بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای‌اقتصاد : به تمامی‌ مشاهدات زمینی که با استفاده از ماهواره‌ها، از راه دور و بدون تماس فیزیکی با عوارض سطح زمین صورت می‌گیرد «فضاکاو» می‌گویند.
چندین شرکت فضاپایه در جهان مشغول فعالیت هستند که هر کدام در حوزه‌های تخصصی مختلفی مانند کشاورزی و منابع طبیعی، مدیریت شهری، نفت و گاز، معدن، مدیریت بحران، محیط زیست و ... فعالیت می‌کنند. به عنوان مثال در حوزه کشاورزی دقیق شرکت فارمر اج (Farmer Edge) کانادایی موفق‌ترین شرکت در این زمینه است. تیم‌های ایرانی با توجه به نبود ماهواره بومی ‌و محدودیت در دسترسی به تصاویر ماهواره‌های تجاری، با تمرکز بر ارائه خدمات فضاپایه مبتنی بر تصاویر منبع باز و در حوزه‌های محدودتری مانند کشاورزی، مدیریت بحران و مدیریت شهری به صورت تخصصی مشغول فعالیت هستند. عمده تفاوت فضاکاو‌های ایرانی و خارجی در نو بودن این کسب‌وکار‌ها در کشور است هرچند با وجود عمر کم این کسب‌و‌کارها، فعالیت‌های قابل توجه و نوآورانه‌ای صورت گرفته و در صورت پرتاب موفق ماهواره بومی ‌این کسب‌وکار‌ها با شتابی بسیار بیشتر مسیر توسعه را طی خواهند کرد.ماهواره‌های مشاهدات زمینی (Earth Observation) با ثبت امواج الکترومغناطیس منعکس شده از عوارض زمینی در باند‌های طیفی مختلف، اطلاعات ارزشمندی ضبط می‌کنند که با آنالیز این داده‌ها ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی این عوارض، قابل استخراج است. به عبارت دیگر ماهواره از ارتفاع 200 تا 1000 کیلومتری با پایش سطح زمین و دریافت انرژی الکترومغناطیس منعکس‌شده، آنالیز‌های مختلف را در اختیار متخصصان قرار می‌دهد.
ساخت اولین سامانه پایش ماهواره‌ای و هوایی مزرعه با نام «جووتیار»
در همین راستا مدیرعامل شرکت فضا‌پایه مدیریت مکانی فضا‌کاو گفت: تصاویر ماهواره‌ای به عنوان یکی از نوین‌ترین روش‌های جمع‌آوری داده با دارا بودن قابلیت‌های مختلفی از جمله گستره دید وسیع، ارزان بودن، پوشش تکراری، دسترسی به نقاط دور‌افتاده و دقت بالای آنها از یک سو و پیچیدگی و توسعه روزافزون پدیده‌های پویای سطح زمین از سوی دیگر، سبب ایجاد رویکردی جدید در مدیریت بهینه پدیده‌های سطح زمین شده است. صباح معتمدی با اشاره به نقشه‌برداری هوایی گفت: نقشه‌برداری هوایی اطلاعات مهمی ‌را تامین و در برنامه‌ریزی، طراحی و نگهداری زیرساخت‌ها و همچنین مشخص کردن مرز‌های املاک نقش ایفا می‌کند اما امروزه این روش‌ها به علت طولانی بودن زمان برداشت، پردازش یا دشوار بودن استقرار نفرات و تجهیزات در محل‌های صعب‌العبور و مناطق شهری با تراکم بالا، هزینه زیادی را به پروژه‌های مهندسی تحمیل می‌کند.
وی ادامه داد: فتوگرامتری هوایی با پهپاد به عنوان نوین‌ترین روش نقشه‌برداری زیرساخت‌ها، مناطق شهری و روستایی، معادن، خطوط انتقال نیرو، کشاورزی و ... علاوه بر کاهش زمان و هزینه، امکان تهیه نقشه‌های با دقت 2 سانتیمتر، تصاویر ارتوفتو، مدل‌های سه‌بعدی زمین (DTM) و سطح (DSM) را فراهم می‌کند. این کارآفرین کرمانشاهی با اشاره به ساخت اولین سامانه پایش ماهواره‌ای و هوایی مزرعه با نام «جووتیار» در این شرکت گفت: جووتیار واژه‌ای کُردی به معنی «کشاورز» است و این سامانه در حقیقت برای کمک به کشاورزان طراحی شده است. وی افزود: این سامانه تحت وب است و از تصاویر ماهواره‌ای سازمان فضایی اروپا و آمریکا استفاده می‌کند و دسترسی آن هم برای سازمان‌ها و هم برای کشاورزان امکان‌پذیر است. در این سامانه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، پایش وضعیت رشد و سلامت محصولات کشاورزی انجام و مشکلات اراضی کشاورزی نمایان می‌شود.
