بازار آریا - ایسنا/گلستان در میزگرد تخصصی ایسنا موانع سد راه اجرای پروژه طبیعت گردی و گردشگری جزیره آشوراده مورد بحث و بررسی قرار گرفت و فعالان محیط زیست، مدیران و اساتید دانشگاه هر کدام از زاویه نگاه خود، بایدها و نبایدهای این پروژه را تحلیل و تشریح کردند.
این روزها و در دولت سیزدهم باز هم اجرای طرح گردشگری و طبیعت گردی آشوراده بر سر زبان‌ها افتاد؛ جزیره‌ای بکر و منحصر به فرد، دارای ظرفیت های بی‌شمار طبیعی و گردشگری و البته خالی از سکنه و متروک که دیگر مناقشه و دعوا بر سر اجرا یا عدم اجرای طرح گردشگری در آن 20 ساله شده و با گذشت این همه سال هنوز هم نظرات مخالف نتوانست پروژه گردشگری آشوراده را به ساحل امن اجرا برساند.
آشوراده یکی از بهترین جاذبه های گردشگری شهرستان بندرترکمن و استان گلستان و بزرگ‌ترین جزیره ایرانی دریای خزر به شمار می رود که در شبه جزیره میانکاله واقع شده است.
شاید اگر این جزیره با این همه جاذبه گردشگری در استان همجوار ما قرار داشت امروز تبدیل به قطب گردشگری شمال کشور می شد ولی شوربختانه این جزیره در نقطه ای قرار گرفته که به نظر مورد عنایت مسئولان کشور نیست از این رو آنگونه که باید به ظرفیت های گردشگری آن توجه نشده به همین دلیل با گذشت دو دهه هنوز هم در اندر خم یک کوچه است.
طرح گردشگری آشوراده در ابتدا یک طرح 380 هکتاری بود که پس از مخالفت‌ها و کشاکش‌ فراوان بین مدیران اجرایی و فعالان محیط زیست با آن به 38 هکتار محدود شد همچنین براساس پیش بینی انجام‌شده قرار است در 22 هکتار از این مساحت زون تفرج متمرکز اجرا شود که اجرای چنین طرحی نیازمند زیرساخت‌های مختلف اعم از اسکله، آلاچیق، رستوران و دیگر زیرساخت‌های گردشگری است.
مسافران که به بندرترکمن سفر می کنند، می توانند ظرف پنج دقیقه از اسکله بندرترکمن با قایق موتوری به جزیره رویایی آشوراده برسند و از زیبایی‌های بی نظیر و آرامش مثال‌زدنی این جزیره لذت ببرند.
توجه به موضوع گردشگری این جزیره موجب می شود که بسیاری از ظرفیت‌های شهرستان ترکمن و حتی شهرستان های همجوار آن رونق دوباره بگیرد گرچه برخی از کارشناسان محیط زیستی معتقدند که گردشگری با فعالیت های زیست‌محیطی منافات دارد اما بسیاری از مسئولان می گویند با تقویت گردشگری، دست اندازی بومی های محل به عرصه‌های محیط زیستی و فعالیت هایی مثل شکار غیرمجاز پرندگان و صید و صیادی خارج از فصل برداشت کاهش خواهد یافت.
با وجود همه این مسائل اما طی سال های اخیر روی سکه به نفع تقویت گردشگری آشوراده نچرخیده و هنوز موانعی بر سر راه آن وجود دارد که این مهم امروز در نشست تخصصی ایسنا با موضوع «تنها جزیره ایرانی خزر در رستاخیز توسعه گردشگری» و با حضور اعضای هیئت علمی دانشگاه، فعالان اجتماعی و محیط زیستی و مدیران اداره کل منابع طبیعی و جمعی از اصحاب رسانه مورد بحث و بررسی قرار گرفت اگرچه جای برخی از مدیران مدعو از جمله مدیرکل محیط زیست گلستان و مدیرکل دفتر سرمایه گذاری استانداری در این نشست خالی بود.
