بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : فعالان عرصه صنعت در حاشیه ایران اکسپو 2024، با اشاره به مشکلات و موانع رشد تولید در بنگاه‌‌‌های صادراتی از پتانسیل‌‌‌های صادراتی صنایع گفتند و اینکه نیازمند بازارهای جدید صادراتی هستیم. به اعتقاد فعالان این عرصه، با رونق صادرات بسیاری از مشکلات تولید در مسیر حل شدن قرار می‌گیرد. اما به دلیل موانعی که بر سر راه تولید و صادرات وجود دارد و محدودیت‌های ناشی از تحریم، بسیاری از بازارهای صادراتی تولیدات داخلی را به رقبای منطقه‌‌‌ای واگذار کرده‌‌‌ایم. اعضای کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران در پنل تخصصی «توانمندی‌‌‌ها و ظرفیت‌‌‌های صنعتی کشور» بر ضرورت عبور از خام‌‌‌فروشی و پیش رفتن به سمت صادرات دانش‌‌‌بنیان و کالاهای با ارزش‌افزوده بیشتر تاکید کردند که ارزآوری بیشتری به دنبال دارد و علاوه بر سود ناشی از صادرات، تولید ناخالص داخلی را نیز افزایش می‌دهد. رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران در این نشست پیشنهاد کرد برای کاهش تاثیر تحریم‌‌‌ها و افزایش بهره‌‌‌وری، علاوه بر تدوین قوانین توسعه‌‌‌ای، جلوی خام‌‌‌فروشی گرفته شود. به گفته آنها با توقف خام‌فروشی، زنجیره ارزش در صنایع پایین‌دستی تقویت می‌شود.
پنل تخصصی «توانمندی‌‌‌ها و ظرفیت‌‌‌های صنعتی کشور» با حضور سخنرانان بخش خصوصی و بخش دولتی به همت کمیسیون صنعت اتاق ایران در حاشیه نمایشگاه اکسپو 2024 برگزار شد. ابوالفضل روغنی‌‌‌گلپایگانی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران، به عنوان اولین سخنران این نشست، گفت: به دلیل استفاده گسترده تمامی صنایع از صنعت بسته‌‌‌بندی، این صنعت از اهمیت ویژه‌‌‌ای برخوردار است. هرچند این صنعت یکی از ابزارهای سنجش شاخص‌‌‌های توسعه اقتصادی و صنعتی است؛ اما در سال گذشته وضعیت خوبی نداشت. از سوی دیگر، با وجود اینکه ایران پس از چین دومین کشوری است که توانست تولید کاغذ داشته باشد، امروزه جایگاه خوبی در این حوزه ندارد. سرانه مصرف کاغذ در ایران سالانه 21کیلوگرم و در اروپا 57کیلوگرم است. این عدد در کشورهای اسکاندیناوی و برخی کشورهای آمریکایی 157کیلوگرم است. این اعداد نشان می‌دهد که تا رسیدن به شاخص‌‌‌های جهانی راه زیادی در پیش داریم.
وی ادامه داد: تولید کل جهانی کاغذ در حدود 425میلیون تن است. این کاغذها تنها از درختان تولید نمی‌‌‌شوند و به وسیله ماشین‌‌‌آلات مختلف از مواد اولیه مختلف همچون خرده‌‌‌چوب‌‌‌های جنگلی و سنگ ساخته می‌‌‌شوند. در سال‌های 2008 و 2009 حدود 70‌درصد این 425میلیون تن کاغذ از چوب‌‌‌های جنگلی ساخته می‌‌‌شد؛ اما در حال حاضر خوشبختانه این رقم در حال تغییر است و کشورها در حال حرکت به سمت تولید کاغذ بازیافتی هستند. کاغذ می‌‌‌تواند تا هفت‌بار به چرخه تولید بازگردد.
رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران ادامه داد: بیشترین تولید کاغذ در دنیا به ترتیب در کشورهای چین با 125میلیون تن، آمریکا با 72میلیون تن، ژاپن با 26میلیون تن و آلمان با 23میلیون تن صورت می‌گیرد. در ایران رقم تولید کاغذ یک‌‌‌میلیون و 600‌هزار تن است. آمار تولید کاغذ تحریر در دنیا حدود 150میلیون تن بوده، اما با گسترش فضای دیجیتال مصرف کاغذ کاهش یافته و به 50 تا 70میلیون تن رسیده است.
