چاپ

بازار آریا - دنیای اقتصاد- صدرا رجب‌‌نژاد : وجود بازاری نظام‌‌مند برای معامله ‌‌محصولات تولید شده در صنعت از الزامات هر کشوری است. بورس کالا در ایران از نمونه‌های موفق این بازارهاست. اما در سال‌های اخیر توسعه این بازار با رشد صنایع همگام نبوده و مشکلاتی را به وجود آورده است. با رفع مشکلات بورس کالا، منطقه امن صنعتگران، امن خواهد ماند.
بورس کالا، بازاری منظم، شفاف و قانون‌‌مند برای فعالان بازار کالایی‌‌است. عرضه‌کنندگان می‌توانند هر میزان از کالا را در زمان مقرر و با قیمت‌‌هایی که توسط کارشناسان و متخصصان کارشناسی شده است و به قیمت‌های رقابتی نزدیک است به فروش برسانند. نظارت اعمال شده بر بازار می‌تواند عرضه‌کنندگان را از سلامت معامله مطمئن کند و از طرف دیگر باعث اطمینان از اهلیت خریدار می‌شود. تولیدکنندگانی که محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند پس از آشنایی با روند فروش محصولات و میزان فروش آن برای تولیدات بعدی هم از نظر کیفیت کالا و هم از نظر میزان تولید برنامه‌ریزی‌‌‌های لازم را انجام ‌می‌دهند. این موضوع می‌تواند در توسعه کسب و کار آنها بسیار موثر باشد. همچنین عرضه‌کنندگان می‌توانند با مطرح کردن نام خود در این بازار به عنوان فروشنده یا تولید‌کننده توانمند بازار خود را گسترش دهند و بازاریابی اصولی و پر‌بازدهی را به انجام برسانند.
از طرف دیگر بورس کالا برای خریداران محصولات کالایی بازاری بسیار امن به شمار می‌‌آید. آنها می‌توانند از هدر‌رفت سرمایه خود جلوگیری و از انجام صحیح معاملات اطمینان حاصل کنند. اهلیت یا عدم اهلیت فروشنده‌ها با جست‌وجویی ساده اثبات می‌شود. کیفیت محصولات عرضه شده در این بازار نیز بر همگان شفاف است و اگر تخلفی در این مورد صورت گیرد، به راحتی قابل پیگیری است. پس با مزیت‌‌های گفته شده مشتریان به راحتی می‌توانند کالایی را با کیفیت مد نظر از فروشنده‌‌ای مطمئن خریداری کنند.
در سال‌های اخیر فعالان بورس کالا (هم خریداران و هم عرضه‌کنندگان) از دو مساله گله می‌کنند. معضل اول ضعف در نظارت بر این بازار و دومی عدم توسعه بورس کالا است. نظارت شامل زیاده‌‌روی‌‌ها و کندروی‌‌ها می‌شود. به عنوان مثال اعمال محدودیت بر معاملات برخی کالاها در سال‌های اخیر افزایش یافته و از طرف دیگر در بررسی برخی معاملات کم‌‌کاری رخ داده است. همچنین قیمت‌‌ها نیز توسط دولت با محدودیت‌‌های بسیاری مواجه است. در برخی کالاها قیمت پایه بالاتر از قیمت رقابتی و در برخی دیگر قیمت پایه بسیار کمتر از حد انتظار بازار است. تداوم این مساله می‌تواند ضربه بزرگی به صنایع کشور وارد کند. اگر مشکل نظارت برطرف شود بسیاری از معضلات بازار رفع خواهد شد.
چالش دوم عدم توسعه بازار است. صنعت کشور در سال‌های اخیر بسیار توسعه‌یافته است. بورس کالا به عنوان بازار مرجع و اصلی محصولات کالایی که عمدتا محصولات صنعتی کشور را شامل می‌شود باید متناسب با صنایع رشد و توسعه را تجربه کند. بهره‌مندی از ابزارهای مالی نوین در این بازار به کندی پیش می‌‌رود و همین امر باعث دلسردی فعالان بازار شده است.
