بزرگنمايي:

بازار آریا - کارشناس بازار سرمایه با بررسی ارزش و سهم اوراق بدهی در فرابورس و بورس طی 7 ماه سال گفت: بازار بدهی رقیب بازار سهام نیست بلکه مکمل دیگری تلقی می‌‌شود.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس ، محمد مهدی مومن‏‏‌زاده با انتشار مطلبی با عنوان " دوگانه اشتباه بورس و اوراق" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: افت‌‌‌ و خیز شاخص بورس معمولا توجهات را به سمت دلایل آن جلب می‌کند. گاهی اوقات سیاست‌های پولی به‌‌‌عنوان دلیل اصلی نوسانات شمرده می‌شود و گاهی اوقات هم برخی ابزارهای مالی.
هرچند تلاش برای شناخت ریشه‌‌‌ای دلایل تغییرات در بازار سرمایه مسئله موجه و مبارکی است اما تلاش برای فهم این موضوع نباید با پاسخ‌‌‌های ساده و سرراستی که عموما شنیده می‌شود فیصله پیدا کند. یکی از این موارد که بعضا دلیل ریزش بازار سرمایه نامیده می‌شود، فروش اوراق است. بخشی از فروش اوراق از طریق فرابورس انجام می‌شود و در حقیقت بستر اصلی آن بازار سرمایه است. از همین رو این تلقی در برخی نظرات منعکس شده که فروش اوراق موجب تضعیف بازار سرمایه می‌شود. چراکه تصور می‌شود پولی که صرف خرید این اوراق می‌شود می‌توانست در بازار سهام راه پیدا کند.
این تلقی هرچند در ظاهر موجه به‌‌‌نظر می‌رسد اما واقعیت بازار آن‌‌‌ را تایید نمی‌‌‌کند. اولین موضوعی که باید در این زمینه به‌‌‌آن توجه داشت این است که بازیگران بازار اوراق با بازیگران بازار سهام یکی نیستند. بازدهی و ریسک اوراق و سهام به‌‌‌قدری متفاوت است که به‌‌‌لحاظ رفتاری نمی‌توان متقاضیان آنها را در یک دسته جای داد.
به‌‌‌عبارتی، متقاضیان خرید اوراق در حقیقت کسانی هستند که ریسک حضور در بازار سهام را نمی‌‌‌پذیرند. در عوض خیال آنها در مورد سوددهی راحت‌‌‌تر از افرادی است که در بازار سهام حضور دارند. به‌‌‌همین دلیل است که مشتری اصلی اوراق بدهی در بازار سرمایه نیز صندوق‌های با درآمد ثابت هستند. این صندوق‌ها از دو روش برای خرید اوراق استفاده می‌کنند. در روش اول، اوراق جدید را با اوراق سررسید شده جایگزین و در روش دوم از ظرفیت افزایش حجم صندوق‌ها استفاده‌ می‌کنند.
بنابراین نمی‌توان مخاطب هر دو بازار را همگن دانست. در مقام مقایسه، سپرده‌‌‌های بانکی مشابهت بیشتری با بازار اوراق دارند تا بازار سهام و بازار اوراق. چراکه سپرده‌‌‌های بانکی و بازار اوراق بدهی با وجود تفاوت‌‌‌های بنیادین به‌‌‌نوعی بازارهای کم‌ریسک و عموما دارای بازدهی پایین‌‌‌تر از سایر بازارها هستند. براین اساس، حتی در جایگاه مقایسه نیز نمی‌توان بازار اوراق را جانشین بازار سهام فرض کرد. استدلال مذکور مبنی بر اینکه عرضه اوراق بدهی در بازار سرمایه موجب ریزش آن بازار شده، درست نیست. اصولا این دو بازار با توجه به متقاضیان متفاوتی که دارند، بین یکدیگر جنبه رقابتی ندارند.
