بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای‌اقتصاد: عملکرد بخش صنعت و تجارت خارجی ایران در سال‌های اخیر، آینه تمام‌نمای سیاست‌های صنعتی و چالش‌های اقتصادی درون کشور است. بررسی گزارش آماری منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد نشان می‌دهد در حوزه صادرات به‌رغم افزایش حجم محصولات و بالطبع افزایش مقدار مواد اولیه استفاده شده، ارزش صادرات کاهش داشته‌است و در مقابل با کاهش وزن واردات، میزان دلار بیشتری به بازارهای جهانی پرداخت شده‌است.
البته تراز تجاری فولاد در بازه زمانی موردنظر مثبت ارزیابی می‌شود، اما در مجموع 5سری محصولات تولیدی فولاد در یازده ماهه با افت تناژی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته روبه‌رو بوده و 4سری محصول نیز با افزایش تولید روبه‌رو بوده‌اند. در این شرایط صادرات 7 محصول افزایشی و صادرات 4 محصول کاهشی بوده‌است. در واردات نیز ارزش ورود 5محصول مثبت ارزیابی شده و 2 محصول با افت واردات روبه‌رو بوده‌اند. ارزش واردات سه محصول نیز مانند سال‌گذشته بوده و ‌درصد تغییرات آن صفر است. همچنین وضعیت تولید به دلیل چالش آب، برق، عدم‌توانایی بنگاه‌ها در به روز‌کردن ماشین‌آلات و نوسانات نرخ ارز با‌درصد تغییرات منفی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته مواجه بوده‌است.
کل محصولات فولادی، منفی 1.1‌درصد
با نگاهی به بخش تولید گندله، آهن‌‌‌‌‌اسفنجی، ‌‌‌‌‌ فولاد میانی و کل محصولات فولادی یازده ماهه سال‌1401 و 1402 شاهد افت تولید در 5 نوع محصول از محصولات فولادی و بهبود 4 بخش دیگر هستیم. با همین نگاه کلی می‌توان گفت شرایط تولید داخل صنایع بر پایه فولاد روند مطلوبی نداشته‌است. طبق آمار منتشر شده، تولید انواع شمش فولادی کشور در یازده ماهه سال‌1402، 29‌هزار و 334‌‌ تن بوده که رشدی 9.2‌درصدی در بخش بیلت و بلوم و رشدی 0.7‌درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته داشته‌است.
بیلت و بلوم، به‌عنوان زیرمجموعه‌‌‌‌‌هایی از شمش‌‌‌‌‌های فولادی بیشترین بهبود رشد را به خود اختصاص داده‌اند. میزان تولید کل این دو محصول از 16‌‌هزار‌ و 903تن در یازده ماهه نخست 1401 به عدد 18‌هزار‌ و 452‌تن در یازده ماهه 1402 رسیده است؛ در نتیجه می‌توان گفت در این بخش با رشدی 9.2‌درصدی، 1.549‌هزار ‌تن بیلت و بلوم بیشتر نسبت به سال‌گذشته تولید شده‌است. این دو ماده‌جهت اتصالات در سازه‌‌‌‌‌های ساختمانی استفاده می‌شوند. برای مثال بیلت برای ساخت میلگرد و تیرآهن و از بلوم برای ساخت پروفیل‌های فولادی استفاده می‌شود.
در بین محصولات تولیدشده در بخش فولاد، بیشترین میزان افت تولید متعلق به نبشی، ناودانی و سایر مقاطع است. این بخش از محصولات که برای ساختمان‌‌‌‌‌سازی استفاده می‌شود، فناوری تولید مشابهی دارند و هرکدام از این مقاطع فولادی، به شیوه‌‌‌‌‌های پرسی و فابریک تولید می‌شوند. تولید این بخش از محصولات در سال‌1402 باتجربه‌‌‌‌‌‌کردن افت 73‌هزار تنی، نسبت به سال‌قبل، تغییرات منفی 9.3‌درصدی داشته‌است.
کاهش ارزش صادرات محصولات فولادی
صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع مادر و پیشران در اقتصاد کشور، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین روند صادرات این محصول استراتژیک می‌تواند نشانگر وضعیت کلی تجارت خارجی و میزان موفقیت در دستیابی به اهداف توسعه صادرات غیرنفتی باشد. آمار 11ماهه نخست سال‌1402 از وضعیتی نگران‌‌‌‌‌کننده در این بخش حکایت دارد که نیازمند تحلیل دقیق و اتخاذ تدابیر لازم است.
