بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای‌اقتصاد - لیلا لامعی : مس به‌عنوان فلزی پرکاربرد، از هزاران سال پیش تاکنون همواره مورد توجه و استفاده بشر بوده است. این فلز که با نام «فلز سرخ» نیز از آن یاد می‌شود، با رنگ طلایی و قرمزش در خانه‌‌‌ها، وسایل نقلیه و وسایل الکترونیکی کاربرد. مهم‌ترین ویژگی فلز پرکاربرد مس، رسانا بودن آن است. از طرفی این فلز 100‌درصد قابلیت بازیافت دارد و در برابر عوامل جوی و خوردگی خاک مقاوم است. همچنین خاصیت ضدمیکروبی دارد. مس برای سلامت گیاهان، حیوانات و انسان ضروری است.
جایگاه ایران در تولید مس در دنیا
مس سهم مهمی در اقتصاد ملی هر کشور دارد. در سال 2021 در دنیا، 2/ 21میلیون تن مس استخراج شد که سهم ایران از آن 340‌هزار تن بوده است. همچنین در سال گذشته میلادی، میزان تولیدات مس پالایش‌شده (کاتد) در دنیا به 3/ 24میلیون تن تنزل یافت. این رقم در سال 2020، به‌میزان 4/ 24میلیون تن بود. از طرفی میزان مصرف جهانی مس پالایش‌شده (کاتد) در سال 2021، به‌میزان 43/ 24میلیون تن بوده است. در سال گذشته میلادی، حدود 60‌درصد از تولید کاتد مس به سه‌کشور چین، شیلی و ژاپن اختصاص داشت. این در حالی است که میزان تولیدات مس پالایش‌شده (کاتد) در ایران 303‌هزار تن بوده است. بر این اساس، ایران در تولید مس پالایش‌شده جهان در سال 2021 جایگاه هجدهم را کسب کرد و هفتمین تولیدکننده کاتد مس در آسیا بود. از نظر میزان تولیدات‌ آند (ذوب) نیز ایران با تولید 361‌هزار تن، رتبه ششم آسیا و رتبه چهاردهم کل دنیا را کسب کرده است.
بهای مس به کدام سو می‌رود؟
آمارهای تاریخی نشان می‌دهد که بهای مس در بازار فلزات لندن طی 11سال اخیر نوسانات فراوانی داشته است. در اوایل مارس 2020 به دنبال شیوع پاندمی کرونا در دنیا، مس به همراه دیگر کامودیتی‌‌‌ها واکنش به‌شدت منفی نشان داد و تا کمتر از 5‌هزار دلار تنزل یافت. آخرین زمانی که بهای مس به زیر 5‌هزار دلار رسیده بود، به اواخر سال 2016 بازمی‌گردد. پس از آن با پیدایش واکسن، کاهش عرضه و بهبود تقاضا، بهای مس روند صعودی را در پیش گرفت و در اوایل می‌2021 تا سقف 10,719 دلار پیشروی کرد. پس از آن، بهای فلز سرخ اندکی تعدیل یافت. با آغاز جنگ روسیه و اوکراین در فوریه 2022 بازارها نسبت به این اتفاق واکنش نشان دادند؛ به‌طوری‌که در اوایل مارس 2022 بهای مس مجددا از 10‌هزار دلار و سقف قبلی عبور کرد؛ اما این سطح را حفظ نکرد، به طوری‌‌‌که در حال حاضر فلز سرخ در قیمت 8400دلار معامله می‌شود. از آنجا که تغییرات نرخ بهره فدرال رزرو بر سایر کامودیتی‌‌‌ها همچون قیمت مس در بازار (LME) تاثیر مستقیم خواهد گذاشت، رشد نرخ بهره و شرایط اقتصاد جهانی مانع رشد کامودیتی‌‌‌ها خواهد شد. این در حالی است که بسیاری معتقدند، احتمال رشد بیشتر نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو همچنان وجود دارد. در مقابل، پیش‌بینی‌‌‌ها از کاهش عرضه و بهبود تقاضا برای مس در بازارهای جهانی طی بلندمدت افق روشنی برای مس را ترسیم خواهد کرد.
بزرگ‌ترین تولیدکننده مس در ایران
همان‌طور که ذکر شد، ایران در سال 1400، 340‌هزار تن مس استخراج کرد که 295‌هزار تن آن از سوی شرکت ملی مس ایران استخراج شد. «فملی» به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده مس در ایران، در زمینه استخراج و بهره‌‌‌‎برداری از معادن مس، تولید محصولات پرعیار سنگ معدن و محصولات مسی فعالیت دارد. این شرکت دارای معادن متعدد مس در کشور و سه معدن فعال به نام‌‌‌های مس سرچشمه، معدن مس میدوک در کرمان و معدن مس سونگون در آذربایجان‌شرقی است. محصولات این شرکت در سه‌دسته شامل محصولات نهایی، محصولات میانی و محصولات جانبی دسته‌‌‌بندی می‌شود. تولیدات نهایی شرکت شامل مس کاتدی، مفتول و اسلب و بیلت، تولیدات میانی شامل کنسانتره مس و‌ آند مس و محصولات جانبی شامل کنسانتره مولیبدن، اکسید مولیبدن، لجن الکترولیزی طلا و نقره و اسید سولفوریک است. لازم به توضیح است که قیمت‌گذاری محصولات شرکت براساس نرخ‌های جهانی و برمبنای بازار بورس فلزات لندن است. محصولات داخلی شرکت در بورس‌کالا معامله می‌‌‌شوند.
