بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای‌اقتصاد : ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین مصرف آب، آن هم در شرایط بحرانی را دارد. مطابق با آمار، سرانه مصرف آب بخش خانگی در ایران، 190لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز است. این در حالی است که سرانه مصرف خانگی در انگلستان و اتریش 153لیتر، در لوکزامبورگ 150لیتر، ایرلند 142لیتر، فرانسه 139لیتر، آلمان و هلند 129لیتر و بلژیک 112لیتر به ازای هر نفر است. علاوه بر تفاوت در میزان مصرف آب، محل مصرف آب نیز در این کشورها متفاوت است؛ درحالی‌که در کشورهای توسعه‌‌یافته، بیشترین آب مصرفی مربوط به بخش صنعت است، کشاورزی 92درصد مصرف آب ایران را به خود اختصاص داده است. اما در کشورهای توسعه‌یافته، مصرف آب در حوزه کشاورزی 30درصد است. حتی اگر کشورهای توسعه یافته را هم نادیده بگیریم، در کشورهایی که درآمد پایین و متوسط دارند، مصرف آب در این بخش حدود 82درصد است. بنابراین ایران در حوزه کشاورزی، 10درصد بیش از کشورهای درآمد پایین و متوسط، آب مصرف می‌‌کند.
مصرف بالای آب ایران نسبت به سایر کشورهای جهان، در شرایطی است که کشور در بحران جدی آب قرار دارد و نه تنها میانگین بارش‌‌ها در ایران پایین است، بلکه هر سال نیز میزان بارش‌‌ها نسبت به سال قبل کاهش می‌‌یابد. برای مثال در سال آبی جاری، بارش‌‌ها 4/ 5لیتر بوده است‌‌ و در مقایسه با سال آبی گذشته، شاهد کاهش 6/ 1لیتری بارش‌‌ها در کشور بوده‌‌ایم. همه این آمارها زنگ خطر بحران آب در کشور را به صدا درآورده و لازم است تا شرایط برای مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف به کار بسته شود؛ اما حتی شاهد این موضوع نیز نیستیم و بیش از 30درصد آب در کشور هدر می‌‌رود.
یکی از راهکارهای دولت برای مدیریت مصرف آب، کنترل مصرف در بخش خانگی است؛ دولت در تلاش است تا مصرف در این بخش را کنترل کند. این در حالی است که مشترکان خانگی تنها 6درصد از آب کل کشور را مصرف می‌‌کنند. در این بین نیز بیش از نیمی از مشترکان خانگی زیر الگوی مصرف، آب مصرف می‌‌کنند. بنابراین هرچند مدیریت مصرف در بخش خانگی امری ضروری است، اما دردی از بحران آب کشور دوا نخواهد کرد. از سوی دیگر نیز بسیار شاهدیم که انگشت اتهام مصرف آب، به سمت صنایع است و بسیاری اعتقاد دارند صنایع در محل نامناسب احداث شده و منابع آبی کشور را در معرض خطر قرار می‌‌دهند. در این‌باره نیز درست است که احداث صنایع باید در محلی مناسب باشد و استان‌هایی که بحران آب در آنها جدی‌‌تر است، نباید پذیرای احداث صنایع باشند، اما تنها 2درصد آب در این بخش مصرف می‌‌شود؛ در نتیجه مدیریت مصرف آب در صنایع نیز لازم است؛ اما برای مدیریت مصرف آب نه کافی است و نه اصلا مصرف آن، آن‌قدر چشم‌‌گیر است که تاثیری در کاهش بحران آب کشور داشته باشد.
کاهش 6/ 1میلی‌لیتری بارش‌‌ها در سال آبی جاری
در سال آبی جاری، یعنی از ابتدای مهر ماه1401، تا 9آبان ماه، بارش‌‌ها در کشور 4/ 5میلی‌‌متر بوده است. این در حالی است که رقم یادشده در مدت مشابه سال گذشته، 7میلی‌‌متر بوده و امسال شاهد کاهش 6/ 1میلی‌‌متری بارش‌‌ها بوده‌‌ایم. در این میان، بیشترین بارش‌‌ها در سال آبی جاری، مختص به حوزه دریای خزر و دریاچه ارومیه و کمترین بارش‌‌ها نیز مختص به فلات مرکزی و مرزهای شرقی بوده است.