با توجه به تأکید فراوان استاندار گلستان بر اجرای طرح گردشگری و طبیعت گردی آشوراده به نظر می آید برخی از مدیران باید با دغدغه مندی بیشتری پروژه های توسعه ای استان را پیگیری و در راستای اقناع افکار عمومی گام بردارند.
طرح فعلی گردشگری آشوراده از اساس اشتباه است/ مخالف توسعه استان نیستیم
استاد دانشگاه و پایشگر محیط زیست در این نشست اظهار کرد: کسی مخالف توسعه نیست اما امروز همه ما اثرات مخرب برخی از اقدامات توسعه ای بر سر کشور به ویژه بخش محیط زیست می بینیم طوری که ضرر و زیان و خسارت وارده قابل جبران نیست.
رمضانعلی قائمی در ادامه به انواع فعالیت های توسعه ای که زمینه ساز تخریب محیط زیست بوده اشاره کرد و گفت: کارخانه سیمان گالیکش یک نمونه از مواردی است که با هدف توسعه استان احداث شد اما در حال حاضر مردم منطقه از آلودگی آن گله مند هستند این کارخانه در حالی به عنوان یک پروژه توسعه ای در دستور کار قرار گرفت که به درستی جانمایی نشده و کنار شاهراه آسیایی و شهر قابل توسعه ایجاد شده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه برخی دیگر از پروژه ها مانند پرورش میگو موجب خشکاندن بخشی از تالاب بین المللی و پهنه بزرگ زیست محیطی شده است، بیان کرد: همچنین در روستای زیارت، ساخت و سازهای غیرمجاز بخش اعظمی از محیط زیست این منطقه را در معرض خطر قرار داده و خطر وقوع سیل در آینده آن را تهدید می کند، در واقع با اجرای این پروژه ها گرچه موجب توسعه یک بخش شدیم اما به جای دیگر هم آسیب زدیم قطعاً هیچ دوستدار محیط زیستی چنین توسعه ای را قبول نمی کند.
وی با اشاره به اینکه افراد علاقه مند به محیط زیست حوزه های بالادست و تخریب های ناشی از آن را می بینند به همین علت با اجرای برخی از پروژه ها مخالفت می کنند، تصریح کرد: مسئولان با اعتراض فعالان محیط زیستی به جای موضع گیری، بیاندیشند که چه کاری را بر چه اساسی انجام دهند.
فعالان محیط زیست بایداقناع شوند/ نمی شود تصمیم گرفت و آمرانه اجرا کرد
قائمی روند اجرای پروژه گردشگری آشوراده در حال حاضر را امری دستوری و آمرانه دانست و گفت: گزارشات مسئولان امر حاکی از آن است ظاهراً کارها در حال انجام است و به نظر می رسد دیگر جایی برای اظهارنظر مابقی افراد باقی نمانده است.
این استاد دانشگاه که معتقد است گره کور پروژه آشوراده از این پس هم باز نمی شود، افزود: اینکه آشوراده تاکنون شکل نگرفته به دلیل آن است که اساس کار در آن اشتباه بوده است، انجام کارها در هرج و مرج و بدون ارائه راهکارهای مناسب و انجام مطالعات جامع نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت.
وی از وجود چهار هکتار مستثنیات و همچنین هفت هکتار و 800 متر مربع واحد روستایی تخلیه شده در آشوراده خبر داد و گفت: همچنین حدود 24 هکتار مربوط به شیلات است، این منطقه دارای سه عنوان بین المللی اتحادیه جهانی حفاظت، ذخیره گاه زیست کره جهان و جزو کنوانسیون بین المللی رامسر است اما هیچ گاه اهمیت آن عنوان نمی شود.
