بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای‌اقتصاد : تراز تجاری تیرماه منفی شد. تجارت ایران در فروردین و خرداد‌ماه به نفع صادرات مثبت بوده و در اردیبهشت و تیر به نفع واردات حرکت کرده است. بدین ترتیب اگرچه تراز تجاری چهارماهه صفر گزارش شده؛ اما تراز اولین‌ماه تابستان منفی 605‌میلیون دلار است. صادرات و واردات در چهارماهه منتهی به تیر به یکدیگر رسید ‌و شکاف بین دو بال تجارت را از میان برداشت.
در تیر‌ماه سال‌جاری از مبدا ایران 4‌میلیارد و 171‌میلیون دلار کالا صادرشده و در مقابل 4‌میلیارد و 776‌میلیون دلار به مقصد ایران واردشده است. این درحالی که در خرداد‌ماه ارزش صادرات ایران 4 میلیاردو 954‌میلیون دلار گزارش شده؛ اما در این بازه ارزش واردات 4میلیارد و 349میلیون بود. به باور برخی کارشناسان بخشی از آنچه امروز منجر به کاهش صادرات در تیر‌ماه شده، ناشی از کاهش صادرات محصولات کشاورزی به واسطه عدم‌ورود به فصل برداشت محصولات کشاورزی از جمله صادرات محصولاتی همچون خشکبار است. این موضوع زمانی قابل‌قبول می‌شود که نگاهی به آمارهای تجارت در تیرماه سال‌گذشته نیز بیانگر افت صادرات نسبت به‌ماه قبل (خرداد 1400) است. از سوی دیگر برخی اعتقاد دارند کاهش تقاضا به‌دنبال افزایش قیمت جهانی نیز در این امر دخیل بوده است.
امروز به دلیل افزایش قیمت جهانی کالا و خدمات، کشورهای مقصد مایلند با عرضه‌کنندگانی که کمترین بحران بین‌المللی را دارند، تعامل کنند. براین اساس ایران در شرایط کنونی از لیست تامین‌کنندگان بازار محصولات غذایی جا‌مانده است. البته افزایش قیمت جهانی کالا در رشد ارزشی واردات ایران هم موثر بوده است. همچنین رشد واردات نهاده‌ها نقش بسزایی در منفی شدن تراز تیر‌ماه داشته است. گذشته از این گمان‌‌‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌‌‌ها، برخی دیگر از تحلیلگران براین باورند تا زمانی‌که ارز تک‌نرخی نشود، تنظیم‌بازار و عوارض صادراتی به‌درستی تعیین‌تکلیف نمی‌شود. از سوی دیگر تا زمانی‌که قوانینی همچون جرم‌انگاری واردنکردن ارز حاصل از صادرات و ده‌ها سیاست اشتباه اصلاح نشود، نمی‌توان امیدوار بود که جهش صادراتی و رشد پایدار صادرات رقم بخورد. بر همین اساس نیز در در سال‌های اخیر سهم ایران از بازارهای تجارت‌جهانی رشد قابل‌توجهی نکرده و هنوز بسیار کم است. این را تلویحا رئیس سازمان توسعه تجارت اشاره می‌کند. به گفته علیرضا پیمان‌پاک، سهم ایران از بازار‌‌‌‌‌‌‌‌های تجارت‌جهانی بسیارکم است. در بازار 1250‌میلیارد دلاری کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های هدف، سهم ما 25‌میلیارد دلار است. بدین ترتیب در بازار‌‌‌‌‌‌‌‌های هدف تنها یک تا 2‌درصد نقش داریم. به باور معاون وزیر صمت اگر ایران صادرات‌محور بود، امروز دچار تعارض تنظیم‌بازار نمی‌شد.
همچنین محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات درخصوص علل افزایش واردات به کشور به «دنیای‌اقتصاد» گفت: نگاهی به 10ردیف اول وارداتی در تیر‌ماه نشان می‌دهد، کالاهای اساسی در ارجحیت واردات قرار گرفته‌اند. باتوجه به شرایط جهانی و بحران اوکراین که مواداولیه و خصوصا دانه‌های روغنی، گندم، جو و کنجاله از اهمیت بیشتری برخوردار شدند، دولت تصمیم گرفته ذخایر بیشتری داشته باشد و در واقع گشایش بیشتری در واردات این بخش داشته است، بنابراین اگر واردات، کمی رشد کرده و به صادرات نزدیک شده و در نهایت تفاوت 600‌میلیون دلاری‌ماه گذشته را پر کرده است؛ به این دلیل است.
