بزرگنمايي:

بازار آریا - سرانه مصرف گوشت، برنج و لبنیات ایرانیان کاهش داشته است، آخرین بررسی‌ها هم نشان می‌دهد در سال 97، شرایط اقتصادی به گونه‌ای بوده که هفت دهک جامعه نتوانسته‌اند کالری مورد نیاز خود را تامین کنند. حالا سوال اینجاست که آیا ایرانیان با سوءتغذیه مواجه هستند؟

نه جنگ است و نه بحران طبیعی وسیعی پیش آمده! صحبت از تورمی است که گریبان اقتصاد ایران را گرفته است و هر بار تاثیرش را روی گوشه‌ای از زندگی جامعه نشان می‌دهد.
یکی خانه‌اش کوچک شده و آن یکی مجبور شده شغل دوم یا سوم بگیرد تا از پس هزینه‌های جاری برآید. اضطراب و استرس ناشی از وضعیت اقتصادی هم برخی را روانه بیمارستان روانی کرده است. حالا هم روایت‌‌ها و هم آمارهای رسمی حکایت از کوچک شدن سفره مردم دارد.
اما جالب این است که فقط سفره دهک‌های کم‌درآمد کوچک نشده. تورم،‌ حتی روی مصرف بالاترین دهک‌های جامعه هم اثر گذاشته و میزان مصرف مواد غذایی آنها را هم کاهش داده است.
سوءتغذیه برای ایرانیان جدی شده
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد مصرف گوشت در کلیه دهک‌ها نصف شده و در سال 98 نسبت به سال 90 مردم کمتر برنج، گوشت و لبنیات می‌خورند.
مردم کالاهای اساسی را از سفره خود حذف کرده‌اند. اما کدام ماده غذایی را جایگزین کرده‌اند؟ زهرا کاویانی، کارشناس اقتصادی به تجارت‌نیوز می‌گوید: «مساله این نیست که مردم مصرف کالاهای اساسی را کاهش داده‌اند. اتفاق مهم این است که آنها جایگزینی برای این مواد غذایی نداشته‌اند. یعنی بخشی از مصرف مواد غذایی را حذف کرده‌اند. اما چیزی جایگزین این مواد نشده است.»
کاویانی با اشاره به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید «تا پیش از سال 97 سوتغذیه برای کشور حاد و قابل بررسی نبود. حتی در سال 98 برخی از گروه‌های پایین جامعه، کمبود کالری خود را با قند و شکر جبران می‌کردند. اما در سال 99 قیمت قند و شکر هم افزایش داشته و برخی خانواده‌ها توان خرید آن را هم ندارند. برای همین موضوع سوتغذیه در ایران جدی است و این موضوع باید بررسی شود.»
اما چند دهک جامعه ایران دارای سوتغذیه هستند؟
سو تغذیه 7 دهک درآمدی در ایران؟
میانگین حداقل کالری موردنیاز روزانه بر مبنای گزارش وزارت بهداشت 2367 کالری در روز است اما براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده در سال 97 فقط سه دهک بالایی جامعه توانسته‌اند کالری موردنیاز روزانه خود را دریافت کنند. به عبارت دیگر هفت دهک جامعه، کمتر از استاندارد اعلامی وزارت بهداشت کالری مصرف کرده‌اند.
جز این آمارهای دیگری هم وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف مواد غذایی در بین برخی از دهک‌ها با استانداردهای مشخص شده فاصله معنادار دارد.
پیش‌تر احمدرضا درستی، استاد دانشگاه علوم پزشکی و متخصص تغذیه به ایسنا گفته بود هر فرد باید روزانه 180 گرم گوشت و 500 گرم لبنیات مصرف کند. آن هم از دو نوع متفاوت.