همچنین آمارها حاکی از آن است که حجم آب سدهای کشور 95/ 17مترمکعب است که در مقایسه با سال قبل تغییری نداشته اما ورودی به سدهای کشور، نسبت به سال گذشته، حدود 18درصد کاهش داشته است. این آمارها همگی هشدار بحران آب در کشور را می‌‌دهند و یکی از تاکیدات سیاستگذاران برای مدیریت بحران آبی، کاهش مصرف آب توسط مصرف‌‌کنندگان خانگی است؛ اما طبق آمار، تنها 6درصد آب مربوط به بخش خانگی بوده و از این 6درصد نیز، 54درصد خانواده‌ها زیر الگو مصرف می‌‌کنند. همچنین 40درصد بین الگو تا 2برابر مصرف دارند که با نام پرمصرف شناخته می‌‌شوند و تنها 4درصد افراد، بیش از 2برابر الگو مصرف می‌‌کنند که در گروه بدمصرف‌‌ها جای می‌‌گیرند. در کنار همه این موارد، تفاوت عجیب مصرف آب در ایران، در مقایسه با سایر کشورهای جهان قابل توجه است. طبق آمارهای ثبت‌‌شده، در ایران سرانه مصرف کل 230لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌‌روز و سرانه مصرف خانگی نیز 190لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز است. این در حالی است که رقم سرانه مصرف خانگی در انگلستان و اتریش 153لیتر، در لوکزامبورگ 150لیتر، ایرلند 142لیتر، فرانسه 139لیتر، آلمان و هلند 129لیتر و بلژیک 112لیتر به ازای هر نفر است.
توسعه در گرو مصرف آب؟
موضوع دیگری که درباره آب در جهان می‌‌توان به آن اشاره داشت تفاوت مصرف آب در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است؛ با وجود اینکه در اغلب کشورهای توسعه‌یافته، آب مصرفی، بیشتر به بخش صنعت اختصاص می‌‌یابد؛ اما در کشورهای در حال توسعه، غالب مصرف آب، در بخش کشاورزی است. به‌طور میانگین مصرف آب در جهان برای بخش خانگی 8درصد، بخش صنعتی 22درصد و بخش کشاورزی 70درصد است. این رقم در کشورهای با درآمد بالا، در بخش خانگی 11درصد، صنعت 59درصد و کشاورزی 30درصد است. همچنین در کشورهای با درآمد پایین و متوسط در بخش خانگی 8درصد، صنعت 10درصد و در کشاورزی 82درصد است. یعنی کشورهای درآمد بالا 52درصد آب کمتری در بخش کشاورزی مصرف و 49درصد آب بیشتری در بخش صنایع مصرف می‌‌کنند.
جالب توجه است که مصرف آب ایران در بخش کشاورزی، حتی از میانگین مصرفی در کشورهای درآمد متوسط و پایین جهان نیز بیشتر است؛ یعنی در ایران، 92درصد آب در بخش کشاورزی، 2درصد در بخش صنعت و 6درصد نیز برای شرب استفاده می‌‌شود. 79درصد مصرف آب شرب خانگی و 21درصد آن غیرخانگی است. همه این موضوعات در حالی است که در ایران متوسط قیمت فروش هر متر مکعب آب 600تومان و قیمت تمام‌‌شده 1800تومان است. یعنی بیش از 60درصد قیمت آب به‌صورت یارانه‌‌ای و توسط دولت پرداخت می‌شود و افراد تنها حدود 33درصد قیمت آب مصرفی را پرداخت می‌‌کنند که البته این رقم در بین مشترکان خانگی متفاوت است؛ چراکه بدمصرف‌‌ها باید رقم بیشتری بپردازند.
طبق بند الف تبصره 6قانون بودجه سال 1401، برای مشترکان خانگی، مناطق شهری بالای الگوی مصرف ابتدا متوسط نرخ بهای آب مصرفی، بدون آبونمان محاسبه می‌شود و سپس مصرف مازاد بر الگو تا دو برابر و بیش از آن به ترتیب با اعمال ضرایب پانزده صدم و سی و پنج صدم ضرب و در نهایت، مجموع دو مقدار از مشترک دریافت می‌‌شود. همچنین از میان آب مصرفی، 5/ 68درصد آب با درآمد است و 31درصد مصرف آب درآمدی برای کشور به دنبال ندارد. از این میزان 8/ 15درصد هدررفت واقعی آب است؛ 3/ 14درصد هدررفت ظاهری و 4/ 1درصد مصارف مجاز بدون درآمد است.
--> اخبار مرتبط پارادایم در حال تکامل شبکه‏‏‌های ارزش جهانی در کشاورزی دو پروژه برگزیده ایرانی در جشنواره فیلم «بوسان» آمار گردشگری اروپا در 2022 فراتر از سطوح قبل از پاندمی دستور ترک ایران به شهروندان کانادایی درخواست 7 کشور اروپایی برای خروج شهروندانشان از ایران