روغنی‌گلپایگانی تاکید کرد: در ایران به دلیل سیاست‌‌‌های غلط و هدررفت منابع ارزی 350‌هزار تن واردات کاغذ تحریر داشته‌‌‌ایم، اما می‌‌‌توان گفت نیاز واقعی کشور 150‌هزار تن است که 45‌هزار تن آن با آموزش‌‌‌وپرورش مرتبط است. این حجم از واردات بیهوده با ارز 4200تومانی انجام می‌‌‌شد که منابع ارزی را هدر می‌‌‌داد. ظرفیت تولید کاغذ در داخل کشور حدود 190‌هزار تن است. حدود 6سال پیش، چیزی در حدود 120‌هزار تن مصرف کاغذ روزنامه داشتیم، اما در حال حاضر روزنامه‌‌‌ها در حال نابودی و در حال خارج شدن از چرخه هستند. در خصوص کاغذ بسته‌‌‌بندی، مجوز طراحی کارخانه کاغذ در کشور برای تولید 3میلیون و 200‌هزار تن وجود دارد.
وی ادامه داد: همان‌طور که گفته شد صنعت بسته‌‌‌بندی با رشد اقتصادی مرتبط است؛ ما دو سال پیش حدود 950‌هزار تن مصرف کارتن داشته‌‌‌ایم، اما در حال حاضر 750‌هزار تن مصرف داریم که نشان‌‌‌دهنده حال بد اقتصاد کشور است. پس از دوران کرونا، مصرف کاغذ بسته‌‌‌بندی و کاغذهای بهداشتی افزایش چشمگیری داشته است. تا سال 93 کاغذ تحریر و کاغذ بسته‌‌‌بندی عمدتا به کشور وارد می‌‌‌شد، اما با تلاش بخش خصوصی الان صادرکننده کاغذ شده‌‌‌ایم. در حال حاضر یک‌‌‌میلیون و 600‌هزار تن کاغذ بسته‌‌‌بندی داریم که می‌‌‌توانیم صادر کنیم. هنوز هم بخش عمده کاغذ از چوب تولید می‌شود و ما در شمال ایران 2میلیون هکتار جنگل داریم. روسیه به‌عنوان بانک چوب دنیا، حدود 800میلیون هکتار چوب در اختیار دارد. تقریبا تمامی کشورهای دنیا از روسیه واردات چوب انجام می‌دهند، اما در ایران این واردات وجود ندارد و این امری مشکل‌‌‌ساز است. تمام کشورهای دنیا در حال به سمت صنایع سلولزی حرکت هستند و در ایران نیز این صنایع رشد خوبی داشته‌‌‌اند.
پتانسیل صادرات ماشین‌آلات و تجهیزات
سید محمد موسوی، معاون صنایع ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان سخنران بعدی این نشست گفت: بخش خصوصی باید از همین امروز برای سال بعد برنامه‌‌‌ریزی کند. نمایشگاه امسال فرصت بسیار خوبی فراهم کرده است که با برطرف کردن مشکلات، شرایط در سال آینده بهتر خواهد شد. شرایط باید به‌‌‌گونه‌‌‌ای پیش برود که برای مثال بتوانیم بگوییم حاصل این نمایشگاه قرارداد 2میلیارد دلاری بود. باید بتوانیم بازار کشورهایی مانند کشورهای آفریقایی را که نیاز به تجهیزات و ماشین‌‌‌آلات دارند در دست بگیریم.
وی ادامه داد: ارزش بازار تجهیزات پزشکی ایران 3میلیارد دلار است و 1500شرکت فعال در تجهیزات پزشکی داریم. در حوزه نفت و گاز نیز پیشرفت‌‌‌های بسیاری داشته‌‌‌ایم. تنها در شهر عسلویه 120میلیارد دلار سرمایه‌گذاری داشته‌‌‌ایم و یک‌میلیارد مترمکعب در روز گاز تولید می‌‌‌کنیم که 70‌درصد این فرآیند توسط ایرانی‌‌‌ها انجام می‌شود. موسوی افزود: توان خدمات فنی و مهندسی که در حال حاضر در کشور وجود دارد، آرزوی بسیاری از کشورها همچون ازبکستان است. در صادرات خدمات فنی و مهندسی از رقم 1.5میلیارد دلار به رقم 4میلیارد دلار رسیده‌‌‌ایم. در حوزه ماشین‌‌‌آلات کشاورزی نیز با رشد 40درصدی توانسته‌‌‌ایم، هم نیاز داخل را برآورده کنیم و هم صادرات داشته باشیم. از 22‌هزار دستگاه تراکتور در سال به 40‌هزار دستگاه تراکتور در سال رسیده‌‌‌ایم. در اسفند 1402 حدود 39میلیون دلار صادرات تراکتور داشته‌‌‌ایم.