ارزش بازار سرمایه اعم از بورس و فرابورس از سه جزء تشکیل شده است: سهام، ETFs و اوراق بدهی. در حقیقت هرکدام از اینها موجب افزایش ارزش بازار می‌‌‌شوند. فارغ از سهام که هم در بورس نقش بازی می‌کند و هم در فرابورس، ETFs عمدتا در بورس عرضه می‌شود و اوراق بدهی عموما در فرابورس.
از آنجا که موضوع مورد بررسی اوراق بدهی است از بررسی ETFs امتناع می‌‌‌شود. در این حوزه طی 7 ماه سال جاری ارزش اوراق بدهی در فرابورس، بیش از 103‌ هزار میلیارد تومان افزایش یافته که نشان می‌دهد به‌‌‌میزان همین مبلغ به ارزش بازار فرابورس اضافه شده است. بورس نیز با رشد 2550‌ میلیارد تومانی ارزش بازار اوراق با رشد ارزش مواجه شد. محاسبه رشد ماهانه ارزش اوراق بدهی در بورس و فرابورس نشان می‌دهد در این مدت بطور میانگین، ماهی 5 ‌درصد از این محل به ارزش بازار سرمایه اضافه شده است.
البته عمده این افزایش ارزش‌‌‌ها در 2 ماه شهریور و مهر اتفاق افتاده است. بطور مثال رشد ماهانه ارزش اوراق در فرابورس در 5 ماه نخست سال کمی بیش از 6500‌ میلیارد تومان بوده اما در 2 ماه بعدی این رقم به 35‌.5 هزار‌ میلیارد تومان افزایش یافته (بیش از 5 برابر شده) است. مجموع رشد ارزش اوراق بدهی در بورس و فرابورس نیز طی 5 ماه نخست سال معادل 4. 2 درصد بوده که در 2 ماه بعدی به 4. 11 درصد می‌رسد (بیش از 5. 4 برابر می‌شود) از همین رو طی 2 ماه اخیر اتفاقات قابل‌توجهی در بازار اوراق رخ داده است.
از زمانی که عملیات بازار باز در خرداد 99 اجرایی شد، سهم اوراق بدهی از ارزش بورس و فرابورس که تا 51. 1 درصد کاهش یافته بود، افزایش یافته و به 63. 3 درصد می‌‌‌رسد. این در حالی است که در سال 99 ارزش بازار سرمایه فارغ از بخش بازار بدهی، بطور قابل‌توجهی افزایش یافته بود.
بنابراین افزایش این نسبت در این شرایط حکایت از رشد قابل‌توجه بازار بدهی طی یک ساله 99 داشت. در فروردین، اردیبهشت و خرداد نیز سهم ارزش اوراق بدهی از ارزش کلی بازار به روند صعودی ادامه داده و به‌‌‌ترتیب به رقم‌‌‌های 04. 4 ، 42. 4 و 43. 4 درصد رسید. البته یکی از دلایل افزایش این نسبت، متوقف شدن روند فزاینده رشد ارزش بازار بود. در تابستان نیز طی تیر ، مرداد و شهریور این رقم به 09. 4 ، 67. 3 و 4. 4 درصد رسید. این رقم در مهر ماه معادل 78. 4 درصد بود.
مفهوم این مقایسه این است که 5‌ درصد بازار سرمایه با محوریت ابزارهای مالی مربوط به اوراق بدهی شکل گرفته است. بنابراین اگر با این نگاه به بازار اوراق بدهی نگاه کرد نه‌‌‌تنها بازار اوراق رقیب بازار سهام نیست بلکه مکمل دیگری تلقی می‌‌شود. بنابراین خبرهایی که از بانک مرکزی در خصوص انتشار اوراق منتشر می‌شود نباید موجب ناراحتی فعالان بورس شود. اصولا این دو بازار راه خود را می‌‌‌روند و جای یکدیگر را تنگ نکرده‌‌‌اند. ضمن اینکه در مواردی مانند افزایش ارزش بازار شرکت بورس و فرابورس تاثیر مثبت نیز داشتند.