معتمدی گفت: در گام اول دسترسی سامانه برای سازمان‌های کشاورزی فراهم شد که یکی از مهم‌ترین خدمات در این زمینه برآورد سطح زیرکشت و تخمین عملکرد محصول است. در حال حاضر آمار دقیقی از سطح زیرکشت محصولات وجود ندارد و عمده آمار به‌صورت برآوردی است، اما در این سامانه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و با استفاده از آنالیز دوره‌‎ای سطح زیرکشت هر محصول با صحت بالا به دست می‌آید. وی افزود: از طرفی این سامانه قادر است برآورد میزان عملکرد محصول را با توجه به الگوریتم‌هایی که برای آن توسعه داده شده، داشته باشد و مشخص کند در این میزان سطح زیرکشت چقدر محصول برداشت خواهد شد. همین کاربرد کمک بزرگی برای سازمان‌های کشاورزی و برنامه‌ریزان این حوزه کشور خواهد بود، چرا که با داشتن آمار دقیق سطح زیرکشت و مقدار محصول برداشتی می‌توان بازار محصولات کشاورزی را به خوبی تنظیم و مدیریت و صادرات و واردات محصولات را کنترل کرد و این‌طور نمی‌‎شود که یک‌بار محصولی در کشور آنقدر زیاد شود که کسی خریدار آن نباشد و یک‌بار آنقدر کمیاب شود که قیمت آن سربه فلک بکشد.
این کارآفرین کرمانشاهی با اشاره به اجرای پروژه ملی برای صندوق بیمه کشاورزی گفت: در این پروژه پایش ماهواره‌ای از سطح زیرکشت چهار محصول گندم، جو، برنج و کلزا در سطح کشور انجام شد. وی با بیان اینکه در گام بعدی دسترسی کشاورزان به سامانه تا پایان اردیبهشت امسال فعال می‌شود، گفت: در این دسترسی کشاورزان و شرکت‌های کشت و صنعت قادر خواهند بود گوشه‌به گوشه اراضی کشاورزی خود را رصد کنند.
کاهش خسارت محصولات با تمرکز بر فناوری
وی افزود: دقت ماهواره‌ای که در این سامانه مورد استفاده قرار گرفته 10 متر است، یعنی در هر هکتار از اراضی کشاورزی 100 نقطه 10×10 قابل رصد خواهد بود و در این 100 نقطه اطلاعاتی مانند وضعیت رشد محصول، وضعیت کلروفیل، سطح برگ، نیتروژن، نیاز آبی و تنش‌های محصول به صورت پنج روز یک‌بار به صورت نقشه و نمودار گزارش می‌شود. وی افزود: علاوه بر پایش ماهواره‌ای، خدمات هواشناسی ماهواره‌ای هم به کشاورزان در این سامانه ارائه می‌شود، به نحوی که گزارش وضعیت بارش، سرعت باد، رطوبت هوا و… به کشاورز اطلاع داده شده و پیش‌بینی وضعیت جوی چند روز آینده هم گزارش می‌شود. معتمدی خاطرنشان کرد: امکان سفارش خدمات هوایی با پهپاد مانند سمپاشی و محلول‌پاشی هوایی و تصویربرداری چند‌طیفی هوایی با دقت پنج سانتیمتر و نیز مدیریت مالی هم در این سامانه فراهم شده است، به نحوی که گزارشی از هزینه‌کرد و درآمدهای کشاورزان محاسبه شده و در اختیار آنها قرار می‌گیرد و در نهایت مزیت دیگر این سامانه برقراری ارتباط کشاورز با کارشناسان کشاورزی است.
مدیرعامل شرکت فضا‌پایه مدیریت مکانی فضا‌کاو در حوزه پایش‌های ماهواره‌ای به خدمات دیگر این شرکت اشاره کرد و افزود: در کنار پایش ماهواره‌ای، خدمات هوایی هم به کشاورزان عرضه می‌شود و در ارائه این خدمات از پهپادها برای سم‌پاشی یا محلول‌پاشی محصول استفاده می‌شود. وی به مزیت‌های استفاده از پهپادها در انجام سم‌پاشی محصولات کشاورزی اشاره کرد و ادامه داد: در این روش صرفه‌جویی بسیاری در زمان صورت می‌گیرد، به نحوی که یک هکتار زمین کشاورزی تنها ظرف هفت تا هشت دقیقه سم‌پاشی می‌شود. وی افزود: در این روش صرفه‌جویی بالایی در مصرف سم و آب هم صورت می‌گیرد، به نحوی که مصرف سم در این روش 30 درصد نسبت به روش‌های دیگر کمتر است‌، همچنین میزان مصرف آب نیز به شدت کاهش یافته، به نحوی که اگر در سم‌پاشی معمولی یک لیتر سم با 400 لیتر آب مخلوط می‌شود، در این روش هر لیتر سم تنها با 9 لیتر آب مخلوط شده و برای سم‌پاشی استفاده می‌شود.
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در حوزه پایش‌های ماهواره‌ای اظهار کرد: علاوه بر این در این روش از خسارت محصولات کشاورزی هم جلوگیری می‌شود، چرا که در روش‌های دیگر تجهیزات سم‌پاشی باید وارد مزرعه شوند که در این صورت احتمال آسیب محصول وجود دارد، اما در این روش محصول بدون آسیب و از هوا سم‌پاشی می‌شود. این فناور کرمانشاهی به دقت بالای سمپاشی با استفاده از پهپاد نیز اشاره کرد و افزود: نازل‌های پهپاد به گونه‌ای هستند که سم به طور یکسان به تمام نقاط زمین می‌رسد و هیچ قسمتی از مزرعه بدون سم‌پاشی نمی‌ماند.