تجارت چهار‌ماهه
براساس گزارش گمرک ایران، تجارت غیرنفتی کشور در 4ماه نخست امسال به 46میلیون و 815هزار تن کالا رسیده است. ارزش این میزان کالا 34میلیارد و 480‌میلیون دلار برآورد شده که نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته رشد19درصدی داشته است. براساس داده‌های گمرک، سهم صادرات از تجارت چهار‌ماهه ایران 35میلیون و 656هزار تن کالا به ارزش 17میلیارد و 240میلیون دلار بوده که نسبت به چهار‌ماه نخست سال‌قبل با رشد 22درصدی در ارزش همراه بوده است. درضمن 11میلیون و 159هزار تن کالا به ارزش 17میلیارد و 240میلیون دلار نیز در چهار‌ماه ابتدایی سال ‌وارد و از گمرکات کشور ترخیص شدند که نسبت به مدت مشابه با رشد 17درصدی همراه بوده است. بدین ترتیب برآورد‌ها نشان می‌دهد، سهم واردات و صادرات در این بازه در ارزش یکسان بوده و تراز تجاری نیز به صفر رسیده است.
تجارت ‌ماه چهارم
براساس داده‌های موجود، در تیر‌ماه سال‌جاری تجارت ایران به رقم 8‌میلیارد و 947‌میلیون دلار رسیده؛ این رقم نسبت به ‌ماه گذشته افت کرده است. وزن کالاهای مبادله‌شده در خرداد‌ماه 25‌میلیون و533‌هزار تن اعلام‌شده است. این داده‌ها نشان می‌دهد، از مبدا ایران 4‌میلیارد و 171‌میلیون دلار کالا و خدمات صادرشده و در مقابل 4‌میلیارد و 776‌میلیون دلار کالا به مقصد ایران واردشده است. این درحالی که در خرداد‌ماه ارزش صادرات ایران 4‌میلیارد و 954‌میلیون دلار و ارزش واردات 4میلیارد و 349میلیون بود. در تیرماه امسال تراز تجاری منفی 605 ثبت‌شده است. این درحالی است که تراز تجاری ‌ماه گذشته مثبت 605‌میلیون دلار بود. آمارها نشان می‌دهند، این حرکت سینوسی در سال‌گذشته نیز تکرار شده است. در خرداد سال‌گذشته صادرات ایران 4‌میلیارد و 368‌میلیون دلار اعلام‌شده؛ صادراتی که در تیر1400 نیز افت کرده بود و به رقم 3‌میلیارد و650‌میلیون دلار رسید. این روند اما در سال‌1399 برعکس بود، بدین معنی که در تیر 1399 کشور با رشد صادرات نسبت به ‌ماه قبل خود مواجه بود. کشور در تیر1399 شاهد صادراتی به ارزش 2‌میلیارد و 365‌میلیون دلار بوده است.
پنج مقصد وارداتی و صادراتی
بر اساس این گزارش، چین با خرید 10میلیون و 63هزار تن کالا به ارزش پنج‌میلیارد و 617میلیون دلار، عراق با 6میلیون و 932هزار تن کالا به ارزش دو‌میلیارد و 398میلیون دلار، امارات با سه‌میلیون و 952هزار تن به ارزش 2‌میلیارد و 264میلیون دلار، ترکیه با سه‌میلیون و 363هزار تن به ارزش دو‌میلیارد و 60میلیون دلار و هند با یک‌میلیون و 327هزار تن کالا به ارزش 567میلیون دلار، پنج مقصد اول کالاهای صادراتی ایران در چهار‌ماه نخست امسال بودند. این خبر نشان می‌دهد همچنان افغانستان از لیست مقاصد صادراتی حذف شده است. درمقابل امارات با فروش سه‌میلیون و 600هزار تن کالا به ارزش چهار‌میلیارد و 875میلیون دلار، چین با یک‌میلیون و 186هزار تن به ارزش چهار‌میلیارد و 422میلیون دلار، ترکیه با 983هزار تن و به ارزش یک‌میلیارد و 787میلیون دلار، هند با 528هزار تن به ارزش 859میلیون دلار و روسیه با 930هزار تن کالا به ارزش 599میلیون دلار، پنج کشور اول فروشنده کالا به ایران در این مدت چهار‌ماهه بودند.
10 قلم کالای وارداتی و صادراتی
براساس داده‌های موجود، گندم معمولی، برنج سفید، گوشی تلفن‌همراه، ذرت دامی، دانه سویا، روغن آفتابگردان، شکرخام، کنجاله سویا، تراکتورهای جاده‌ای و کک‌های زغال‌سنگ 10قلم اول کالاهای وارده به کشور طی چهار‌ماه اخیر بودند. درمقابل پروپان مایع، متانول، گاز طبیعی مایع‌شده، اوره، بوتان مایع، پلی‌اتیلن، قیر نفت، روغن‌های سبک نفتی، شمش آهن و فولاد و فرآورده‌های سبک دارای بیش از 70درصد نفت یا روغن‌های معدنی قیری، 10قلم کالای اول صادراتی ایران از ابتدای فروردین تا پایان تیرماه بودند.