معاون وزیر صمت ادامه داد: امروزه، پتانسیل بالایی برای صادرات وجود دارد و کشورهای بسیاری خواهان تهاتر با ایران هستند. بسیاری از کشورهای آفریقایی به دلیل نداشتن ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات توان استفاده از منابع و معادن خود را ندارند و نیازمند واردات این ماشین‌‌‌آلات هستند. اکثر شرکت‌های ایرانی باید پس از تامین نیازهای داخلی به فکر صادرات باشند و این نمایشگاه با وجود تمام چالش‌‌‌ها فرصت خوبی را فراهم کرده است.
فرصت‌‌‌ها و تهدیدهای صنعت دارو
نریمان صدری، رئیس اتاق مشترک ایران و اتریش به عنوان یکی از سخنرانان این نشست گفت: 10‌درصد از کل تولید ناخالص جهان، در حوزه سلامت هزینه می‌شود و 20‌درصد کل این هزینه فقط در کشور آمریکا صرف می‌شود. چین و هند نیز به خاطر جمعیت زیاد، در رتبه‌‌‌های بعدی قرار دارند. تولید ناخالص داخلی ایران حدود 400میلیارد دلار است که کمتر از 7‌درصد این عدد در حوزه سلامت خرج می‌شود. به‌‌‌طور کلی از میانگین کل دنیا پایین‌‌‌تر و از میانگین کشورهای در حال توسعه بالاتر هستیم. وی افزود: در حال حاضر، دولت ایران بخش بزرگی از بودجه را به بخش سلامت اختصاص داده است. در ایران تلاش شده است با ارزان کردن دارو، این صنعت کوچک نگه داشته شود. تقریبا 4.5میلیارد دلار ارزش صنعت دارویی ماست که نصف ارزش صنعت دارو در ترکیه است. به دلیل همین ارزانی، دورریز دارو نیز زیاد است و پزشکان در مقیاس زیاد دارو تجویز می‌کنند.
رئیس اتاق مشترک ایران و اتریش ادامه داد: جمعیت ایران در حال پیر شدن است و در سال‌های آتی با بیماری‌‌‌های بسیاری مواجه خواهیم شد و به‌‌‌تبع آن مصرف دارو و نیاز به خدمات بهداشتی و پزشکی نیز افزایش خواهد یافت. طبق تعاریف جدید پزشکی، سالمندی از 80سال به بالا آغاز می‌شود و نیاز به داروهای این سنین به بزرگ شدن صنعت پزشکی خواهد انجامید. صدری گفت: عدم‌رشد اقتصادی کشور واقعیتی است که وجود دارد. کشورهایی مانند عربستان‌سعودی، ترکیه و مصر را که در منطقه جمعیتی قابل مقایسه با ایران دارند می‌‌‌توان در حوزه سلامت با ایران مقایسه کرد. در عربستان بودجه سلامت 60‌هزار دلار است و هر سال برای هر فرد 1291دلار هزینه پزشکی و بهداشتی می‌کند.
وی ادامه داد: اگر شخصی بخواهد در ایران وارد صنعت پزشکی به‌‌‌خصوص صنعت دارو شود، با صنعتی روبه‌‌‌روست که قیمت‌ها در آن به‌‌‌شدت کنترل می‌‌‌شود. قیمت، تامین و نیاز دارو همگی تحت کنترل دولت است و قیمت دارو توسط دولت در پایین‌‌‌ترین حد جهانی نگه داشته شده است. همان‌طور که می‌‌‌دانید، ایران عضو سازمان WTO نیست و به همین دلیل امکان دست‌‌‌کاری در بازار دارو به‌‌‌راحتی وجود دارد. همچنین تولید دارو از روی نمونه‌‌‌های ساخته‌‌‌شده ساده‌‌‌تر است. 85‌درصد کل دارو در ایران تولید و 15‌درصد باقی‌مانده نیز وارد می‌شود.
