بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد-فاطمه نصیری : بررسی‌ها نشان می‌دهد که با وجود تمرکز دولت سیزدهم در زمینه دریافت مالیات، همچنان سیستم مالیات‌ستانی حفره‌هایی دارد. در حال حاضر با اتصال دستگاه کارت‌خوان کسب‌وکارها به سازمان امور مالیاتی، تراکنش‌های افراد توسط نهادهای مربوطه رصد و بر همین اساس مالیات کسب‌وکارها محاسبه می‌شود. با این حال شرکت‌ها موظف هستند تا با خوداظهاری، اطلاعات یک‌سال مالی خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. همین مساله موجب شده است پدیده‌ای تحت عنوان دو دفتری در بسیاری از شرکت‌ها به وجود بیاید. یک دفتر مربوط به اطلاعات حقیقی یک‌سال شرکت است و یک دفتر برای ارائه به سازمان امور مالیاتی تنظیم می‌شود. برای مثال ممکن است شرکتی که در سال مالی مورد نظر 200میلیون تومان سود کرده است، در دفتری که برای سازمان امور مالیاتی تنظیم شده 100میلیون تومان زیان کند. در این حالت اگر شرکت بتواند با ممیز به توافق برسد، رسیدگی‌های قانونی در زمینه صحت‌سنجی ادعای شرکت انجام نمی‌شود. همین مساله موجب شده است که در برخی از موارد شرکت‌هایی با سودهای قابل توجه مالیاتی کمتر از یک کارمند دهند. این موضوع به ضرر شرکت‌هایی است که با شفافیت مالیات خود را ارائه می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین راه‌های تشخیص میزان مالیاتی که صاحبان کسب‌وکارهای خرد باید بپردازند، استفاده کسب‌وکارهای مذکور از دستگاه‌های کارت‌خوان است. اطلاعات تراکنش‌های این دستگاه‌ها توسط سازمان امورمالیاتی مورد بررسی قرار گرفته و بر همین اساس مالیات تعیین می‌شود. به عبارت دیگر بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک نیاز به تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی ندارند. تمرکز نهادهای دولتی در زمینه مالیات‌ستانی از این کسب‌وکارها در سال‌های گذشته نیز واکنش‌های برخی از صاحبان کسب‌وکارهای مذکور را برانگیخته است. در واقع برخی از این کسب‌وکارها که در دو سال گذشته در مواجهه با شیوه جدید مالیات‌ستانی، یعنی افزایش حساسیت سازمان امور مالیاتی بر تراکنش‌های مربوط به دستگاه کارت‌خوان، سعی کردند برای گریز از پرداخت مالیات راه‌های مختلفی را امتحان کنند.
برای مثال بسیاری از کسب‌وکارها از مشتریان خود می‌خواستند تا هزینه کالا یا خدمات را به‌صورت نقد بپردازند یا کارت به کارت کنند. این عمل نیز در موارد بسیاری موجب می‌شد تا مشتریان با چالش مواجه شوند. با این حال با رواج یافتن از دستگاه‌های کش‌لس این چالش تا حدودی کار صاحبان کسب‌وکارهای خرد را راحت کرد. کش‌لس یک دستگاه جدید برای نقل و انتقالات مالی است که شبیه دستگاه کارت‌خوان است، اما امکانات بیشتری را در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارد. برای مثال صاحب کسب‌وکار می‌تواند چند مقصد برای این دستگاه تعریف کند و به جای آنکه وجوه دریافتی در یک حساب تجمیع شود، در چند حساب پخش شود. همین مساله می‌تواند موجب کاهش گردش حساب دارنده کش‌لس شود و از بار مالیاتی که قرار است بپردازد، بکاهد.
سود و زیان ویترینی
یکی از بحث‌های مهمی که در زمینه مالیات‌ستانی در ایران مطرح می‌شود، عدد‌سازی شرکت‌های بزرگ در زمینه سود و زیانشان است. شرکت‌های مختلف فارغ از حجم فعالیت‌های خود ترازنامه دارند که جزئیات فعالیت‌های اقتصادی‌شان در این ترازنامه ثبت می‌شود. در پایان هر سال بخش حسابداری شرکت می‌تواند اعلام کند که در یک‌سال گذشته سود و زیان شرکت چه مبلغی بوده است. شرکت‌ها نیز باید بر اساس این اطلاعات، در زمانی که سازمان امور مالیاتی اعلام کرده، خوداظهاری کنند. به عبارت دیگر اطلاعات مربوط به درآمدهای خود را به سازمان امورمالیاتی اعلام کنند تا سازمان بتواند بر اساس این اطلاعات مالیات شرکت مذکور را محاسبه کند. با این حال در بسیاری از موراد این اتفاق نمی‌افتد. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که حجم کار برخی از حسابداران در خرداد و تیرماه به‌صورت قابل توجهی افزایش می‌یابد. دلیل این کار یک چیز است، ساختن ویترینی از فعالیت‌های مالی یک شرکت برای فرار از پرداخت مالیات.