مخالفت با واگذاری طرح گردشگری آشوراده به بخش خصوصی
قائمی با بیان اینکه اهمیت آشوراده بسیار زیاد است و باید به پارک ملی ارتقا پیدا کند، تصریح کرد: منطقه ای که اکنون پناهگاه حیات وحش است اگر به خوبی حفاظت می شد و دست اندازی در آن رخ نمی داد، می توانست به پارک ملی ارتقا پیدا کند و در قوانین پارک های ملی آمده که هیچ کسی حتی دولت اجازه انتفاع و بهره برداری از آن را ندارد.
این استاد دانشگاه و پایشگر محیط زیست با اشاره به اینکه بخش خصوصی درآمد سرمایه گذاری در آشوراده را بین مردم تقسیم نمی کند و تنها آثا منفی و تبعات آن شامل حال مردم می شود، بیان کرد: سخن قوانین و فعالان محیط زیست این است که چطور در پارک های ملی ده‌ها ساختمان دولتی برای کاربری های مختلف وجود دارد اما دولت قادر به انجام چنین کاری در آشوراده نیست؟
وی متذکر شد: با توجه به ظرفیت های بی شمار آشوراده باید در کوتاه مدت سازه های گردشگری سبک در داخل منطقه قرار گیرد و سازه های سنگین در بندرترکمن و سواحل ایجاد شود چراکه سازه های سنگین مالکیت به وجود می آورد و از لحاظ تردد، تجمع زباله و غیره تبعاتی به همراه دارد، در واقع باید با اقداماتی مانند موزه طبیعی و غیره در آشوراده جاذبه ایجاد کرد.
توسعه گردشگری آشوراده با کاهش تراز دریای خزر بی‌معناست/ لزوم بازتعریف مبانی توسعه
حمیدرضا رضایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز در این باره اظهار کرد: وقتی سخن از توسعه به میان می‌آید باید مشخص شود که چه چیزی و برای چه کسی و چگونه توسعه دهیم، اینکه شعار توسعه دهیم و ابعاد آن مشخص نشود بی‌فایده است.
وی اضافه کرد: در مورد آشوراده و همه مسائل دیگر باید گفت ما به هیچ وجه مخالف توسعه نیستیم اما اگر قرار است توسعه در هر نقطه کشور اتفاق بیفتد باید همه توسعه ها سازگار با محیط زیست، فرهنگ جامعه و توان سرزمینی باشد در واقع برای اجرای چنین پروژه‌ای، سرزمین ما باید توان اجرایی آن را داشته باشد.

رضایی ابراز داشت: به نظر می رسد سود لایروبی خلیج گرگان و کانال آشوراده تنها برای شرکت پیمانکار است در واقع اگر آب نداشته برای شرکت نان دارد، در شرایط فعلی وقتی سطح آب دریا با این سرعت کاهش می یابد چیزی به نام توسعه گردشگری آشوراده معنا ندارد، مدیر سابق بنادر و دریانوردی گلستان می گوید ماندگاری مُسکن موقت لایروبی پنج سال است آیا مدت زمان پنج ساله ارزش سرمایه گذاری در آشوراده را دارد؟
لزوم اجرای طرح پرنده نگری در آشوراده/ با ایجاد سازه های سبک مخالفتی نداریم
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان آشوراده را یکی از مهم ترین مناطق گذر پرندگان مهاجر در آسیای مرکزی دانست و خاطرنشان کرد: هم‌اکنون تیم های پرنده نگر در حال استقرار در منطقه هستند و این منطقه محل مهاجرت و زمستان گذرانی بسیاری از پرندگان است طوری که بیش از 300 گونه پرنده در میانکاله قابل رویت است.
وی اضافه کرد: اگر به دنبال راه اندازی گردشگری هستیم باید پرنده نگری را در این مناطق فعال کنیم در سایر مناطق هم باید پیاده روی، کمپین خورگشت با اقامت روزانه و غیره راه اندازی شود و در کنار این موارد هم باید نسبت به ایجاد ساختمان های سبک با اقدامات پیش ساخته اقدام کرد.
