آزمون و خطا در تصمیم‌گیری

بازار آریا - شروین ورجاوند * معاملات بازار سرمایه در هفته گذشته به دلیل تعطیلات، از دوشنبه آغاز شد. در این مدت شاخص کل حدود 2‌درصد و شاخص هم‌‌‌وزن حدود 2.5‌درصد افت داشتند. این در حالی است که 90‌درصد نمادها افت 9درصدی را هم تجربه کردند. بنابراین، نمی‌توان گفت بازار به تعادل رسیده یا روند مثبتی داشته؛ این تعادل محسوب نمی‌شود.
نکته قابل‌‌‌توجه اینجاست که چه در هفته گذشته و چه در هفته نخست بعد از آتش‌‌‌بس، سهامدارانی که حد ضررشان فعال شده بود یا تصمیم به خروج از بازار داشتند، عمدتا از سهم‌‌‌های بزرگ، بنیادی و باکیفیت بازار خارج شدند. با این حال، حمایتی که بتواند ترس، ابهام و ذهنیت منفی موجود در بازار را از بین ببرد، هنوز شکل نگرفته، رخ نداده و بازار متعادل نشده است.اگرچه چهارشنبه هفته گذشته، تا ساعت 12 ظهر، ارزش معاملات حدود 3همت بود، اما در نیم‌‌‌ساعت پایانی اکثر نمادها و گروه‌‌‌ها، از جمله شیمیایی‌‌‌ها، فلزات اساسی و بانک‌ها نوسانات مثبتی را تجربه کردند.
این نوسانات بعضا تا محدوده صفر تابلو و کمی مثبت پیش رفت، اما در نهایت قیمت پایانی همان محدوده منفی 3 ثبت شد و هیچ اتفاق خاصی نیفتاد، جز اینکه ارزش معاملات از 3 به 6همت رسید. این اتفاق به‌‌‌هیچ‌‌‌وجه به معنای حمایت از بازار نیست.بازار سرمایه فضایی است که نیازمند آرامش اقتصادی و سیاسی است. ولی در شرایط فعلی، با توجه نمی‌توان انتظار داشت که افراد عادی بخواهند از بازار حمایت کنند. از طرف دیگر، رفتار سازمان بورس متفاوت با وعده‌‌‌هایی است که می‌دهد. مثلا اعلام حمایت دارد، اما در عمل چیزی دیده نمی‌شود. این مساله ترس سهامداران را بیشتر کرده است.
اگر قرار باشد حمایت واقعی صورت گیرد، باید پیش از ریزش 20درصدی بازار انجام می‌‌‌شد، نه پس از آن. نمی‌توان اسم چنین مداخلاتی را حمایت گذاشت. در حال حاضر، شاخص کل محدوده 2میلیون و 666‌هزار واحد را از دست داده و اگر زیر این سطح تثبیت شود، امکان ریزش تا سطوح 2میلیون و 450‌هزار واحد یا حتی پایین‌‌‌تر، تا 2میلیون و 200واحد نیز وجود دارد. مگر اینکه مذاکراتی انجام شود و قراردادی امضا شود؛ در آن صورت ممکن است حمایت‌‌‌ها اثرگذار شود. در غیر‌این صورت، هر سطح حمایتی که پیش‌‌‌روی بازار قرار دارد، به‌‌‌راحتی شکسته خواهد شد.
ذات صندوق‌های اهرمی این است که نوسانات‌‌‌شان با سایر ابزارها متفاوت باشد. در سال 1402، دامنه نوسان آنها مثبت و منفی 10‌درصد بود، اما پس از افزایش ریسک‌‌‌های بازار و محدود شدن دامنه نمادها به مثبت و منفی 3درصد، صندوق‌های اهرمی بدون تغییر باقی ماندند. بارها هم به سازمان اعلام شده بود که ذات صندوق‌های اهرمی به نوسان بیشتر وابسته است، اما توجهی نشد.نکته عجیب‌‌‌تر اینجاست که در زمان‌‌‌هایی که بازار مثبت بود و تا محدوده 3میلیون و 400-500‌هزار واحد پیش رفته بود، این تصمیم گرفته نشد، اما حالا که بازار منفی و پرریسک شده، چنین تصمیمی گرفته‌‌‌اند.
به عقیده من، اگر دامنه هم همان‌طور که بود باقی می‌‌‌ماند، هیچ اتفاقی رخ نمی‌‌‌داد. در یک سال گذشته هم وضعیت همین بود. حالا که بازار درگیر بحران و تنش است، آثار این تصمیمات بیشتر نمود پیدا می‌کند. تا زمانی که این وضعیت ادامه دارد، نمی‌توان انتظار رشد پایدار یا حرکت مثبت از بازار داشت. هر حرکت رو به بالایی هم که اتفاق بیفتد، به‌‌‌دنبال آن ترس و ریزش مجدد خواهد بود.
* کارشناس بازار سرمایه