به زبان ساده شرکت‌ها یک‌بار از ابتدای سال اطلاعات مالی خود را ثبت می‌کنند؛ اما برخی از آنها با نزدیک شدن به موعد خوداظهاری از حسابداران می‌خواهند تا ترازنامه جدیدی برایشان تنظیم کنند. برای مثال اگر شرکتی در یک سال 200میلیون تومان سود کرده، درخواست می‌کند که ترازنامه به‌گونه‌ای تنظیم شود که برآیند فعالیت‌های اقتصادی او 200میلیون تومان زیان باشد. در مراحل بدی شرکت باید اثبات کند که 200میلیون تومان ضرر کرده است. برخی شرکت‌ها در این مرحله می‌توانند با ممیز توافق کنند و در صورت انجام توافق، رسیدگی قانونی در زمینه صحت‌سنجی ادعای شرکت رخ نمی‌دهد.
در حال حاضر برخی از شرکت‌ها دو دفتر دارند؛ دفتر واقعی و دفتر ویترینی که صرفا برای سازمان امورمالیاتی تهیه شده است. برخی کارشناسان معتقدند که تلاش‌های دولت برای افزایش درآمدهای مالیاتی به یکی از شمایل بی‌عدالتی تبدیل شده است. این به معنای آن است که دولت مالیات کارمندان و حقوق بگیران بخش خصوصی را که در بهترین حالت جزو طبقه متوسط جامعه هستند، بدون هیچ چالشی دریافت می‌کند؛ اما زمانی که پای خود شرکت‌ها به میان می‌آید دیگر از دقت و عدالت خبری نیست. البته یکی از اقدامات سازمان امور مالیاتی برای کاهش بی‌عدالتی‌های مذکور راه‌اندازی سامانه مؤدیان است. یکی از کاربردهای این سامانه آن است که شرکت‌های موظف هستند تا تمام خرید و فروش‌های خود را در این سامانه ثبت کنند. اگر مسائل مربوط به زیرساخت‌های این سامانه بهبود یابد، احتمال آن وجود دارد که سازمان امور مالیاتی بتواند به‌صورت دقیق‌تری مالیات شرکت‌ها را محاسبه کند و از بار بی‌عدالتی فعلی بکاهد.
مالیات در ازای چه چیزی باید پرداخت شود؟
فرار مالیاتی شرکت‌ها شاید در وهله اول ناخوشایند به نظر بیاید، اما این مساله تنها یک وجه از ماجرا است. زمانی که پای صحبت صاحبان کسب‌و‌کار می‌نشینیم، متوجه خواهیم شد که این نهادها در شرایط فعلی اقتصاد با چالش‌های بزرگی دست و پنجه نرم می‌کنند. برای مثال بسیاری از شرکت‌های مستقل و خصوصی معتقدند که دولت تنها بر دریافت مالیات یا به عبارتی کسب درآمد خود متمرکز شده، درحالی‌که تعریف درست و دقیقی از وظایف خود ندارد. برای مثال برخی از این افراد معتقدند که دولت با وجود دریافت مالیات همچنان نتوانسته است امنیت اقتصادی را تامین کند؛ به عبارتی اقتصاد کلان همچنان وضعیت آشفته‌ای دارد و سال‌هاست که رنگ ثبات را به خود ندیده است. از سوی دیگر تحریم‌های اقتصادی مانع بزرگی برای فعالیت‌های آزادانه شرکت‌هاست. کارشناسان اقتصادی معتقدند در صورت رفع تحریم‌ها، مهارتورم و همچنین بازگشت ثبات اقتصادی عطش صاحبان کسب‌وکارها برای فرار از مالیات فروکش‌ خواهد کرد.
--> اخبار مرتبط جزییات مالیات حقوق در سال 99 مالیات یا جریمه بخش مولد؟ ملاحظات مالیات‏‏‌ستانی در دوران رکود حفره آماری مالیات‌ستانی پیش‌بینی کاهش 70 همتی درآمد گمرک