بزرگنمايي:

بازار آریا - این مطلب توسط آقای سید حمیدرضا عظیمی و با استفاده از منابع مذکور در انتهای مطلب تالیف شده است.
زنجیره تامین چیست ؟ (What is Supply Chain)
در این مطلب سعی شده است؛ به طور خلاصه تنها به معرفی اولیه « زنجیره تامین » و مفهوم آن پرداخته شود و روش و نحوه ی مدیریت زنجیره تامین اشاره نگردیده است. برای مطالعه مطالب دیگر در زمینه زنجیره تامین، مطالب دیگر پایگاه اطلاع رسانی صنعت را مطالعه فرمایید.
به منظور آن که در ابتدای مطلب، اهمیت زنجیره ی تامین و لزوم توجه به آن را متذکر شویم، باید اشاره کنیم که « زنجیره ی تامین » مجموعه ی عواملی هستند که خالق ارزش افزوده در اقتصاد هستند. درست عمل نکردن این زنجیره مانعی برای خلق ارزش افزوده در نگاه کلان اقتصادی خواهد بود.
هر چند در ابتدا با یک نگاه کلان به اهمیت موضوع « زنجیره تامین » اشاره کردیم، اما در ادامه تمرکز بیشتر ما بر مشخص کردن دقیق تر مفهوم این زنجیره و تاثیر آن بر کسب و کار خواهد بود.
در دو دهه 60 و 70 میلادى، سازمان‌ها براى افزایش توان رقابتى خود تلاش مى‌کردند تا با استاندارد سازى و بهبود فرایندهاى داخلى خود محصولى با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسى و طراحى قوى و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ، پیش‌نیاز دستیابى به خواسته‌هاى بازار و درنتیجه کسب سهم بازار بیشترى است. به همین دلیل سازمان‌ها تمام تلاش خود را بر افزایش کارایى معطوف مى‌کردند.
در دهه 80 میلادى با افزایش تنوع در الگوهاى مورد انتظار مشتریان، سازمان‌ها به طور فزاینده اى به افزایش انعطاف پذیرش در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید براى ارضاى نیازهاى مشتریان علاقه مند شدند. در دهه 90 میلادى، به همراه بهبود در فرایندهاى تولید و به کارگیرى الگوهاى مهندسى مجدد، مدیران بسیارى از صنایع دریافتند که براى ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایندهاى داخلى و انعطاف پذیرى در توانایى‌هاى شـــــرکت کافى نیست، بلکه تامین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادى با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند و توزیع کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکى با سیاست‌هاى توسعه بازار تولید کننده داشته باشند. با چنین نگرشى، رویکردهاى زنجیره تامین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناورى اطلاعات در سال‌هاى اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تامین، بسیارى از فعالیت‌هاى اساسى مدیریت زنجیره با روش‌هاى جدید درحال انجام است.
بر خلاف برخی از اصطلاحات در مدیریت که تعاریف مختلفی دارند، زنجیره ی تامین از نگاه همه ی مدیران مفهومی واحد دارد. زنجیره ی تامین شامل تمام کسب و کارها و واحدهایی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم تامین کننده و برطرف کننده ی تقاضای مشتری نهایی هستند. برخلاف آن چه غالب مردم در ذهن دارند، عناصر واسطه در مدیریت، زائد و مضر تلقی نمی شوند. زنجیره ی تامین تنها شامل تولید کنندگان نیست، بلکه علاوه بر تولید کنندگان شامل تمام عواملی است که مواد اولیه ی مورد نیاز کارخانجات را تامین می کنند، آنها را می فروشند، آنها را حمل می کنند، انبار می کنند و همچنین شامل فروشندگان و توزیع کنندگان محصول نهایی است. پر واضح است که با حذف و یا کمرنگ کردن نقش هر کدام از این عوامل، زنجیره ی تامین به درستی عمل نکرده و نه تنها آن حلقه از زنجیر از کار باز می ماند بلکه ادامه ی فعالیت بقیه ی حلقه ها را نیز مختل خواهد کرد.
به تعریف اولیه باز می گردیم، زنجیره ی تامین شامل تمام واحدهایی است که در برطرف کردن نیاز مشتری، موثر هستند. علاوه بر موارد مذکور واحدهای بازاریابی، مهندسی، طراحی و ... نیز بخشی از زنجیره ی تامین هستند. یک مشتری را تصور کنید که برای خرید یک پودر شوینده وارد یک فروشگاه بزرگ مثل وال مارت می شود. زنجیره ی تامین با مشتری و نیاز آنها برای پودر شوینده آغاز می شود مرحله ی بعدی فروشگاه وال مارت است که مشتری از آن دیدن کرده است و پس از آن انبارهای وال مارت که محصولات در آن انبار شده اند بخشی از زنجیره ی تامین هستند. شرکت پخش و توزیعی که محصولات را از تولید کننده اش تحویل گرفته، سفارشات را مدیریت کرده و آن را با استفاده از تریلی، کامیون و ... برای وال مارت آورده است بخشهای بعدی این زنجیره هستند. پس از آن نوبت به تولید کننده می رسد و پس از آن شرکتهای پخش مختلفی که مواد اولیه را به تولید کننده ی پودر رسانده اند و خود تولید کنندگان مواد اولیه از جمله زنجیره ی تامین یک پودر شوینده هستند.
به طور معمول یک زنجیره ی تامین شامل موارد زیر می شود.
مشتری
خرده فروش ها
عمده فروش ها
شرکت های توزیع کننده
تولید کننده
تامین کنندگان سرمایه (بانک ها و موسسات مالی)
تامین کنندگان مواد اولیه
باید توجه داشت، که این زنجیره تنها در حال انتقال محصول فیزیکی نیست، بلکه می تواند انتقال داده و اطلاعات، سرمایه، طرح و اندیشه و ... نیز بدهد. برای مثال در زنجیره ی ارزش یک تجارت الکترونیک، آن چه بیشتر انتقال می یابد، داده و اطلاعات است، هر چند در زنجیره های ارزش سنتی تر مثل همان مثال پودر شوینده هم، داده هایی مثل موجودی انبار، درخواست سفارش و ... نیز انتقال پیدا می کرد.
به هر حال در مدیریت زنجیره ی تامین باید به موارد زیر اندیشید :
مکان فیزیکی تولید کننده، تامین کننده، مصرف کننده، مراکز فروش و ...
حداکثر ظرفیت انبار، میزان سفارش، ذخیره ی اطمینان مواد اولیه و محصولات
حمل و نقل و شیوه ی منتخب برای حمل مواد اولیه و محصولات نهایی.
در نهایت به عنوان جمع بندی باید گفت؛ زنجیره تامین بر تمام فعالیت‌هاى مرتبط با جریان و تبدیل کالاها از مرحله ماده خام) استخراج ) تا تحویل به مصرف کننده نهایى و نیز جریان‌هاى اطلاعاتى مرتبط با آنها مشتمل مى‌شود. به طور کلى، زنجیره تامین زنجیره‌اى است که همه فعالیت‌هاى مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل کالاى نهایى به مصرف کننده را شامل مى شود. درباره‌ى جریان کالا دو جریان دیگر که یکى جریان اطلاعات و دیگرى جریان منابع مالى و اعتبارات است نیز حضور دارد. (LAUDON & LAUDON 2002)
در انتها مشاهده نمودار یک زنجیره ی تامین برای گاز (سوخت) بسیار ارزشمند خواهد بود.