بر اساس گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در 11ماهه امسال حجم کل صادرات فولادخام (میانی) به 7‌هزار و 102‌تن و حجم محصولات نهایی فولادی با کاهش به حدود 3‌هزار‌ و 150تن رسیده‌است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته بهبودی به ترتیب 7.4 و 8.1‌درصدی نشان می‌دهد، اما با نگاه دقیق‌تر به آمار می‌توان روندهای نگران‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌ای را مشاهده کرد. یکی از دلایل این نگرانی را می‌توان کاهش منفی‌شدن کاهش ارزش صادرات دانست. میزان ارزش صادرات کل محصولات فولادی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته حدود 3.3‌درصد افت داشته‌است.
نکته حائزاهمیت در بخش صادرات، شرایط کنسانتره‌‌‌‌‌ سنگ‌آهن است؛ این بخش با رشد 798.6‌درصدی حجم صادرات بیشترین میزان جهش را به خود اختصاص داده‌است. همچنین باید توجه داشت که ارزش صادرات این حوزه از 74 میلیون‌دلار در سال‌1401 به 543 میلیون‌دلار در سال‌1402 رسیده‌است و‌درصد تغییر مثبت 633.8‌درصدی را رقم‌زده است.
روندهای منفی موجود در آمار 11ماهه صادرات فولاد ایران، زنگ خطر جدی برای این صنعت راهبردی محسوب می‌شود. کاهش صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالا نشان می‌دهد که موانع جدی در مسیر توسعه صادرات و ارتقای جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی فولاد وجود دارد.
کاهش میلگرد در بازار
بررسی میزان واردات محصولات فولادی نشان می‌دهد، میلگرد با تغییر مقدار واردات از 101‌هزار‌تن به 35‌هزار‌تن پرشیب‌‌‌‌‌ترین کاهش واردات را داشته‌است و تغییرات منفی 36.7‌درصدی ایجاد‌کرده‌است. از آنجا‌که تولید میلگرد نیز کاهش منفی 1.9‌درصدی داشته‌است، این کاهش واردات را نمی‌توان به فال‌نیک گرفت و حاصل تولید ملی دانست، بلکه دلیل آن می‌تواند بالا رفتن قیمت میلگرد باشد. همچنین باید توجه کرد که بخشی از میلگرد تولیدشده به مقدار بیشتر از مدت مشابه سال‌گذشته صادر می‌شود. با کاهش تولید میلگرد، افزایش صادرات و افت شدید مقدار واردات این محصول، می‌توان احتمال داد این کاهش عرضه میلگرد بر بازار اثر سوء بگذارد.
فولاد میانی و تولید داخل
بر اساس آمارهای منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، فولاد میانی بهبودی 5.8‌درصدی در تولید را تجربه‌کرده است و حجم صادرات آن نیز 7.3‌درصد بالا رفته و همچنین ارزش صادرات حاصل از آن نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته 5.7‌درصد ارتقا یافته‌است. نکته امیدوارکننده با بررسی حجم واردات محصولات میانی به‌دست می‌آید. فولاد میانی با کاهش منفی 50درصدی می‌تواند نشانی از بهبود شرایط این بخش در داخل کشور باشد.
ثبات نسبی مقاطع تخت فولادی
مقدار تولیدکل مقاطع فولادی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته، تقریبا بی‌‌‌‌‌تغییر بوده‌است و تنها 0.1‌درصد کاهش یافته‌است. این بخش از تولیدات فولادی به‌رغم افزایش 5.5‌درصدی حجم صادرات، با حدود منفی 5‌درصد کاهش ارزش صادرات مواجه بوده‌است. واردات مقاطع تخت نیز به نسبت سال‌گذشته افزایش داشته‌‌‌‌‌است.
در مجموع می‌توان عنوان کرد؛ بر اساس آمار کل تولید فولاد میانی کشور در فروردین ماه، تولید کل محصولات فولادی، منفی 1.1‌درصد بوده‌است و پیش‌بینی می‌شود با نزدیک‌شدن به روزهای‌گرم سال، چالش‌های آب و برق منجر به کاهش مقدار تولید شود. بدون‌شک، صنعت فولاد برای برون‌‌‌‌‌رفت از این وضعیت نیازمند اقدامات فوری و هدفمند است.
--> اخبار مرتبط چالش‌های چندوجهی نوردکاران تولید یک‌‌‌میلیون و 675‌هزار تن محصولات فولادی در چهارمحال و بختیاری بن‌‌‌بست فولاد؟ رشد 5.8درصدی تولید فولاد در سال1402 سال سخت فولادسازان