رضایی بر ضرورت استفاده از روش های سازگار با طبیعت تأکید می کند و معتقد است؛ اگر هدف ما گردشگری است این منطقه پتانسیل خوبی برای پرنده‌نگری و جلب گردشگر دارد که باید در راستای آن ایستگاه دیده بانی و تلسکوپ ایجاد شود و گردشگران و علاقه مندان باید در کلبه های اقامتی موقت اقامت کنند.
چرخش نظر محیط زیست برای توسعه گردشگری در آشوراده
مدیر سابق بنادر و دریانوردی گلستان در این نشست اظهار کرد: یکی از لوازم اصلی توسعه به ویژه در حوزه گردشگری، تأمین زیرساخت های آن است، در آشوراده زیرساخت های لازم برای توسعه گردشگری وجود دارد اما تا یک سال گذشته اراده ملی و استانی برای تحقق این مهم وجود نداشت و متأسفانه مسئولان وقت و بومی و محلی آن زمان فاقد همراهی لازم و درک گردشگری دریایی بودند.
اله‌یار اسعدی متذکر شد: با وجود توافق هایی که در دولت‌های قبلی برای اجرای پروژه گردشگری آشوراده انجام شد اما افرادی هستند که اعتقادی به این موضوع ندارند با این وجود استاندار گلستان با جدیت پیگیر تحقق این مهم در استان هستند.

وی با بیان اینکه گام نخست برای تامین زیرساخت‌های اولیه حضور گردشگران در محیط جزیره لایروبی است، گفت: لایروبی پایه زیرساختی توسعه گردشگری دریایی و حضور گردشگران را در جزیره پایدار خواهد کرد.
اسعدی با بیان اینکه محیط زیست مخالف طرح طبیعت گردی و گردشگری آشوراده نیست، خاطرنشان کرد: در گذشته محیط زیست معتقد بود باید مشاورین ذی صلاح محیط زیست برای لایروبی کانال اقدام می کردند که هیچ گاه هم تمکین نمی کردند اما در حال حاضر تعامل خوبی بین مشاوران ذی صلاح دریایی کشور و مشاوران محیط زیست و همچنین مدیران ملی و استانی ایجاد شده و با نزدیک شده نگاه ها این اقدام مهم در آشوراده رقم خورده است.
مدیر سابق بنادر و دریانوردی گلستان با طرح این پرسش که آیا مسئولان ذی ربط تضمین می کنند که لایروبی انجام شده موجب پایداری خلیج شود، تأکید کرد: موضوع لایروبی خلیج و کانال آشوراده و تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان یک مسکن موقت است حال خلیج مثل بیمار بخش مراقبت های ویژه است و این اقدامات بیشتر شبیه اقدامات اورژانسی است لذا در این شرایط اولین و کمترین کار لایروبی کانال آشوراده است، البته ما منکر این نیستیم که لایروبی به منطقه آسیب نمی زند اما آسیب آن مقطعی است و دوران نقاهت دارد، نمی توان گفت که در جراحی ها درد و خونریزی وجود نداشته باشد.
آشوراده اولویت واقعی استان گلستان نیست
مسعود شکیبا، یکی از فعالان محیط زیست نیز در این نشست ابتدا سخن خود را با گلایه از مسئولان آغاز کرد و گفت: دل پردرد از بی فکری های انجام شده داریم و موقع صحبت نمی دانیم از کجا شروع کنیم، در مباحث محیط زیستی افق نگاه فعالان این بخش با مسئولان دولتی تفاوت زیادی دارد، معمولاً دولت ها کلنگ زنی، افتتاح پروژه و معدل گیری برای ارزیابی چهار ساله و رأی آوردن دوباره را لحاظ می کنند اما نگاه محیط زیستی حداقل به اثرات 50 ساله توجه می کند و درگیر اثرات کوتاه مدت و شادی های لحظه ای نمی شود.
