بزرگنمايي:

بازار آریا - احسان رضاپور نیکرو / کارشناس بازار سرمایه براساس اطلاعات سایت مدیریت فناوری و مرکز پردازش اطلاعات ایران، حدود 650‌هزار‌میلیارد‌تومان پول در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد که حدود 75‌درصد منابع، یعنی 490‌هزار‌میلیارد‌تومان در 112‌صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت است. بازدهی 10‌صندوق برتر متعارف درآمدثابت طی یک‌سال اخیر از 5/ 21 تا 8/ 24درصد بوده است. این صندوق‌ها کارکرد مشابه سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بانکی با اندکی مزایای بیشتر را داشته و‌ درصد کمی از منابع این صندوق‌ها (کمتر از 15درصد) صرف خرید سهام یا اوراق‌بهادار مبتنی بر سهام می‌شود و با توجه به ریزش‌هایی که ارزش سهام شرکت‌ها طی دوسال اخیر تجربه کرده‌اند، می‌توان گفت از این محل نیز از این پس ریسک مضاعفی به آنها تحمیل نخواهد شد، لذا در وضعیت بی‌ثباتی یا وجود ابهامات بااهمیت یا رکود در بازارها، این گزینه می‌تواند انتظارات گروه زیادی از سرمایه‌گذاران را جلب کند.
در شهریور 1399 که هنوز بازار سرمایه به‌طور جدی وارد فرآیند ریزشی و رکود نشده بود تعداد 82صندوق درآمد ثابت مجموعا 240‌هزار‌میلیارد‌ تومان منابع تحت‌مدیریت خود داشتند؛ به این معنا که منابع تحت‌مدیریت این صندق‌ها طی این دو سال ‌بیش از 100‌درصد رشد یافته است؛ این در حالی است که صرفا ارزش بورس به‌رغم اضافه شدن شرکت‌های جدید طی این دو سال ‌از 6500‌هزار‌میلیارد‌ تومان به کمتر از 5000‌هزار‌میلیارد ‌تومان کاهش یافته و متوسط ارزش معاملات روزانه نیز عمدتا به کمتر از یک‌پنجم رسیده است. شاخص‌کل هم‌وزن نیز از 475‌هزار واحد ابتدای شهریور 1399 با افت 17‌درصدی در انتهای شهریور 1401 به محدوده 397‌هزار واحدی محدود شده است.
رتبه بعدی بیشترین منابع مربوط به سهم 15‌درصدی صندوق‌های بازارگردانی است با حدود 100‌هزار‌میلیارد‌ تومان منابع که عمدتا کارکرد خرید و فروش و فعالیت روزانه در نمادها با هدف حفظ تعادل طرف عرضه و تقاضا را بر عهده دارند.
اما 94‌صندوق سهامی با بیش از 54‌هزار‌میلیارد‌ تومان منابع به‌عنوان یک روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در سهام و 22‌صندوق مختلط با 2/ 2‌هزار‌میلیارد ‌تومان منابع، با ریسک بیشتر نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت، مجموعا حدود 9‌درصد ارزش کل صندوق‌ها را در اختیار دارند. صندوق‌های سهامی طی یک سال‌اخیر بازدهی بین 24-‌درصدی تا 23+‌درصدی را نصیب دارندگان واحدهایشان کرده‌اند. رقمی که در بهترین شرایط نیز از تورم و بازارهای رقیب عقب‌تر است. سقف 23+‌درصدی بازدهی مربوط است به صندوق پالایش یکم به‌عنوان بزرگ‌ترین صندوق سهامی با 13‌هزار‌میلیارد ‌تومان ارزش روز دارایی در آخرین روز شهریور‌ماه 1401 و البته در مقابل صندوق دارایکم به‌عنوان دومین صندوق بزرگ با بیش از 7/ 7‌هزار‌میلیارد ‌تومان ارزش دارایی بازدهی 20-‌درصدی را طی یک‌سال اخیر نصیب سرمایه‌گذاران خود کرده است. در ابتدای شهریور 1399 مجموع 70صندوق سهامی، مدیریت 65‌هزار‌میلیارد ‌تومان دارایی را عهده‌دار بودند که این رقم خود 20‌درصد بیشتر از منابعی است که امروز (به‌رغم رشد 30 تعدادی این صندوق‌ها) در اختیار دارند. طی دو سال‌اخیر صندوق‌های کالایی نیز نفوذ بیشتری بین سرمایه‌گذاران پیدا کرده‌اند. شهریور 1399 تنها 4 صندوق فعال در زمینه مشتقات طلا حدود 2‌هزار‌میلیارد‌ تومان منابع را تحت‌مدیریت داشته‌اند اما امروز 9‌صندوق با اضافه‌شدن اوراق مبتنی بر زعفران، 3/ 4هزار‌میلیارد ‌تومان منابع را تحت‌مدیریت دارند.