ظرفیت اسمی محصولات این شرکت به شرح ذیل است:
کنسانتره مس: 1/ 1میلیون تن؛
کاتد مس: 5/ 452‌هزار تن؛
مفتول و اسلب: 6/ 182‌هزار تن؛
سنگ سولفیدی: 4/ 48میلیون تن؛
اسید سولفوریک: 5/ 1میلیون تن.
جایگاه «فملی» در بورس
شرکت ملی مس با سرمایه ثبت‌شده 40‌هزار میلیارد تومانی به‌عنوان ششمین نماد بزرگ بورسی با ارزش بازار 268‌هزار میلیارد تومان در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس در قیمت 6720ریال معامله می‌شود. P/ E گذشته‌نگر سهم برابر با 37/ 5 است. براساس آخرین صورت‌‌‌مالی ارائه‌شده توسط شرکت (حسابرسی‌نشده منتهی به 29/ 12/ 1400) میزان دارایی‌‌‌های شرکت 3/ 110‌هزار میلیارد تومان و میزان بدهی‌‌‌های آن 3/ 19‌هزار میلیارد تومان است. سهامداران اصلی شرکت به‌ترتیبِ بیشترین میزان مالکیت شامل کارگزاری سهام عدالت (سهم 17/ 36درصدی)، توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (سهم 05/ 12درصدی) و موسسه صندوق بازنشستگی شرکت ملی صنایع مس (سهم 92/ 7درصدی) هستند.
عملکرد شرکت ملی مس در سه‌ماه 1401
براساس آخرین گزارش ماهانه (خردادماه) شرکت در سه‌ماه بهار جمعا 2/ 15میلیون تن محصول تولید کرده است. میزان تولیدات کل محصولات شرکت در فروردین حدود 228‌هزار تن، در اردیبهشت حدود 5میلیون تن و در خردادماه 10 میلیون تن بوده است. عمده‌‌‌ترین تولیدات «فملی» در سه‌ماه ابتدای سال 1401، 251‌هزار تن اسیدسولفوریک (محصول جانبی)، 5/ 14میلیون تن سنگ سولفور، 6/ 40‌هزار تن کاتد مس (محصول نهایی) برای مصارف داخلی، 8/ 34‌هزار تن کاتد مس برای فروش صادراتی و 6/ 327‌هزار تن کنسانتره مس (محصول میانی) است. «فملی» از ابتدای سال تا پایان خردادماه 3/ 12‌هزار میلیارد تومان فروش داخلی و 7/ 9‌هزار تن فروش صادراتی داشته که نسبت به دوره مشابه سال 1400، افزایش 53درصدی در فروش داخلی و رشد 81درصدی در فروش صادراتی را ثبت کرده است.
عملکرد 1400 «فملی»
براساس آخرین صورت‌‌‌مالی (حسابرسی‌نشده منتهی به 29/ 12/ 1400)، «فملی» در سال گذشته 9/ 53میلیون تن سنگ سولفور مس استخراج کرده که 4/ 1میلیون تن آن را با نرخ متوسط 230‌هزار تومان به ازای هر تن به فروش رسانده است. همچنین این شرکت سال گذشته 2/ 1میلیون تن کنسانتره مس (محصول میانی) و 285‌هزار تن (داخلی و صادراتی) کاتد مس را به‌عنوان محصول نهایی تولید کرده است. «فملی» حدود 155‌هزار تن کاتد را با نرخ متوسط 231میلیون تومان به ازای هر تن در داخل کشور به فروش رسانده است. عمده تولید محصولات جانبی شرکت، اسیدسولفوریک است که در سال گذشته تولید این محصول شرکت، 819‌هزار تن بوده است. شرکت از فروش محصولات خود در داخل کشور 6/ 42‌هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده که نسبت به سال 99 با رشد 79درصدی همراه بوده است. 2/ 38‌هزار میلیارد تومان نیز ماحصل فروش صادراتی شرکت در سال 1400 بوده است. این رقم در سال 99، برابر با 4/ 18‌هزار میلیارد تومان بوده است. این شرکت در سال گذشته نسبت به سال 99، با رشد 92درصدی در درآمدها (مجموع فروش صادراتی و داخلی) و رشد 102درصدی در بهای تمام‌شده همراه بود. سود ناخالص شرکت در سال 1400 برابر با 6/ 53‌هزار میلیارد تومان بود که نسبت به سال 99 با رشد 87 درصدی همراه بود. شرکت در سال گذشته 50‌هزار میلیارد تومان سود خالص شناسایی کرد که نسبت به سال قبل‌‌‌تر با رشد 92درصدی همراه بود. شرکت در سال 1400، 1252ریال سود خالص به ازای هر سهم محقق کرد.
چالش عوارض صادراتی بر «فملی»
با وضع عوارض صادراتی طبق نامه 22 فروردین 1401، از سوی وزارت صمت، صادرات کنسانتره و کاتد مس نیز مشمول پرداخت عوارض شد. به دنبال این امر و پس از اعتراضات فراوان «فملی» اعلام کرد که صادرات محصولات مس کاتد این شرکت طبق بخشنامه اصلاحی مورخ 24/ 02/ 1401 از جدول مشمول حذف شده است. در گزارش تفسیری شرکت گفته شده است که میزان وضع عوارض صادراتی بر کنسانتره مس 11‌درصد تعیین شده که البته اعتراضات شرکت را به دنبال دارد و منجر به کاهش سود شرکت خواهد شد.