صدری تاکید کرد: صنعت سلامت ایران فرصت‌‌‌های زیادی در اختیار دارد. نمایندگان شرکت‌های بزرگ دارویی دنیا در ایران شعبه داشته‌‌‌اند، اما اکنون به دلیل شرایط تحریمی می‌‌‌توان با بنکداران بزرگ بین‌المللی کار کرده و داروی موردنیاز را تامین کرد. فرصت دیگر، در اختیار گرفتن شرکت‌های کوچک و متوسط در سایر کشورهاست که از رده خارج شده‌‌‌اند، اما در ایران همچنان کارکرد دارند. در صنعت پلاسما نیز فرصت‌‌‌هایی برای ایران وجود دارد؛ زیرا ما جزو معدود کشورهایی هستیم که صنعت پلاسمای خصوصی داریم. به دلیل طبیعت چهارفصل و پوشش گیاهی مناسب ایران، صنعت داروهای گیاهی نیز می‌‌‌تواند فرصت‌‌‌ها و ظرفیت‌‌‌های خوبی ایجاد کند.
صنعت نساجی؛ خسته ولی پرپتانسیل
امین مقدم، عضو هیات‌‌‌رئیسه اتحادیه نساجی و پوشاک ایران نیز در این نشست گفت: حجم مالی صنعت نساجی در کل جهان 1900میلیارد در سال است که تقریبا حدود نیم‌‌‌درصد این رقم متعلق به ایران است. در سال گذشته وارداتی نزدیک به 2.2میلیارد دلار داشته‌‌‌ایم. این در حالی است که صادرات ما در حدود 540 تا 600میلیون دلار بوده است. از این 600میلیون دلار، 350میلیون دلار مربوط به صادرات فرش ماشینی و تنها 60میلیون دلار مربوط به صادرات پوشاک بوده است. وی افزود: صادرات ترکیه در کل 35میلیارد دلار است که 18میلیارد دلار آن مربوط به پوشاک است. در ایران 47‌هزار واحد صنعتی وجود دارد و تعداد 5500واحد با صنعت نساجی مرتبط هستند؛ اما در ترکیه 240‌هزار واحد صنعتی وجود دارد که 72هزار واحد در صنعت نساجی فعالیت می‌کنند.
عضو هیات‌‌‌رئیسه اتحادیه نساجی و پوشاک ایران ادامه داد: سبد خرید نساجی مردم کوچک ‌‌‌شده و انتظار می‌رود در سال آینده کوچک‌تر هم بشود. حدود 850میلیون دلار پارچه وارد کشور شده است، در حالی که در داخل کشور توانمندی‌‌‌های بسیاری برای تولید پارچه وجود دارد.مقدم تاکید کرد: در کنار تمام این موارد، باید به نکات مثبت هم توجه کرد. در صنعت نساجی قابلیت‌‌‌های بسیار خوبی داریم و امیدواریم به زمانی برگردیم که پارچه ایران به کشورهای اروپایی صادر می‌‌‌شد. صنعت نساجی بزرگ‌ترین پتانسیل اشتغال‌زایی در میان سایر صنایع را دارد، به‌‌‌طوری‌‌‌که حداقل یک‌‌‌میلیون نفر در این صنعت مشغول به کار هستند. همچنین هزینه برپایی یک کارخانه نساجی متوسط در حدود یک‌‌‌پنجم هزینه برپایی کارخانه پتروشیمی است. نکته مثبت دیگر حمایت‌‌‌های مالی مناسبی است که از شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان صورت می‌گیرد. قیمت هر کیلو پنبه در حدود 90هزار تومان است که این پنبه وقتی به یک تیشرت با برند داخلی تبدیل می‌شود، در حدود یک‌‌‌میلیون تومان به فروش می‌رود و این نشان از ارزش‌‌‌افزوده بالای صنعت نساجی و پوشاک دارد.