طی یک‌سال گذشته صندوق‌های کالایی بین 8/ 19 تا 5/ 62‌درصد بازدهی نصیب سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند. فضای مناسبی برای رشد و متنوع شدن صندوق‌های کالایی وجود دارد که انتظار می‌رود طی سال‌های آینده شاهد رشد قابل‌توجه منابع فعال و تحت‌مدیریت این صندوق‌ها و ایفای نقش بیشتر این صندوق‌ها در بازارهای کالایی باشیم.
البته صندوق‌های دیگری نظیر صندوق‌های جسورانه، خصوصی، پروژه‌ای و زمین و ساختمان و... هم وجود دارند که بعضا کمتر از یک‌سال از عمر آنها می‌گذرد یا دوره عمرآنها پایان یافته است. در این بین 14 صندوق جسورانه با 500‌میلیارد‌تومان ارزش روز دارایی‌ها توانسته‌اند صفر تا 96‌درصد بازدهی نصیب سرمایه‌گذاران خود کنند. انتظار می‌رود در آینده نزدیک از صندوق‌های املاک و مستغلات و صندوق‌های خصوصی نیز بیشتر بشنویم که با توجه به سلایق عمومی و حوزه فعالیت آنها می‌تواند مورد‌اقبال واقع شوند. صندوق‌های خصوصی نیز می‌توانند نقش مهمی در حوزه مولدسازی و تقویت واحدهای صنعتی و برگشت آنها به چرخه تولید و اشتغال و استفاده بهینه از ظرفیت‌های آنها داشته باشند و از این محل منافع جذابی را نصیب کشور، صنعتگران و سرمایه‌گذاران کنند.
در پایان آن چه از آمار فوق برمی‌آید، اینکه جایگاه صندوق‌های درآمد ثابت و مقبولیت آن نزد سرمایه‌گذاران در این ایام پرچالش بازار سرمایه به‌عنوان گزینه کم‌ریسک و پربازده‌تر بازار تقویت شده و سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها به دلیل ماهیت تخصصی مدیریت آنها ضمن بهره‌مندی از سود بازارها می‌تواند ریسک پایین‌تری به سرمایه‌گذاران تحمیل کند و به‌عنوان جایگزین ورود مستقیم سرمایه‌گذاران زمینه را برای کاهش هیجانات ناشی از رخدادهای پیرامونی و عملکرد کارآتر بازار فراهم آورد. صندوق‌های سهامی هم که تحت‌تاثیر فضای کلی بازار سرمایه نتوانسته‌اند بازدهی جذابی را نصیب سرمایه‌گذاران خود کنند با تکمیل ابزارهای معاملاتی و دوطرفه شدن بازار شانس بیشتری برای عملکرد حرفه‌ای‌تر و کسب بازدهی بیشتر از بازار خواهند داشت و بدون‌تردید از بهبود بازار طی ادوار گذشته بهره‌مند خواهند شد، اما بدون‌تردید‌ لازم است فرهنگ‌سازی مناسب و رشد و تنوع انواع ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و تقویت‌کننده جذابیت بازار و به‌طور کلی زیرساخت‌های موثر بر کارآیی عملیاتی بازار در ایام ثبات نسبی که رفتارهای احساسی در آن کمتر به چشم می‌خورد بیش از گذشته مورد ترمیم و ارتقا قرارگیرند تا زمینه را برای ورود منابع با سلایق و رویکردهای مختلف و تقویت بازارسرمایه و عملکرد منطقی‌تر آن در دوران رکود و هم در دوران رونق آتی بازار سرمایه فراهم کند.
--> اخبار مرتبط 10 تحول دیجیتالی در انتظار شرکت‌ها چرا بورس اوراق اختیار فروش تبعی منتشر می کند؟ تلاشی دیگر برای احیای بورس افزایش قابل ملاحظه دارایی صندوق‌ها پیش بینی بورس امروز چهارشنبه 13 اسفند