برنامه توسعه تجارت
رئیس سازمان توسعه تجارت با حضور در یک برنامه تلویزیونی درباره برنامه‌های سازمان توسعه تجارت سخن گفت. به گزارش سازمان توسعه تجارت، پیمان‌پاک با اشاره به اینکه یکی از رسالت‌‌‌‌‌‌‌‌های سازمان توسعه تجارت، توسعه صادرات و به نوعی ایجاد یک تراز تجاری مثبت است، افزود: وظیفه دیگر ما مدیریت واردات است. افزون بر این، طبق اساس‌نامه سازمان توسعه تجارت، انتظاری که از آن می‌‌‌‌‌‌‌‌رود، ایجاد فرماندهی واحد در حوزه تجارت خارجی است. رئیس سازمان توسعه تجارت تاکید کرد: کاری که ما در طول این چند‌ماه انجام دادیم، این است که با استفاده از خرد جمعی و تجاربی که وجود داشت، یک نقشه‌راه توسعه تجارت تعریف کردیم. در این نقشه‌راه، اولین گام هدف‌گذاری روی 70‌میلیارد دلار بود که به‌معنای دوبرابر کردن توسعه صادرات غیرنفتی کشور در افق1404 است.
او افزود: کشور‌‌‌‌‌‌‌‌ها را برای تجارت اولویت‌بندی کردیم. کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های همسایه و کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های همسو با ما همچون کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های جنوب‌شرق آسیا، آفریقایی، برخی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های آمریکای‌لاتین و برخی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های اروپای‌شرقی را که در اسناد بالادستی مشخص شده است، در اولویت اول صادرات هستند. پیمان‌پاک گفت: در گام بعدی الزامات ورود به این بازار‌‌‌‌‌‌‌‌ها را به 4‌رده تقسیم کردیم. اقدامات توسعه بازار، لجستیکی، پولی، مالی و بانکی و تامین زیرساخت‌های حمل‌ونقلی انجام گرفت. در برخی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌ها این زیرساخت‌ها فراهم‌شده و رشد 70 تا 80‌درصدی صادرات را هم داشته‌ایم. او افزود: رویکرد بعدی سازمان توسعه تجارت، مانع‌زدایی است. سیاست‌های ارزی باید متوازن و هماهنگ با سیاست‌های تجاری باشد. در حوزه ارزی، تجار درخصوص بازگشت ارز صادراتی مشکل داشتند که با همکاری بانک مرکزی این سیاست‌ها اصلاح شده است. 
رئیس سازمان توسعه تجارت درخصوص مزیت‌‌‌‌‌‌‌‌های نسبی ایران در بازار‌‌‌‌‌‌‌‌های هدف همچون آمریکای‌لاتین، آفریقا، اروپا، جنوب‌شرق آسیا و آسیای‌مرکزی گفت: ما در برخی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌ها استفاده از توان حوزه دانش‌بنیان داریم. در برخی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌های تبادلات تجاری بر پایه مواد پتروشیمی و مواداولیه و نیمه‌خام داریم که به سمت ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر هم حرکت می‌کنیم. در برخی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌ها بحث مزیت ترانزیت مطرح است؛ به‌طور مثال کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب مزیت محسوب می‌شود. در این گفت‌وگو رئیس سازمان توسعه تجارت تاکید کرد: اصلی‌ترین مساله‌‌‌‌‌‌‌‌ای که در سازمان توسعه تجارت داشتیم، استفاده از دانش و تجربه بخش‌خصوصی در برنامه‌ریزی‌‌‌‌‌‌‌‌ها و مانع‌زدایی‌‌‌‌‌‌‌‌ها بوده است. ما تقابل اتاق‌ها با دولت را به قرابت تبدیل کردیم. کشور‌‌‌‌‌‌‌‌ها را به اتاق‌های استانی وصل کرده‌ایم. باید به‌جایی برسیم که دولت فقط تنظیم‌گر باشد و بازیگر اصلی، بخش‌خصوصی باشد. معاون وزیر صمت درخصوص روند رتبه‌بندی صادرکنندگان گفت: رتبه‌بندی صادرکنندگان تاکنون خیلی موفق نبوده، چراکه برخی مولفه‌‌‌‌‌‌‌‌ها قابل نرم‌افزار کردن نبوده‌اند. ما تاکید بر سامانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای‌شدن رتبه‌بندی داریم تا زمینه امضا‌‌‌‌‌‌‌‌های طلایی و رانت از بین برود. با همکاری که با اتاق بازرگانی داشته‌ایم، این رتبه‌بندی سامانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای می‌شود و اقدامات اولیه آن انجام‌شده است و اتاق‌های استانی یکی یکی به این سامانه متصل می‌شوند.