وی ادامه داد: زمانی می توان روی موضوعی طرح موضوع کرد که در اولویت باشد، آشوراده از اساس اولویت واقعی استان گلستان نیست مگر نقاط دیگر و سایر پتانسیل های استان گلستان درست و به جا استفاده شده که مسئولان به سراغ آشوراده آمدند؟

وی اضافه کرد: مسئولان در حالی به سراغ منطقه ای بکر به نام آشوراده رفتند که در اسکله حتی سرویس بهداشتی مناسبی تعبیه نشده و در بسیاری از زیرساخت های گردشگری این لنگ می زنیم، در واقع ابتدا باید زیرساخت های ساحلی را رونق دهیم و سپس به فکر توسعه سایر بخش ها باشیم.
وی با بیان اینکه برخی ما را بدنام می کنند که جلوی توسعه را گرفتیم حال آنکه اینگونه نیست، تصریح کرد: نگاه توسعه ای بدون اقتصاد، اشتغالزایی و غیره بی فایده است، چرا باید همه پیشرفت استان را به آشوراده گره بزنیم؟
مردم متضرر اصلی خصوصی‌سازی آشوراده/ گرفتاری مدیران در مرداب آشوراده!
عقیل مهقانی یکی دیگر از فعالان محیط زیستی و رسانه ای استان گلستان نیز در این نشست اظهار کرد: امروز آشوراده به مردابی شبیه شده که هر کسی که می آید در آن گرفتار می شود و نمی تواند کاری از پیش ببرد و به همین علت برخی، فعالان محیط زیستی را بهانه توسعه این بخش می دانند تا از تبعات آن شانه خالی کنند.
وی آشوراده را یک وعده غیرکارشناسی دانست و افزود: عده ای می خواستند برای تکیه بر صندلی مدیریت وعده ای بدهند و بروند و به نظر می آید در ساده ترین کار باید از این پروژه دست کشید.

این فعال محیط زیست و رسانه به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در آشوراده اشاره کرد و یادآور شد: بخش خصوصی فقط به دنبال سود و منافع خود است، اگر آشوراده به سمت خصوصی سازی حرکت کند هیچ کسی جز ما ضرر نمی کند و همه ما اینجا متضرر می‌شویم.
ما به هیچ وجه ضد توسعه فکر نمیکنیم/ طرح گردشگری آشوراده را دولتی کنید
مهقانی با بیان اینکه نباید خود را گول بزنیم، افزود: ما ضدتوسعه نیستیم اما سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه های دیگر از جمله کانسار خزر چقدر به نفع استان بود، چرا کانسار خزر گردش مالی خود را شفاف اعلام نمی کند؟ از طرفی این کارخانه در همان ابتدا باید چاه‌های عمیق برای تزریق پساب‌های آلاینده حفر می کرد سپس به فکر فعالیت می‌افتاد که مسئولان مربوطه باید پاسخگوی این مسئله باشند.
وی خواستار دولتی شدن پروژه گردشگری آشوراده شد و بیان کرد: آشوراده را دولتی کنید تا دولت به مردم خدمت رسانی کند تا در کنار دولت، مردم هم منتفع شوند این پروژه نباید در اختیار اشخاص قرار گیرد.
این فعال محیط زیست و رسانه با بیان اینکه در حال حاضر آشوراده یک شبه جزیره است و تنها جزیره موجود در دریای کاسپین است که می تواند یک برند جهانی باشد و بازتاب جهانی بیشتری داشته باشد، خاطرنشان کرد: پرنده نگری در آشوراده خیلی خوب است اما این تنها یک بعد درآمد است و نمی توان همه اقدامات را روی مسئله متمرکز کرد.
گردشگری علمی و تحقیاتی در آشوراده فعال شود/ مخالفت با ایجاد سازه‌های سنگین در آشوراده
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان نیز در این نشست الزامات و پیوست های موضوعات مربوط به توسعه را مسئله مهمی دانست و تاکید کرد: موضوع منابع طبیعی و محیط زیست تنها یک مسئله منطقه ای نیست و جهانی است و همه موظف هستیم با نگاه و رویکرد به آینده در این خصوص تصمیم بگیریم، البته این دغدغه ها دلیل بر نادیده گرفتن توسعه متوازن نیست.
