بازار آریا - دنیای اقتصاد: خالدہ ضیاء، نخستوزیر پیشین و نخستین زن منتخب در بنگلادش، بامداد سهشنبه نهم دیماه در سن ۷۹سالگی در یکی از بیمارستانهای داکا درگذشت. «حزب ملیگرای بنگلادش» (BNP) با انتشار بیانیهای اعلام کرد او پس از تحمل یک دوره طولانی بیماری درگذشت. دولت موقت بنگلادش نیز سه روز عزای عمومی اعلام کرد.
خالدہ ضیاء یکی از شناختهشدهترین چهرههای سیاست بنگلادش در چهار دهه اخیر بود. او به همراه رقیب سیاسیاش، شیخ حسینه، برای سالها نقش اصلی را در صحنه سیاست این کشور ایفا کرد. در واقع این دو زن از دهه۱۹۹۰ تا سالهای اخیر، اصلیترین بازیگران قدرت در بنگلادش بودند و رقابت شدید میان آنها بارها به بحران سیاسی منجر شد.
خالدہ ضیاء نخستینبار در سال۱۹۹۱ و پس از پایان حکومت نظامی، در انتخاباتی آزاد به مقام نخستوزیری رسید و به نخستین زن منتخب در این سمت در بنگلادش تبدیل شد. او در مجموع سه دوره نخستوزیر بود. در دوران زمامداری او، نظام سیاسی کشور از ریاستی به پارلمانی تغییر یافت، برخی محدودیتها برای سرمایهگذاری خارجی کاهش پیدا کرد و آموزش ابتدایی رایگان گسترش یافت. با این حال، کارنامه سیاسی او همواره محل بحث بوده است. حامیانش او را مدافع دموکراسی و مخالف حکومتهای اقتدارگرا میدانند، اما منتقدان از سبک سختگیرانه او، تحریم برخی انتخابات، اعتراضهای خیابانی طولانی و اتهامهای فساد در دوران زمامداریاش انتقاد میکنند. اگرچه او هرگز به سرکوب گسترده مخالفان متهم نشد، اما تاثیرش بر ایجاد شکاف سیاسی در کشور قابل انکار نیست.
ورود خالدہ ضیاء به سیاست پس از ترور همسرش، ضیاءالرحمن، رئیسجمهور وقت و بنیانگذار «حزب ملیگرای بنگلادش»، در سال۱۹۸۱ رقم خورد. او که پیش از آن فعالیت سیاسی جدی نداشت، رهبری حزب را بر عهده گرفت و بهتدریج به یکی از چهرههای اصلی مخالف حکومت نظامی تبدیل شد. برخلاف تصور اولیه، او توانست جایگاه خود را در سیاست تثبیت کند و به رقیبی جدی برای شیخ حسینه بدل شود. رقابت میان این دو رهبر، بنگلادش را بارها با بنبست سیاسی روبهرو کرد. بحران سال ۲۰۰۷ و برقراری وضعیت اضطراری، زندانی شدن هر دو رهبر و در نهایت بازگشت حسینه به قدرت در سال۲۰۰۸، از پیامدهای این رقابت بود. حسینه تا سال ۲۰۲۴ در قدرت ماند؛ اما پس از اعتراضات گسترده از کشور خارج شد و اکنون در تبعید به سر میبرد.
خالدہ ضیاء در سالهای پایانی عمر با مشکلات جدی جسمی مواجه بود و پس از محکومیت در پروندههای فساد، مدتی را در زندان و سپس در حبس خانگی گذراند. او همواره این پروندهها را سیاسی میدانست. دیوان عالی بنگلادش اوایل امسال او و پسرش، طارق رحمان، را تبرئه کرد. رحمان، فرزند او، که پس از ۱۷سال تبعید به کشور بازگشته، اکنون رهبری «حزب ملیگرای بنگلادش» را در آستانه انتخابات فوریه بر عهده دارد. درگذشت خالدہ ضیاء، پایان یکی از دورههای مهم سیاست بنگلادش را رقم زد. اکنون توجهها به آینده حزب ملیگرای بنگلادش و نقش پسر او، طارق رحمان، معطوف است؛ اینکه آیا این حزب بدون رهبر تاریخی خود میتواند همچنان جایگاه مهمی در سیاست کشور داشته باشد یا خیر.