که سرمایهگذاران خرد را به سمت خروج از بازار سهام سوق داد و منجر به افت ۳۷ هزار واحدی شاخصکل بورس در ۸ دی شد و احتمالا ریزش نسبی نرخ ارز پس از آن را نیز تحتتاثیر قرار داد. چنین نوساناتی میتواند چرخهای از بیاعتمادی پایدار ایجاد کند و ورود پول تازه را برای مدتی مختل کند.
تحلیل روند پیشرو
ورود پرحجم پول حقیقی از ابتدای آذر تا ۷ دیماه، تاثیر مستقیمی بر عملکرد شاخصکل بورس تهران داشت و منجر به رشد قابلتوجه آن شد، بهطوری که شاخص در اواخر پاییز از مرز ۴میلیون واحد عبور کرد، با این حال خروج سنگین پول در روزهای ۸ و ۹ دی این روند مثبت را به چالش خواهد کشید و بخشی از دستاوردهای قبلی را تحتتاثیر قرار میدهد.
دلایل متعددی برای شکلگیری اولیه این روند مثبت میتوان برشمرد؛ یکی از برجستهترین آنها، جذابیت نسبی بورس در مقایسه با سایر بازارها بودهاست. وقتی سپردههای بانکی با نرخهای واقعی منفی و بازار مسکن با رکود مواجه است، درحالیکه بورس با بازدهی بالاتر بوده و نقدشوندگی بهتری ارائه میدهد، گزینه جذابی بهنظر میرسد. همچنین، اصلاح قیمتی سهام در سالهای گذشته، بسیاری از نمادها را به سطوح جذابی رسانده و نسبت P/E بازار را به زیر میانگین تاریخی کاهش داده است. تنوع در صندوقهای سرمایهگذاری و بازدهی مثبت آنها، بهویژه صندوقهای طلا با عملکرد مطمئن نیز نقش کلیدی در تشویق سرمایهگذاران خرد در این دوره ایفا کرد. علاوه بر این، اقدامات سازمان بورس برای افزایش شفافیت، تقویت نظارت و معرفی ابزارهای جدید مانند اوراق اختیار و صندوقهای اهرمی، همراه با برنامههای دولت برای واگذاری سهام شرکتهای دولتی، چشمانداز مثبتی برای افزایش عرضه و تقاضا ایجاد کردهبود. با وجود این، روند مثبت کاملا خالی از ریسک نیست و خروجهای سنگین روزهای ۸ و ۹ دی نمونه بارزی از این ریسکهاست؛ جایی که عواملی مانند بیثباتی اقتصادی و ریسکهای خارجی، میتواند جریان نقدینگی را بهسرعت معکوس کند و منجر به افت شاخص و بیثباتی شود، بنابراین سرمایهگذاران باید با رویکردی بلندمدت و مبتنی بر تحلیل بنیادی و با تمرکز بر تنوعبخشی پرتفوی عمل کنند.
کارشناسان نظرات متفاوتی در این زمینه دارند؛ برخی این روند کلی را پایدار و ساختاری میدانند و معتقدند بورس در حال جبران عقبماندگی خود از تورم و رشد نرخ دلار است، به شرطی که انتظارات تورمی ادامه یابد. در مقابل، گروهی دیگر هشدار میدهند که پایداری رشد به عوامل کلیدی مانند حفظ حجم معاملات بالا، حمایتهای سیاستگذاری و جلوگیری از تشدید ریسکهای خارجی مانند آنچه در روزهای پایانی هفته اول دی رخ داد، وابسته است؛ برای مثال، افزایش نرخ سود بانکی یا اخبار منفی بودجهای میتواند این جریان را بهسرعت معکوس کند. در مجموع، آذر و دیماه ۱۴۰۴ میتوانست برههای تاریخی در کارنامه بورس تهران باشد؛ جایی که پول حقیقی با قدرت بازگشت کرد، اما خروجهای ناگهانی روزهای ۸ و ۹ دی یادآوری کرد که پایه رشد پایدار همچنان شکننده است. اگر سیاستگذاران بتوانند ثبات ارزی و اقتصادی را تقویت کنند، بورس نهتنها نقش محوری خود در تامین مالی اقتصاد را بازمییابد، بلکه بهعنوان عاملی موثر در رشد اقتصادی کشور عمل خواهد کرد.