بزرگنمايي:

بازار آریا - «محمدصادق فاتح‌یزدی» چهارمین نسل از خاندان محمدباقر عرب است که از بحرین به ایران مهاجرت می‌کنند و در شهر یزد ساکن می‌شوند. سال تولدش را 1277خورشیدی نوشته‌اند و زادگاهش را محله پشت باغ شهر یزد ذکر کرده‌اند. برای تجارت عازم هند می‌شود و در آنجا رشته نساجی را برای تحصیل برمی‌گزیند گرچه در برخی منابع از تحصیل او در رشته کشاورزی هم یاد شده است.
او که از 15سالگی با کار در غرفه پدر وارد بازار کار شده بود، برای تجارت فرش عازم بیرجند می‌شود. پس از آن در سال1300 عزم تجارت در شهر مشهد می‌کند و با پسر دایی خود مشغول کار و دادوستد می‌شود و با رقیه غضنفر، دختر حاج‌محمد غضنفر، تاجر یزدی که در تهران مشغول خرید و فروش پارچه است ازدواج می‌کند؛ ازدواجی که حکایت معروف و عاشقانه‌ای از آن بر سر زبان‌ها بوده است.
نقل می‌کنند هنگامی که محمدصادق خارج از کشور (برای تحصیل یا سفری تجاری) بوده است به او خبر می‌دهند که نامزدش به علت (بیماری آبله یا به روایتی برخورد ساچمه تفنگ برادر که بر اثر کمانه کردن به چشم او اصابت می‌کند) بینایی خود را از دست داده و بهتر است از ازدواج با او منصرف شود؛ ولی محمدصادق زیر بار این درخواست نمی‌رود و با رقیه غضنفر ازدواج می‌کند و این علاقه و دلبستگی و ازدواج منجر به تولد برندی در ایران با نام جهان (نامی که همسر فاتح یزدی با آن شناخته و خوانده می‌شده) می‌شود. در مشهد کارخانه نخ‌ریسی مشهد را تاسیس می‌کند و از سهامداران شرکت سهامی قند و شکر خراسان، شرکت ایالتی قماش، شرکت پوست و روده خراسان و شرکت خشکبار می‌شود. سال1314 تصمیم به تغییر نام خانوادگی خود از عرب به فاتح یزدی می‌گیرد و از آن پس با نام فاتح یزدی شهرت می‌یابد.
گفته می‌شود فاتح یزدی از مشهد به کرج مهاجرت می‌کند و زندگی جدید او بعد از این شکل می‌گیرد؛ ولی روایت مشهور این است که پس از خشکسالی، قحطی و بیکاری که در یزد پیش می‌آید فاتح یزدی به همراه جمع دیگری از نزدیکان خود از شهر یزد به کرج مهاجرت کرده و در سال1317 خورشیدی زمینی از رضاشاه می‌خرد و شروع به ساخت‌و‌ساز می‌کند. از این تاریخ به بعد فاتح یزدی رسما سرمایه، اندیشه، نبوغ و همت خود را از تجارت وارد صنعت می‌کند و فصل نوینی در زندگی خود و حیات اقتصادی، اجتماعی ایران رقم می‌زند. برای آگاهی و یادآوری آنچه فاتح یزدی سختکوش و کارآفرین در ایران بر پا ساخت مجموعه تاسیسات و بناهای او را در حوزه اقتصادی مرور می‌کنیم. در حوزه اقتصادی- اجتماعی مجموع کارخانه‌ها، شرکت‌ها، تاسیسات و بناهایی که محمدصادق فاتح یزدی در ایران خاصه در شهر کرج ساخت، عبارتند از:
1- شرکت جهان‌چیت (عملیات ریسندگی - بافندگی و تکمیل پارچه) به سال1335 خورشیدی که 15درصد نساجی ایران را تولید می‌کرد.
2- شرکت روغن‌نباتی جهان به سال 1336 خورشیدی.
3- شرکت یخ‌سازی جهان به سال1342.
4- شرکت روغن موتور جهان به سال 1344.
5- شرکت پلاستیک‌سازی آرمه به سال 1347 که به تنهایی یک‌سوم نیاز پلاستیک ایران را تولید می‌کرد.
6- شرکت پتوبافی جهان.
7- شرکت چای جهان.
8- شرکت صابون‌سازی جهان.
9- شرکت آبادانی جهان.
10- شرکت قند جهان.
11- شرکت بسته‌بندی جهان.
12- شرکت پشم‌بافی جهان.
13- شرکت دامداری جهان.
14- کارگاه بافندگی خانوادگی جهان (مخصوص زنان)
15- سردخانه میوه جهان با ظرفیت گنجایش 1200تن محصول.
16- کارخانه چای رامسر.
17- احداث 150 هکتار باغات میوه (فعالیت در عرصه کشاورزی)
18- احداث 80 هکتار جنگل چوب‌های صنعتی.
19- احداث 5حلقه چاه عمیق.
این حجم عظیم از فعالیت‌های اقتصادی فاتح یزدی که با توجه به نیاز، رشد و توسعه ایران و لزوم صنعتی شدن کشور و کاهش وابستگی به واردات و اشتغال‌زایی و افزایش تخصص و مهارت و تجربه کارگر و تکنیسین و متخصص ایرانی و تحت پوشش قرار دادن و ارتزاق حداقل 15هزار ایرانی فقط در شهر کرج با توجه به جمعیت آن زمان و حجم اشتغال‌زایی غیرمستقیم در سراسر ایران می‌توان پی به عظمت شگفتی‌ساز اراده و کار ملی و میهنی فاتح یزدی برد.
از یادداشتی به قلم حسین میرزانیا
منبع: مورخان- شبکه علمی تاریخ‌نگاران ایران
--> اخبار مرتبط شرکت کویرسلولز از برند هانیز، تولیدکنندۀ پوشک بچه، رونمایی کرد رونق بندرها و شهرهای جنوبی جغرافیای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان شکست تولید در برابر واردات خط و نشان قاطع سرلشکر باقری برای آمریکایی ها