صنعت برق در حال کوچک شدن است
علیرضا کلاهی‌‌‌ صمدی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران در ادامه این نشست گفت: صنعت برق جزو معدود صنایع ایرانی است که رقابت‌‌‌پذیر است. پیش از جدی شدن تحریم‌‌‌ها بخش عمده صادرات فنی و مهندسی کشور مربوط به صنعت برق بود. در بازار داخلی نیز به‌رغم تمامی سوءمدیریت‌‌‌ها، چراغ این صنعت همچنان روشن است. حتی در همین شرایط صادرات هم داریم. رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران ادامه داد: به‌جرات می‌‌‌توان گفت در صنعت برق سنتی فاصله ایران با تکنولوژی روز دنیا حدود 5درصد بوده، اما در حوزه برق جدید همچون انرژی‌‌‌های سبز دچار عقب‌‌‌ماندگی شده‌‌‌ایم. از سال 1379 تاکنون هیچ پروژه نیروگاهی عمده‌‌‌ای در ایران توسط خارجی‌‌‌ها انجام ‌‌‌نشده است. این شرایط در کشورهای همسایه همچون ترکیه وجود ندارد و پیمانکاران بزرگ خارجی همچون زیمنس در این کشورها مشغول به کار هستند. با تمام این مشکلات صنایع برق توانسته است در خارج از کشور پروژه‌‌‌هایی را در دست بگیرد.
کلاهی‌‌‌ صمدی افزود: نیاز کشور عراق از الان تا پایان دهه آینده برای هر سال 10میلیارد دلار است که اگر بتوانیم 20درصد این نیاز را تامین کنیم، صادرات ما رونق پیدا خواهد کرد. تحریم باعث شده است فعالیت‌‌‌های بانکی و صدور ضمانت‌نامه مختل شود و صادرات چمدانی جای آن را گرفته است. پیشنهاد شخص بنده تدوین قوانین توسعه‌‌‌ای و منطقه‌‌‌ای مشترک است تا بتوانیم کمی از آثار تحریم‌‌‌ها را کاهش دهیم. به‌جرات می‌‌‌توانم ادعا کنم که توانمندی کشوری همچون ترکیه از ایران کمتر است و ما در به دست آوردن بازار کشورهای همسایه مانند عراق و ترکیه کوتاهی کرده‌‌‌ایم. اگر دور کشورمان یک دایره بکشیم تا شعاع 2هزار کیلومتری بازار بسیار با ظرفیتی وجود دارد که باید از آن استفاده کنیم.
وی گفت: هند پیشرفت‌‌‌های چشمگیری در زمینه رشد اقتصادی داشته و از کشوری فقیر به کشوری متوسط تبدیل شده است. دسترسی به برق تا چند سال پیش در این کشور 1.5میلیارد نفری فقط 45درصد بود. پروژه‌‌‌هایی که هند در زمینه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر انجام می‌دهد، بیش از کل ظرفیت تولید برق ایران است. تغییر سبد انرژی در تمامی کشورهای همسایه جنوبی ما و اروپای شرقی بحثی جدی است. بخشی از این فرآیند حرکت از سوخت‌‌‌های فسیلی به سمت برق تجدیدپذیر است. براساس آمارها، تغییر سبد انرژی از 28درصد فعلی برق به بالای 40درصد مستلزم 20تریلیون یورو سرمایه‌گذاری است. متاسفانه بازار ما بازاری است که سرمایه‌گذاری وزارت نیرو در آن عملا به صفر رسیده است و روزبه‌‌‌روز در حال کوچک‌تر و محدود شدن است.
کلاهی‌صمدی ادامه داد: در حوزه تولید، بخش خصوصی اندکی سرمایه‌گذاری داشته است، اما در حوزه انتقال هیچ سرمایه‌گذاری وجود ندارد و در مسیر برعکس توسعه حرکت می‌‌‌کنیم. اگر نتوانیم با باز کردن بازارهای صادراتی روزنه امیدی ایجاد کنیم، همین یک صنعت توانمند هم از بین خواهد رفت. همچنین باید صادرات خام‌‌‌فروشی با کمترین ارزش‌‌‌افزوده را که به‌‌‌نوعی صادرات سنتی است فراموش کنیم و به سمت صادرات صنایع و خدماتی برویم که در داخل ارزش‌‌‌افزوده پیدا کرده و علاوه بر سود ناشی از صادرات، تولید ناخالص داخلی را بالا برده‌‌‌اند.
--> اخبار مرتبط فرصت‌سوزی در بازار لیتیوم اولویت‏‏‌بندی مشوق‏‏‌های صنعتی در سه‌سناریو راهکارهای توسعه صنعت پخش بررسی تحولات صنعت لوازم خانگی ایران و خبر سازی گروه پاکشوما در روزنامه آساهی ژاپن ایجاد اتاق فکر مشترک بیمه آرمان و انجمن بهره‌وری ایران