بر این اساس یک خانواده چهار نفره باید روزانه 700 گرم گوشت و دو کیلو گرم از انواع لبنیات را مصرف کند. اما آمارها چه می‌گوید؟
بر اساس گزارشی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر کرده یک خانوار دهک اول ماهانه 300 گرم گوشت قرمز و 3400 گرم گوشت مرغ مصرف می‌کند. مجموع مصرف گوشت در این خانوارها در ماه زیر 4 کیلو گرم در ماه است. یعنی از گوشت مورد نیاز ماهانه یک فرد هم کمتر است!
یا به عبارت دیگر میزان گوشتی که این خانوارها مصرف می‌کنند پاسخگوی نیاز پنج تا شش روز یک خانواده است و آنها 24 روز دیگر کالری لازم را دریافت نمی‌کنند.
میزان مصرف ماهانه لبنیات در این خانوارها هم 8 کیلو است. اما هر فرد باید روزانه 500 گرم لبنیات مصرف کند که نمی‌کند.
تقدم سرپناه بر غذا؟
آمارهایی که تاکنون عنوان شد، آمار سرانه مصرف مردم در سال 97 و 98 است. سال‌هایی که تورم آن بسیار کمتر از سال 99 و 1400 بود. افزایش تورم کالاها در این دو سال قطعا مصرف خانوارها را مجددا کاهش داشته است.
اما آمارها نکته دیگری هم دارد. 60 درصد درآمد خانوار صرف هزینه‌های مسکن می‌شود و مردم با 40درصد باقیمانده باید هم هزینه‌های خوراکی را بدهند هم پوشاک، حمل و نقل، هزینه‌های آموزش و بهداشت و … را. به همین دلیل به نظر می‌رسد داشتن سرپناه و دیگر هزینه‌ها بر تامین کالری مقدم است.
از طرف دیگر قیمت مواد غذایی هم افزایش قابل توجه داشته است. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران در مرداد ماه 1400 نسبت به سال گذشته متوسط قیمت گوشت گاو یا گوساله حدود 58 درصد، گوشت گوسفندی 34 درصد و برنج ایرانی حدود 43 درصد افزایش داشته است.
همچنین در گروه لبنیات، شیر پاستوریزه بیش از 68 درصد، دوغ حدود 60 درصد و خامه نیز بیش از 86 درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
سفره بیکارشده‌ها هم کوچک شد!
شیوع کرونا در کنار دیگر عوامل بر اقتصاد ایران اثر گذاشت. برخی بیکار شدند و برخی هم درآمدشان کم شد. کسانی که کار خود را از دست دادند، هزینه‌های زندگی خود را به اجبار کم کردند تا چرخ زندگی خود را هر طور که شده بچرخانند.
موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی نیز پژوهشی در دوران شیوع کرونا (اواخر سال 98 و 99) انجام داده که بر اساس آن بیش از 76 درصد بیکارشده‌ها مجبور به کاهش هزینه‌های مواد خوراکی خود و خانواده‌ها شده‌اند.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، مصرف گوشت قرمز حدود 72 درصد از خانواده‌های افراد بیکارشده، کاهش جدی پیدا کرده‌ و حدود 15 درصد از خانواده‌های بیکارشده‌ها، حتی پیش از دوره بیکاری نیز توان خرید گوشت قرمز به صورت ماهانه را نداشته‌اند.
همچنین حدود 76 درصد از خانواده‌ها، کاهشی محسوس در مصرف مرغ، حدود 71 درصد از خانواده‌ها کاهش در مصرف برنج، 61 درصد خانواده‌ها کاهش مصرف در لبنیات را در دوره شیوع ویروس کرونا تجربه کرده‌اند.
سال گذشته نیز تجارت‌نیوز در گزارشی به کاهش قدرت خرید برخی از افراد جامعه پرداخت که به جای گوشت، اسکلت مرغ و گوسفند را ترجیح می‌دهند. همه آمارها و بررسی‌های بالا نشان می‌دهد اگر تورم افسارگسیخته در کنار بیکاری کنترل نشود ایرانیان در سال‌های آینده دچار سوتغذیه جدی می‌شوند.