بورس در مسیر بازگشت؟

بازار آریا - دنیای اقتصاد - علی قاسمی : بورس تهران پس از پایان جنگ 12روزه، نخستین هفته معاملاتی خود را پشت سر گذاشت؛ هفته‌ای تلخ و بی‌سابقه در تاریخ بازار سهام. بازگشایی بورس بدون تغییر در دامنه نوسان، با صف‌های سنگین فروش در حدود 90درصد نمادها همراه شد. در ادامه، انتقادها از عملکرد سازمان بورس و حمایت دیرهنگام نهادهای اقتصادی، بر هیجانات فروش دامن زد و فضای منفی بازار را تشدید کرد. در نتیجه، شاخص کل بورس طی یک هفته با افت 9.9درصدی، سه کانال قیمتی را از دست داد و در سطح 2میلیون و 689هزار واحد تثبیت شد؛ کاهشی که از هفته منتهی به 29مرداد 99 تاکنون سابقه نداشته است. شاخص هم‌وزن نیز در هفته اول بازگشایی با کاهش 8.3درصدی، بیشترین افت هفتگی خود را از 20اردیبهشت 1402 ثبت کرد.
فشار فروش به‌اندازه‌ای شدید بود که بازار سرمایه در 5روز معاملاتی اخیر، چند رکورد منفی دیگر را نیز تجربه کرد. با این حال، به‌نظر می‌رسد حمایت‌های پولی نظام بانکی از بازار، نویددهنده بازگشت تدریجی اعتماد و بهبود شرایط در آینده‌ای نزدیک باشد؛ مشروط بر آنکه فضای سیاسی نیز به‌سمت ثبات و آرامش حرکت کند.
افت تاریخی شاخص‌ها
با وجود آنکه شاخص کل در آغاز معاملات پس از آتشبس میان ایران و رژیم صهیونیستی، روی عدد 2میلیون و 984هزار واحد، نمایش داده شد. اما تحولات یک هفته گذشته، موجب شد کانال‌های مختلف قیمتی از دست برود. افت بیش از 295هزار واحدی شاخص کل، حمایت‌های پیشروی این نماگر را یکی پس از دیگری شکست. با این حال، شاخص کل طی روز چهارشنبه، به پایین‌تر از محدودهای که ابتدای سال در آن قرار داشت رسید و بازدهی این نماگر طی سال1404 حدود منفی 0.8درصد گزارش شد. این محدوده به دلیل آنکه سوخت موتور رالی بورس در نیمه اول بهار سال1404 بوده، از اهمیت زیادی برخوردار است و احتمالا شاخص کل بورس می‌تواند از این محدوده، مجددا به رونق بازگردد. به شرط آنکه دولت حمایت‌های پولی خود را از بازار سهام در شرایط حساس کنونی قطع نکرده و سیاست‌های نادرست گذشته را اصلاح کند. 
با این حال، رویه‌های نادرست مدیریت بازار توسط نهاد ناظر هفته تلخی را در حافظه تاریخی بازار به ثبت رساند. نماگر اصلی بازار سهام طی یک هفته گذشته، کاهش 9.9درصدی را تجربه کرد. این میزان از افت در مقیاس هفتگی از هفته منتهی به 29مرداد99 بیسابقه بوده است. مقطع زمانی یادشده با هفته دوم سقوط تاریخی بورس در سال99 مصادف است. همچنین نماگر ثانویه بازار طی یک هفته اخیر با افت 8.3درصدی روبه‌رو بوده است. این میزان از کاهش نیز از هفته منتهی به 20اردیبهشت1402 سابقه نداشته است. بازه زمانی مذکور نیز با هفته اول سقوط تاریخی بازار در اردیبهشت1402مصادف است. 
فرار حقیقی‌ها
بازار سهام طی روزهای پس از تعطیلی بزرگ که تاکنون در بازار سهام سابقه نداشته است، در پی تخلیه هیجانات با خروج قابل توجه پول حقیقی همراه بود. طی یک هفته گذشته، بیش از 28هزار میلیارد تومان از گردونه معاملات خارج شد. رقم تغییر مالکیت حقیقی در معاملات روز چهارشنبه، رکورد تاریخی را شکست و در مقیاس هفتگی نیز این میزان از خروج تکرار نشده است. 