بازار بی‌‌رقیب کالایی
رامین ملماسی مدیرعامل کارگزاری بانک صنعت و معدن در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به مزیت‌‌های بورس کالا و اشتیاق شرکت‌‌ها برای عرضه محصولات خود در این بازار عنوان کرد: مزیت‌‌های بسیاری برای شرکت‌‌های صنعتی مخصوصا شرکت‌‌های معدنی و صنایع معدنی در این بازار وجود دارد. مزیت اول شفافیت است. سازو‌کار کشف قیمت و معامله در بورس کالا باعث شفاف‌‌تر شدن بازار و ایجاد منطقه امن برای مدیران شرکت‌‌های عرضه‌کننده می‌شود. از طرف دیگر خریداران می‌توانند از سلامت و صحت قیمت‌‌ها اطمینان حاصل کنند. مزیت دوم کشف قیمت است. معمولا قیمت‌‌هایی از طرف عرضه‌کنندگان مد نظر است که در بازار تعدیل‌‌هایی روی آن صورت می‌گیرد. این مساله باعث می‌شود زمانی که خریداران اقدام به خرید کالا با قیمت‌‌های پایه می‌کنند، از این موضوع اطمینان دارند که قیمت اعلام شده تقریبا هیچ شبهه‌ای ندارد و از قبل توسط ‌سازو‌کار بازار و کارشناسان تعدیل شده‌‌ است. وی ادامه داد: مزیت دیگر مکانیزم‌‌های تامین مالی موجود در بورس کالا است. بسیاری از ابزارهای نوین در این بازار از طرف سازمان بورس و شرکت‌‌های کارگزاری در اختیار فعالان قرار می‌گیرد. یقینا این ابزار‌‌ها به روان‌‌تر شدن بازار منجر می‌شوند. اطمینان از انجام معامله و فرآیند تسویه از دیگر مزیت‌‌های مهم بورس کالا است. ساز و کاری که در بورس کالا در حال اجرا است، فرآیند تسویه را با اطمینان بسیار بالا انجام می‌دهد. معافیت 10 درصدی از مالیات بر درآمد حاصل از فروش برای شرکت‌‌هایی که محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند اعمال می‌شود. این معافیت یکی از جذابیت‌‌های این بازار برای تشویق شرکت‌‌ها به شمار می‌‌آید. ملماسی در پاسخ به این سوال که مکانیزم بورس کالا چه ایرادات یا کمبودهایی دارد، گفت: یکی از فقدان‌‌هایی که در این بازار با آن رو‌به‌رو هستیم، ابزارهای معاملاتی‌‌ است. برای توسعه بازار و استفاده از این ابزارها، به روز‌رسانی سامانه‌های معاملاتی که عملیات خرید و فروش در بستر آنها در حال انجام است، الزامی است. طی این سال‌ها سازمان بورس سرمایه‌‌گذاری‌‌های بسیاری برای بهره بردن از این ابزارها انجام داده است اما به نظر می‌‌رسد برای رفع مشکلات باید هر چه سریع‌‌تر سرمایه‌‌گذاری‌‌های بیشتری انجام گیرد. نظارت‌‌های قانونی نیز باید توسط قانون‌‌گذار و حاکمیت با دقت بیشتری صورت گیرد. اگر از شفافیت به عنوان یک مزیت نام برده می‌شود، پس باید حمایت نظارتی دولت را از این بازار شاهد باشیم. یکی از دلایلی که باعث می‌شود شرکت‌‌ها از عرضه محصولات خود در بورس کالا اجتناب کنند، ضعف شفافیت در این بازار است. به عقیده من‌ سازو‌کار دیگری با این نظم و شفافیت در کشور وجود ندارد که جایگزین بورس کالا باشد. پس باید حداقل محدودیت‌‌ها و حداکثر شفافیت بر این بازار حاکم باشد تا فضای اقتصادی کشور امن و مطمئن بماند‌‌.
لزوم استفاده بیشتر از ابزارهای نوین مالی
مدیرعامل کارگزاری بانک صنعت و معدن به ابزار‌‌های قابل توسعه در بازار اشاره کرد و افزود: ابزارهایی که برای تامین مالی شرکت‌‌ها در بورس کالا فعالیت می‌کنند مثل سلف موازی استاندارد، سلف خرید یا تسویه، لازم هستند، اما باید ابزارهای کارآتر و موثری باشند و همچنین در زمان کوتاه‌‌تری این عملیات را انجام دهند. با بهره‌‌‌مندی از ابزارهای نوین مالی، شرکت‌‌هایی که در حال فعالیت و انجام معامله در بورس کالا هستند، از مزیت‌‌های اشاره شده به بهترین شکل ممکن استفاده کنند و ریسک معاملات خود را مدیریت کنند.
وی در پایان به ظرفیت بالای بورس کالا برای انجام معاملات هر کالایی پرداخت و گفت: بورس کالا بازاری‌‌ است که به دلیل داشتن ویژگی‌‌های خاصی که در هیچ بازار دیگری دیده نمی‌شود، می‌تواند محل معامله هر محصولی با هر تناژی باشد که نیاز به یک بازار برای انجام اصولی و کم‌ریسک معاملات دارد. چه بازاری بهتر از بورس کالا وجود دارد که تمام سازوکار‌های نظارتی را دارا باشد و قیمت‌‌ها نیز نزدیک به قیمت‌‌های رقابتی کشف شوند؟ محصولات جدید اتفاقا چون نیاز به بازاریابی و بازارسازی دارند، باید در بورس کالا عرضه شوند تا با سرعت بیشتری، مشتریان خود را پیدا کنند. فرآیند قیمت‌‌گذاری نیز در این بازار در حد قابل قبولی، درست و منطقی انجام می‌‌پذیرد. از طرف دیگر خریداران هم می‌توانند با اطمینان بیشتر دست به انتخاب محصول بزنند و از زمان و نحوه انجام معامله مطمئن باشند.