علی ساورعلیا با اشاره به اینکه در راستای تحقق توسعه و پایداری محیط زیستی، ورود ما باید همگام با طبیعت باشد نه آنکه طبیعت را از بین ببریم، خاطرنشان کرد: متأسفانه نگاه گردشگری در کشورمان نگاه خوشگذرانی است و عده‌ای آن را خوشگذرانی تلقی می کنند حال آنکه در این حوزه شاخه های متفاوتی وجود دارد و یکی از این حوزه‌ها فعال کردن گردشگری تحقیقاتی است.

وی با طرح این پرسش که آیا ما می خواهیم با ایجاد برخی سازه‌ها زمینه ورود افرادی را فراهم کنیم تا با ورود خود هر بلایی که خواستند سر طبیعت بیاورند، افزود: در حالی که امروزه کشورهای مختلف به سمت گردشگری تحقیقاتی و علمی حرکت کردند اما ما با بستن همه راه‌ها، صرفاً به دنبال ایجاد هتل چند ستاره هستیم تا تعدادی افراد معدود از مواهب آن بهره مند شوند.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با اشاره به اینکه تعارض منافع و افکار، اجرای این پروژه را مشمول زمان می کند، تاکید کرد: مسئولان باید رویکرد خود را نسبت به هر منطقه‌ای تغییر دهند و براساس پتانسیل های آن تصمیم گیری کنند، اصلا نیازی به ایجاد سازه های سنگین در آشوراده نیست و کسی که می خواهد به عنوان گردشگری در این منطقه حضور یابد باید از همین بستر فعلی استفاده کند.
آشوراده به غده سرطانی توسعه گلستان تبدیل شده/ توسعه گردشگری در آشوراده با رعایت الزامات زیست محیطی
اما مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان نیز در این نشست اظهار کرد: گلستان قریب به 30 سال از استان مازندران مستقل شده و این استقلال باید آورده ای برای جمعیت دو میلیونی استان داشته باشد اما از آنجایی که بسیاری از فرصت های سرمایه گذاری و توسعه ای استان درگیر بروکراسی اداری است خودمان خود را تحریم کردیم و گرفتار خودتحریمی شده ایم.
محمدجواد ساوری گلستان را یک استان گردشگری و کشاورزی و جزو 10 استان برتر از جهت برخورداری از مواهب طبیعی دانست و تأکید کرد: با توجه به این ظرفیت اولویت استان باید در حوزه گردشگری باشد، آشوراده به غده سرطانی برای توسعه استان تبدیل شده اما رئیس جمهور در سفر به استان گلستان دستور سریع برای پیگیری این پروژه دادند و خوشبختانه با اقدامات انجام شده نتایج مثبتی در حال تحقق است.

طرح گردشگری آشوراده تحول آفرین و به نفع مردم‌است/ استاندار گلستان تمام قد پای منافع مردم استان ایستاده
وی بر ضرورت رسیدگی ترک فعل ها در طرح گردشگری جزیره آشوراده تأکید کرد و گفت: در حال حاضر استاندار محترم گلستان برای تحقق این طرح با حفظ تمامی دغدغه های محیط زیست و منابع طبیعی اصرار دارند گرچه دوستداران محیط زیست هم مخالف اصل پروژه نیستند اما نگرانی هایی دارند که باید بررسی و احصاء شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان اضافه کرد: زیبنده نیست که پروژه عظیم و تحول آفرین آشوراده بر روی زمین بماند، ما به دنبال اجرای هر چه بهتر این پروژه با رعایت اصول زیست محیطی هستیم در این راستا برای احقاق حقوق تضییع شده مردم گلستان طی دو دهه گذشته کوتاه نخواهیم آمد.
انتهای پیام