چاپ

بازار آریا - نزدیک به 14 سال پس از طرح این فرضیه که مناقشه اتمی ایران بخشی از برنامه طراحی شده ایالات متحده برای بدل شدن به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان است، این روزها نیز این فرضیه در حال شکل‌گیری است که افزایش سطح تنش مرزی میان روسیه و اوکراین که کرملین و کی‌یف را در آستانه رویارویی نظامی قرار داده، فرصت‌سازی برای عرض‌ِاندام آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز مایع جهان است. اما این فرضیه تا چه میزانی با شواهد موجود همخوان است؟

در میان صاحبنظران ایرانی، محسن رنانی، دانشیار اقتصاد دانشگاه اصفهان در سال 1384(2005) نگارش کتابی را با عنوان «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» به پایان برد که نه تنها سال‌ها در فرآیند اخذ مجوز رسمی چاپ و انتشار معطل ماند بلکه به گفته آقای رنانی ادعاهای مطرح در آن مخالفت برخی مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی را برانگیخت.
آقای رنانی در این کتاب ده ادعا را مطرح کرده بود که مهمترین آنها به این موضوع می‌پردازد که تلاش اصلی غرب، به ویژه آمریکا این است که تا سال 2020 از اعتیاد و وابستگی به نفت منطقه خلیج فارس خلاص شود. برای تحقق این هدف غرب تا پایان دهه 2020 با سرعت بالایی به سوی جایگزینی نفت با سوخت‌های نو و پاک حرکت خواهد کرد و به همین دلیل تلاش خواهد کرد با طولانی کردن مناقشه اتمی ایران، قیمت نفت را برای مدتی بالای 100 دلار حفظ کند تا توجیه لازم برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک و نیز فرصت و منابع مالی لازم دستیابی به فناوری استخراج کم‌هزینه نفت شیل فراهم شود.
نویسنده کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران سپس پیش‌بینی کرده بود که با روی کار آمدن دولت باراک اوباما در آمریکا، ابعاد فشارهای اقتصادی بر ایران افزایش خواهد یافت و دامنه تحریم نفت نیز گسترده‌تر خواهد شد چنان که خسارت‌های اقتصادی مناقشه اتمی برای ایران در بلند مدت به میزانی افزایش خواهد یافت که حتی اگر مذاکره با آمریکا نیز به صلاح نظام جمهوری اسلامی نباشد، بهتر است ایران یک طرفه و داوطلبانه، کلیه فعالیت‌های اتمی حساس‌ خود را تا پیش از فرارسیدن دوره جنگ‌های متعدد در خاورمیانه، تحت نظارت جهانی برای چند سال متوقف کند.
بهای هر بشکه نفت پایه برنت پس از روی کار آمدن دولت تندروی محمود احمدی‌نژاد در ایران و در آغاز سال 2006 حدود 60 دلار بود ولی در 29 فوریه 2008 از مرز 100 دلار گذشت. این نرخ هر چند تا سپتامبر همان سال ماندگار بود ولی بار دیگر در فاصله فوریه 2011 تا سپتامبر 2014 تکرار شد. در طول 14 سال گذشته تولید نفت خام آمریکا حدود 50 درصد افزایش یافته و این کشور طی چهار سال گذشته با سبقت گرفتن از روسیه و عربستان سعودی، عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده نفت جهان را با تولید روزانه بیش از 11 میلیون بشکه نفت خام در اختیار خود نگاه داشته و حتی صادرات به برخی مشتری‌های سنتی ایران از جمله کره جنوبی و ژاپن را نیز آغاز کرده است.
اما آیا ایالات متحده در حال حاضر و همزمان با افزایش سطح تنش‌ها در مرز روسیه و اوکراین در تلاش برای فتح بازار جهانی گاز مایع است؟
سبقت آمریکا از قطر و استرالیا
جهش صادرات گاز طبیعی مایع (ال ان جی) از ایالات متحده در سال 2016 آغاز شد و تنها طی 6 سال این کشور در دسامبر گذشته از قطر و استرالیا پیشی گرفت و خود را برای نخستین بار به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده ال ان جی مطرح کرد. البته پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی حاکیست که این کشور تا پایان سال 2022 خود را به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان تثبیت خواهد کرد.
مطابق این پیش‌بینی، صادرات گاز طبیعی مایع ایالات متحده در سال 2022 به 11.5 میلیارد فوت مکعب در روز خواهد رسید که جوابگوی 22 درصد از تقاضای جهانی در سال آینده میلادی خواهد بود.
بدین ترتیب، به لطف انقلاب رخ داده در تولید گاز شیل، آمریکا در بازار گاز نیز قدرت نمایی می‌کند. تولید گاز آمریکا در یک دهه گذشته تقریبا 70 درصد افزایش یافته و این کشور را از وارد کننده به صادرکننده این منبع انرژی بدل کرده است.