بازار آریا - دنیای اقتصاد- ندا لهردی : رشد تولید بین‌المللی کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی که از سال‌ها قبل در مسیر توسعه قرار داشتند، حتی در طول دوره همه‌گیری کووید-19 هم متوقف نشده است. نهاد ناظر روندهای سرمایه‌گذاری آنکتاد‌(کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد) اخیرا گزارش سالانه خود از رتبه‌بندی 100کسب‌وکار دیجیتال چند ملیتی برتر جهان را منتشر کرده است؛ شرکت‌هایی که مجموع فروش آنها در سال 2021 و نسبت به سال 2016 رشد تقریبی 160 درصدی را تجربه کرده است؛ رشدی که با متوسط نرخ افزایش سالانه 21 درصدی به دست آمده است. درآمد خالص این شرکت‌ها در فاصله سال 2020 تا 2021 تا بیش از 60 درصد رشد داشته است. در مقابل 100کسب‌وکار سنتی برتر جهان در همین دوره زمانی، روند رشد ثابت و بدون تغییری را به ثبت رسانده‌اند؛ به جز آن دسته از کسب‌وکارهایی که در صنعت تکنولوژی فعال هستند.

100 کسب‌وکار دیجیتال چند ملیتی برتر جهان شامل بازیگران پیشرویی از قبیل اوبر، توییتر و متا هستند. این گزارش همچنین نگاهی به تاثیر عملکرد بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی جهان بر جریان‌های تجاری و سرمایه‌گذاری انداخته است. ‌جیمز ژان، مدیر بخش سرمایه‌گذاری و توسعه کسب‌وکار آنکتاد در این مورد گفته است: «کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی می‌توانند عامل محرکی برای ایجاد رقابت‌پذیری در تمام بخش‌ها و صنایع باشند، فرصت‌های تجاری جدیدی برای کسب‌وکارها و فعالیت‌های کارآفرینی فراهم کرده و شاهراه‌های‌ تازه‌ دسترسی به بازارها و شرکت در زنجیره ارزش جهانی ایجاد کنند.»
کسب‌وکارهای فعال و پربازده
شرکت‌های بزرگی از قبیل اوبر، توییتر و متا که سهام آنها در بازار سهام عرضه می‌شود، شرکت‌هایی جهانی هستند که هسته اصلی تجارت‌شان در یکی از بخش‌های اقتصاد دیجیتال شامل پلتفرم‌ها، راهکارها، محتوا یا تجارت الکترونیک خلاصه می‌شود. پویایی اصلی شرکت‌های دیجیتال همراه با شتاب آنها برای به‌کارگیری راهکارهای دیجیتال، در طول دوران همه‌گیری کووید-19 در سراسر جهان قوت گرفت و به دنبال خود تغییرات چشمگیری را در فهرست 100 کسب‌وکار دیجیتال چند ملیتی برتر جهان ایجاد کرد.
در طول پنج سال گذشته، 39 شرکت جدید به این رتبه‌بندی پیوسته‌اند و در نهایت جایگزین شرکت‌هایی شده‌اند که یا خریده شده یا به هر دلیلی از این رتبه‌بندی بیرون مانده‌اند. در همین دوره زمانی، تعداد پلتفرم‌های اینترنتی موجود در این فهرست از 11 شرکت به 15 شرکت افزایش پیدا کرده است که از این میان، 9 شرکت جدید هستند.
بیشترین شرکت‌های حاضر در این فهرست (34 شرکت) در بخش راهکارهای دیجیتال فعال هستند. بعد از بخش راهکارهای دیجیتال، بخش محتوای دیجیتال با سهم 31 درصدی از کل درآمد شرکت‌های حاضر در این فهرست در سال 2021، در جایگاه دوم قرار دارد. با این حال بخش تجارت الکترونیک بیشترین سهم درآمدی را در این فهرست به خود‌ اختصاص داده و این اتفاق به خاطر حضور دو شرکت بزرگ یعنی آمازون از ایالات متحده آمریکا و علی‌بابا از چین، رخ داده است. به این ترتیب بخش تجارت الکترونیک 34 درصد از کل درآمد شرکت‌های حاضر در فهرست 100 کسب‌وکار دیجیتال چند ملیتی برتر جهان در سال 2021 را به خود اختصاص داده است.
توزیع جغرافیایی بسیار متراکم
این رتبه‌بندی همچنان در حاکمیت و سلطه شرکت‌هایی از اقتصادهای توسعه‌یافته قرار دارد که اغلب در ایالات متحده آمریکا یا اروپا مستقر هستند. با این حال اما تنوع جغرافیایی این شرکت‌ها با ورود شرکت‌های بیشتری از چین، جنوب‌شرق آسیا و آمریکای لاتین به این فهرست، کمی بهبود پیدا کرده است. کارشناسان و تحلیل‌گران معتقدند که این اتفاق به دنبال افزایش سطح دانش و آگاهی از طرفی و افزایش نیاز و تقاضای بازارها از طرف دیگر رخ داده است. به عقیده آنها، بهبود دانش محلی نسبت به تجارت الکترونیک به خصوص در بعضی کشورهای در حال توسعه، عامل مهمی برای افزایش سهم و تعداد شرکت‌های دیجیتال چند ملیتی غیر‌آمریکایی در این فهرست بوده است.
سرمایه‌گذاری در توسعه فیزیکی
شرکت‌های دیجیتال چند ملیتی با سرمایه‌گذاری نه چندان سنگینی در دارایی‌های فیزیکی‌شان می‌توانند به بازارهای خارجی دسترسی پیدا کنند. در حالی که دارایی‌های فیزیکی این شرکت‌ها از سال 2016 کاهش نسبی داشته، اما در مقابل فروش خارجی آنها رشد پیدا کرده است. این نسبت در فاصله سال 2016 تا 2021 تا 11 درصد رشد پیدا کرده است و جالب اینکه بیشتر این رشد در سال 2021 رخ داده؛ اتفاقی که به دنبال افزایش فروش این شرکت‌ها در طول همه‌گیری کووید-19 رخ داده است.
این در حالی است که این همه‌گیری باعث ترغیب بعضی از کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی به سرمایه‌گذاری در عملیات، ساخت کارخانه و دفاتر کار در خارج از مرزهای کشور خودشان شد. به خصوص کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی فعال در بخش تجارت الکترونیک میزان سرمایه‌گذاری‌شان برای توسعه دارایی‌های فیزیکی و احداث دفاتر کاری - اغلب برای پروژه‌های لجستیکی و توزیع- را در سال 2020 تا 120 درصد افزایش دادند و این افزایش در سال 2021 تا 10 درصد دیگر هم اضافه شد.
جیمز ژان در این مورد گفته است: «کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی، گروهی از شرکت‌های بسیار فعال و پویا هستند که بر اساس مزایای خاص شرکت‌های‌شان در مالکیت دارایی‌های غیرملموس، اثرات شبکه‌ای و دارایی‌های دیجیتال، می‌توانند در کوتاه‌مدت رشد قابل‌توجهی در مقیاس کسب‌وکارشان کرده و همزمان فعالیت‌های‌شان را به خارج از مرزهای کشور مادر توسعه بدهند. به این ترتیب، توسعه جهانی کسب‌وکارهای دیجیتال چند ملیتی تا حد زیادی به توسعه استراتژی‌های اقتصاد‌های میزبان آنها مرتبط است.»