ارزش معاملات خرد درحالی به‌طور میانگین به بیش از 10هزار میلیارد تومان نزدیک شد که آخرین بار در هفته منتهی به 7خرداد1404، میانگین ارزش معاملات در کانال 10همت قرار داشت. ارزش دادوستدهای بورس درحالی طی 2روز ابتدایی هفته در کانال 3همت قرار داشت که با حمایت دولت و نظام بانکی این شاخص آماری طی روز چهارشنبه به بیش از 27همت رسید. ارزش دلاری دادوستدها در آخرین روز هفته نیز به نزدیکی 296میلیون دلار افزایش یافته که بیشترین مقدار از 24 اردیبهشت1402 است. 
تلاش دلار برای سبقت
اسکناس آمریکایی طی یک هفته گذشته، با رشد 9درصدی همراه بود. این درحالی است که بازدهی بیش از 10درصد نیز در هفته منتهی به 28خرداد به ثبت رسیده بود. با این حال، دلار در بازار آزاد همچنان بیش از 8درصد تا سطحی که ابتدای سال در آن قرار داشت، فاصله دارد. هرچند اسکناس آمریکایی سعی داشت تا با عقب راندن بورس، طلا و سکه را صدرنشین بازارها در سال1404 بکند، اما به نظر می رسد این تلاش چندان مثمر ثمر نبوده است. بورس تهران در سال جاری همچنان صدرنشین همه بازارها است. در صورتی که حمایت‌ها از این بازار تداوم داشته باشد، در این رقابت مجددا بورس برنده خواهد بود. بازارهای مالی و دارایی به جز صندوق‌های درآمد ثابت و شاخص هموزن بازدهی منفی داشتند.
آیا خریداران به بورس باز می‌گردند؟ 
هیجانات غالب بر بازار سهام طی روزهای ابتدایی هفته، سبب شد تا روزهای سختی برای اهالی بورس رقم بخورد. فعالان بورسی که در روزهای سخت در بازار، سهامدار بودند تا شاید دریچه امیدی برای اصلاح رویکردهای نادرست گذشته پیدا کنند. با وجود محدودیت دامنه نوسان و صف‌های فروش گسترده، بازار اختیارمعامله سهام، به خوبی میزان هیجانات را نمایش داد. قراردادهای اختیار معامله خرید با افت سنگین همراه بودند. قراردادهای اختیار معامله فروش که معمولا روندی معکوس با بازار دارند، رشد بیش از 200درصدی را طی 5روز تجربه کردند. با این حال، حمایت‌های روز چهارشنبه و خروج بیش از 13هزار میلیارد تومان پول حقیقی حکایت از آن دارد که احتمالا هیجانات تا حد زیادی تخلیه شده است. 
مروری بر نسبت p/e بازار به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی بورس، نشان می‌دهد که این نسبت در محدوده 6.4واحد قرار دارد. آخرین بار نسبت مذکور در تاریخ 26آبان1403 در سطح 6.4واحد قرار داشته است. هرچند به عقیده تحلیلگران بازار سهام نسبت به p/e که در سطح 6 یا کمتر از آن باشد، حساسیت نشان می‌دهد، اما سایه ریسک‌های سیاسی و رشد نرخ بهره، احتمالا مانع از آن خواهد شد تا نسبت p/e بهبود یابد. نرخ بهره بدون ریسک، برای اوراق اسلامی به‌طور میانگین حدود 36درصد بوده است که این میزان در نزدیکی سقف تاریخی خود قرار دارد. با این حال، در صورتی که بازار طی روزهای آینده، شاهد کاهش خطر درگیری نظامی باشد، p/e فعلی نیز ارزش خرید دارد و می‌تواند خریداران را وارد میدان کند. 
علاوه بر این، روند دلاری ارزش بازار سهام نیز حکایت از آن دارد که رشد قیمت اسکناس آمریکایی همزمان با تشدید روند نزولی ارزش بازار، سبب شده است تا ارزش دلاری بازار به محدوده 105میلیارد دلار برسد. آخرین بار در 23فروردین امسال، ارزش بازار در این محدوده قرار داشت. این موضوع نیز در کنار سایر مفروضات، ارزندگی نسبی بازار را به درستی توصیف می‌کند.